Kansızlık ve demir eksikliği nedenlerinin gelişmekte olan ülkelerde daha sık görüldüğünü söyleyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Arzu Özgeneci, bu tür durumlarla karşılaşıldığında annelerde demir eksikliğinin yüzde 50 yüzde 60'a vardığına dikkat çekerek, ek gıdalara erken başlamanın çocuklarda demir eksikliği anemisine neden olabildiğini söyledi. İşte detaylar...
İlk 6 ay sadece anne sütü haricinde ek gıdalara başlamak, inek sütü ve mamalar vermek çocuklarda demir anemisine sebep olabilir.
Genellikle ülkemizde 6 ay ve 2 yaş arası görülen bir sorundur. Eğer ki bebekte büyümesinin yavaş olduğunu, iştahsız olduğunu ve yeterince kilo alamadığını düşünüyorsak bebeğe demir desteği koruyucu anlamda verilmesi önerilmektedir.
Bazı durumlar bunun dışındadır. Prematüre doğumlarda, ikiz doğumlarda ya da blu çağında büyümelerin hızlandığı dönemler.
Demir eksikliği anemisi 6 ay 2 yaş arasının sorunu olsa da 4 - 5 yaşlarında 10 - 12 yaşlarında tekrar ortaya çıkabilir. Bu dönemlerde de çocuklarda check-up ları yapılarak, takip ettiği doktoru büyümesinde ya da ailesinin belirttiği gibi sinirli olması,okul başarısında düşüklük ya da her ay hastalanması demir eksikliği anemisini düşündüren bulgulardır.
Çocuklarda kansızlık ve demir eksikliği tabi ki kan tahlili ile teşhis edilir. Bunun yanı sıra bebekler doğum kilosunun iki katına eriştikten sonra büyümesinin yavaşladığı gözlemlendiğinde çocuk doktoru tarafından aileye bildirilmelidir.
Eğer ki bebek yeterince kilo almıyorsa demir eksikliği anemisi olduğundan kan tahlili yapılmadan da tedaviye başlanabilir.
6 - 9 ay arası bir dönemde bir kere mahsus olarak kan tahlili yapılmalıdır. Hemoglobin değeri 11 altında ve saturasyon değeri de %10 altında olması basitçe demir eksikliğinin olduğu göstergesidir.
Klinik olarak yaklaşıldığında çocuk yeterince kilo alıyorsa kan tahlili önerilmiyor. Eğer ki peş peşe iki çocuk doktoru vizitinde kilo alımında bir gerilik söz konusuysa kan tahlili yapmakta fayda vardır. Basit bir kan tahlili ile tanı konulabilir ve tedavi süresi de en az 6 ay olmalıdır.
Çocuklarda kansızlık ve demir eksikliğinin en baştaki sebebi nutrisyonel yani gıdalara yeterli miktarda alınmaması. İlk 6 ay anne sütünün verilmesi çok önemlidir çünkü ek gıdalara başlandığı zaman demir eksikliği anemisi daha fazla görülmektedir. Örneğin inek sütü verildiğinde çocuklarda sindirim sisteminde gizli kanamalara neden olabilmektedir. Bu da demir eksiliği anemisinin sebeplerinden biridir.
Bunun yanında emziren annenin demir düzeyi düşükse, saçları sık sık dökülüyor ve halsizlik, yorgunluk hissediyorsa o zaman anneye de demir tedavisi vermekte fayda vardır.
Demir eksikliğinin sebepleri; birincisi gıdalarla yeterince alınmaması, ikincisi vücudumuzun herhangi bir yerinden kayıpla olabilmektedir.
İnek sütüne başlanması sindirim sistemimizde minik kanamalara neden olacağından dolayı demir eksikliğini artırmaktadır. Yani inek sütü 0 – 1 yaş arası bebeklere verilmemelidir ve anne sütü de 0 – 6 ay arası mümkün olduğu kadar full dozda verilmelidir.
Anne sütünün yerine verilecek olan gıdalarda demir bile başlasak anne sütündeki demir %50 oranında emilirken ilaçla ve gıdalarla verdiğimiz demir çocuklarda %10 oranında emilmektedir.
Demir eksikliğinin ikinci sebebi ise parazitler olabilmektedir. Hijyene dikkat edilmediği için kıl kurdu ve kancalı kurtlar da gizli demir eksikliği anemisine sebep olmaktadır.
Bir diğer sebep ise çocuklarda pika denilen yani çocuğun duvar, toprak ya da metalleri yalaması demir eksikliğinin göstergesi olabildiği gibi aynı zamanda pika çocukta kansızlıkla birlikte bazı sendromların içerisine girebilmektedir.
Çocuklarınız ağzına yabancı cisimler götürüyorsa bu konuda da ailelerin uyanık olması gerekmektedir.
Demir eksikliğinin üçüncü sebebi malabsorbsiyon yani emilim bozukluğu olabilmektedir. Mesela çocuklarda reflü veya her ay antibiyotik kullanımı gibi bağırsaklarda sorunlar olması, sindirim sisteminde emilim bozukluğu olması. Bunlarda verilen ilacın yeterince emilmemesine bağlı kansızlığa neden olabilmektedir.
Demir eksikliğinin dördüncü sebebi ise vücutta demirin iyi kullanılamamasıdır. Çünkü demir vücudumuzda beyin fonksiyonları için gerekli olan bazı enzimlerin yapısında bulunmaktadır. Buda çocukta; davranış bozukluğuna, gelişme geriliğine ve aynı zamanda yeterince kan bulunmadığından kardiyak kalpte büyüme gibi sorunlara neden olabiliyor.