_"...__Ben sekiz aylık hamileyim. Arkadaşımın bebeği ise, iki yaşında. Uzun zaman anne sütü vermiş. Daha sonra ek gıdalara geçmiş. Şimdi bebeğinin her şeyi yiyebildiğini söylüyor. Geçenlerde hep birlikte olduğumuzda doğrusu biraz şaşırdım. Çünkü arkadaşım önce yemeğin suyundan aldı. Kıymalı bir yemekti. Sonra içine ekmek doğradı ve yedirdi. İki yaşında olduğu halde dokuz kilo imiş. Aslında çocuk çok da hareketli ve sağlıklı gözüküyor. Ama sağlık ocağında, çocukta beslenme yetersizliği, olduğu söylenmiş. Doktor bey, “Çocuğun karnını doyurmuşsun ama besleyememişsin” demiş. Karnı doyan bebek doğal olarak beslenmez mi? Büyümez mi?..
...Sağlıklı olmak için yeterli ve dengeli beslenmek gerektiğini biliyorum. Ama neden beslenme yetersizlikleri çocuklarda ortaya çıkıyor? Erişkinlerde neden beslenme yetersizliği görülmüyor?.."_
...Beslenme, ağız yoluyla alınan yiyeceklerin, mide ve bağırsaklardan geçerek önce sindirilmeleri sonra sindirilen yiyeceklerden açığa çıkan yağ, şeker, protein, vitamin ve mineral gibi besin maddelerinin vücut tarafından kullanılmasıdır.
Erişkinler için beslenmenin amacı, canlılığı belirleyen hayati bulguların ve yaşamın devam ettirilmesidir. Canlılığı belirleyen bulgular, vücut ısısı, nabız (kalp atışı sayısı), solunum ve kan basıncı (tansiyon) olarak sayılabilir. Ancak, çocukluk yaş grubunun en temel ve belirleyici özelliği büyümedir. Büyüme, anne karnında başlar ve 18 yaşına kadar devam eder. Bebek anne karnında, bir hücreden 3-3.5 kilo oluncaya kadar büyür ve dünyaya gelir. Dünyaya gelen her bebek, doğumdan sonra da büyümeye devam eder. Boyu uzar, vücut ağırlığı artar. Zaman zaman büyüme hızında azalma olsa da büyüme, erişkin yaş grubuna kadar devam eder. Büyümenin durması ile birey, çocukluktan erişkinliğe geçmiş olur.
Büyüme ve beslenme arasındaki ilişki çok belirgindir. Yeterli ve dengeli beslenemeyen çocuklar, sağlıklı büyüyemezler. Büyüme enerji (şeker,yağ), protein, mineral ve vitamin gerektiren bir biyolojik olaydır. Bunlar ise ağızdan alınan yiyeceklerden temin edilir. Örneğin, büyüme sürecinde yeteri kadar protein alamayan çocuklarda büyüme geriliği gelişir. Benzer şekilde, A vitamini veya çinko alımı kısıtlanmış çocukların da büyümeleri geri kalır. Bu örnekleri arttırmak mümkündür. İşte bütün bu nedenlerle, çocuklarda beslenmenin en önemli amaçlarından biri, büyümenin en uygun koşullarda devamlılığını sağlamaktır. Yeterli ve dengeli beslenemeyen çocuk yeterli de büyüyemez.
Herhangi bir besin maddesi, bir süre eksik alınacak olursa, bu besin maddesinin vücutta eksikliğine bağlı olarak bazı belirtiler ortaya çıkar. Örnek olarak, demir eksikliği verilebilir. Demirin diyetle eksik alınması durumunda, önce vücuttaki demir deposu ihtiyacı karşılamak üzere kullanılır. Depo tükendiği zaman ise, demir eksikliğine bağlı kansızlık gelişir. Erişkin depoları, çocuklara göre daha fazla olduğu için demir eksikliği gelişmesi için geçen süre daha uzun olur. Çocuklarda ise demir eksikliği kısa zaman içinde ortaya çıkar. İşte bu nedenle, beslenme yetersizlikleri çocukluk yaş grubunda daha sık görülür ve daha ağır seyreder.
O halde kısaca ifade etmek istenirse, çocuklarımızı beslerken, çocuğun en uygun koşullarda büyümesini sürdürmesi ve beslenme yetersizliklerinin önlenmesi amaçlanmalıdır...
Prof. Dr. Benal AVCI BÜYÜKGEBİZ
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Çocuk Gastroenteroloji ve Beslenme Uzmanı
Büyüme-İştahsız Çocuk
ve Çocuk Gastroenteroloji-Beslenme Merkezi
**[www.0-18klinik.com