SAMSUN (İHA) - Çölyak hastalığının gizli belirti ve bulgularla ortaya çıkabilen ve teşhisi zor bir hastalık olduğunu belirten Prof. Dr. Ayhan Gazi Kalaycı, hastalığın gluten içeren besinlerin alınmasıyla ortaya çıktığını vurguladı. Diğer adı 'gluten enteropatisi' olan hastalığın toplumda 'ince bağırsak alerjisi' olarak bilindiğini belirten Kalaycı, "Çölyak, diğer besin alerjilerinden farklıdır. Gluten içeren gıda alındığında döküntü ve kaşıntı gibi bulgular görülmez. Besinler içindeki gluten zamanla bağırsaklarda
harabiyet oluşturur. Çocuklarda genellikle gluten içeren besinler başlandıktan 4-6 ay sonra bulgular ortaya çıkar. Toplumda görülme oranı 1/100 ile 1/300 arasında değişir. Çocuklarda daha sık görülmesine rağmen hastalık bulguları yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir" dedi.
GLUTEN NEDİR VE NASIL HASTALIK YAPAR?
Glutenin buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein olduğunu anlatan Prof. Dr. Kalaycı, "Adı geçen tahıl unlarıyla hazırlanan ekmek, pide, simit, börek ve makarna gibi ürünlerin tümü gluten içerir. Ayrıca pek çok gıdanın üretiminde (bisküvi, gofret, reçel gibi) kıvam verici madde olarak gluten kullanılır. Sağlıklı bir kişide alınan besinler mide içinde parçalandıktan sonra ince bağırsağa geçer ve ince bağırsakta bulunan villüs çıkıntıları sayesinde besin maddeleri emilerek kana karışır.
Emilim işlevini yerine getiren villüs çıkıntıları çölyak hastalarında kaybolur ve ince bağırsakta emilim bozulur" diye konuştu.
HASTALIK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalık belirtilerine de değinen Kalaycı, "Sık görülen belirtiler; tekrarlayan ishal atakları, karın şişliği, kusma, kansızlık, kilo alamama veya boy kısalığı, halsizlik, iştahsızlık, huysuzluktur. Her çölyak hastasında belirtilerin hepsi aynı anda görülmeyebilir. Bazen tek başına tekrarlayan demir eksikliği kansızlığı, bazen sadece boy kısalığı veya sık ve kötü kokulu dışkılama hastalığın yegane bulgusu olabilir. Hastalığın seyrinde karın ağrısı, düzelmeyen mide şikayetleri, tekrarlayan ağız içi
yaraları, karaciğer testlerinde yükseklik, ergenlik belirtilerinde gecikme gibi gizli bulgular da görülebilir" açıklamasında bulundu.
HASTALIĞIN TEŞHİSİ NASIL KONULUR?
Hastalığın kesin teşhisi için özel kan tahlilleri (antigliadin antikor, antiendomisyum antikor ve transglutaminaz antikor) ve ince bağırsak biyopsisinin gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Ayhan Gazi Kalaycı, ince bağırsak biyopsisinin endoskopi ünitesi olan hastanelerde çocuk veya erişkin gastroenteroloji uzmanları tarafından yapıldığını ifade etti. Bunun cerrahi bir girişim olmadığını ve endoskopik olarak yapıldığını anlatan Kalaycı, işlem sırasında verilen ilaç sayesinde hastanın ağrı hissetmediğini ve
yapılan işlemi hatırlamadığını, yarım saat içinde hastanın tamamen uyandığını ve birkaç saat sonra evine gönderildiğini dile getirdi.
TEDAVİSİ NASILDIR?
"Çölyak hastalığında şu an için tek tedavi yöntemi ömür boyu glutensiz diyet uygulamaktır" diyen Prof. Dr. Kalaycı, şunları söyledi:
"Glutensiz diyet yapan hastalarda hastalık bulguları hızla düzelir. İshali düzelen hastanın iştahı artar, zamanla kilo ve boy normale döner. Diyet yaparken gluten içeren besinlerin az miktarda dahi alınmamasına dikkat edilmelidir. Tedaviye başlarken, diyete ek olarak vitamin ve mineral eksiklikleri düzeltilmelidir (demir, çinko ve folik asit eksikliği gibi). Düzenli kontrol ve muayeneler yapılmalı ve bu eksikliklerin tekrarlayıp tekrarlamadığı denetlenmelidir. Etkinliği kesin olarak gösterilmemiş tedavi
uygulamalarından kaçınmak gerekir. Deneme aşamasında olan yeni tedavi uygulamaları henüz sonuçlanmamıştır."
GLUTENSİZ DİYET NEDİR?
Buğday, arpa ve çavdarın gluten içeren zararlı tahıllar olduğuna ve bu tahıl unları ile hazırlanan gıdaların tüketilmemesi gerektiğine işaret eden Prof. Dr. Kalaycı, "Pirinç, mısır ve patates serbesttir. Yulaf bazı hastalarda zararlı iken bazı hastalar tarafından alınabilir. Sebze ve meyveler, yumurta, kırmızı ve beyaz et türleri gluten içermediği için serbestçe tüketilebilir. Son yıllarda hazır glutensiz ürünlere ulaşmak kolaylaşmıştır. Çölyak hastaları özel glutensiz un kullanarak ekmek, börek, poğaça,
kurabiye ve tatlı çeşitlerini yapar hale gelmişlerdir. Glutensiz unun yanı sıra glutensiz makarna, glutensiz ekmek, glutensiz bisküvi ve gofret gibi hazır glutensiz ürünler büyük marketlerde ve eczanelerde bulunabilmektedir. Çocuk ve erişkin gastroenteroloji uzmanlarınca düzenlenen heyet raporu sayesinde bu ürünler alınabilmektedir" şeklinde konuştu.
DİYET YAPILMAZSA NE OLUR?
OMÜ Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenterolojime Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ayhan Gazi Kalaycı, diyet yapılmaması halinde karşılaşılabilecek durumları şöyle sıraladı:
"Gluten, çölyak hastaları için oldukça zararlı bir proteindir. Tam diyet uygulandığında hastalık bulguları hızla düzelir ve çocuklar normal yaşamlarını sürdürür. Okula gider, sağlıklı çocuklar gibi koşup oynar. Onların arkadaşlarından tek farkı gluten içeren gıdaları yiyemiyor olmalarıdır. Diyet yapılmadığında ise hem hastalık belirtileri devam eder hem de osteoporoz (kemik erimesi), erişkin bayanlar için sık düşük yapma, bağırsak kanseri gibi istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir. Sürekli diyet uygulandığı
halde arada bir gluten içeren gıda alınması halinde de benzer sorunlar yaşanabilir."