Çorum Belediyesi Kent Arşivi Geleceğe Işık Tutuyor

Çorum Belediyesi bünyesinde faaliyet gösteren Kent Arşivi ilin geleceğine ışık tutuyor.

Kültür ve sanat alanında merkezi bir konuma sahip olan Kent Arşivi, değişen yeni yüzüyle tarih kültür ve araştırma yapanlara rehber oluyor. 2005 yılında faaliyetlerine başlayan Kent Arşivi, ayrıca belediyenin dergi, tanıtım broşürleri ve reklam tasarımları ile ilgili çalışmaların yürütülmesinde de aktif görev alıyor.

Kent Arşivi Sorumlusu İrfan Yiğit, kentlerin hafızaları ile yüzyıllar boyunca orada yaşayan kuşakların anılarından meydana geldiğini belirterek, “Bu sebeple her kent, içerisinde; sokaklarına, pazarlarına ve mimarisine sinmiş sesler, yüzler, acılar ve sevinçler barındırır. Bütün bunların kent kimliğinin, geleneğinin ve onu diğer kentlerden ayıran özelliklerinin oluşumuna büyük katkısı vardır. Belki dikkat etmeyebilir yahut günlük koşuşturmalarımız arasında fark etmeyebiliriz. Eğer bir kentin hafızasını yok sayarsak, geçmişte yaşayanların anılarına da saygısızlık etmiş oluruz. Kenti kökenlerinden koparırız ve her kuşağı yeni kökler oluşturmak durumunda bırakırız” dedi.

Diğer taraftan, kentlerin günümüzün ihtiyaçlarına da cevap vermesi gerektiğini kaydeden Yiğit, bu nedenle kentlerin geçmişi ile bugünü arasında ortak çözümler üretmek ve kentlerin geleneğini yok etmeden dönüştürmenin en doğru yaklaşım olduğunun altını çizdi. Yiğit, bu yaklaşımı sürekli kılmanın yolunun ise, kurum oluşturmaktan geçtiğini kaydetti.

Çorum Belediyesi Kent Arşivi’nin ilin hafızasını unutulmaktan ve kaybolmaktan korumak için kurulduğunun altını çizen Yiğit, “Bu gayeyle Çorum Belediyesi Kent Arşivi, Çorum'un geleceği için geçmişinin derlenmesi, çağımızın teknolojisiyle ulaşılabilir kılınması ve kullanılabilir bilgi niteliğine kavuşturulması amacıyla çalışmalarını yürütmektedir. Kentli bilincinin oluşturulmasında; geçmişi hatırlama, geçmişin bilgisi ve bugün arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Çorum'un yaşadığı tarihsel serüveni canlı tutacak, tarihi yapı ve mekânların tanınılırlığını artıracak, tarih içinde Çorum'da ki yaşamın değişim dinamiklerini ortaya koyacak çalışmalar, geçmişle bugün arasında kurulacak tarihsel bir köprü kuracaktır. Böylelikle değişimin doğal ve sindirilebilir bir seyir izlemesi mümkün olacağından, Çorum'u bağlamından koparan ve geçmişine yabancılaştıran bir dönüşümün tahripkâr etkisinden koruyabilmek mümkün olacaktır. Tahmin edileceği üzere, söz konusu ön koşul; yaşadığı kenti tanıyan, bilinçli ve aidiyet bağı güçlü olan Çorumlulardır. İşte kent arşivleri ve müzeleri bu bağlamda anlam ve önem kazanmaktadır” diye konuştu.

Çorum Belediyesi Kent Arşivi’nin Türkiye'de ilk olarak kurulan ve bilgi-belge sayısı ve toparlanması açısından ilk üç arşivden birisi olduğunun altını çizen Yiğit, “Kent Arşivi araştırmacıların, yayımcıların ve kültür-sanat insanlarının buluşma noktası olması açısından merkezi bir konumdadır. Kültür sanat adına sağlama bakımından önemli konumdadır. Kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya olan tarihi nitelikteki belgelerin tekrar kayıt altına alınması ve yayın çalışmalarında kullanılması geleceğe bırakılacak önemli bir hazinedir” ifadelerini kullandı.

Kent Arşivi tarafından yapılan çalışmalar hakkında da bilgi veren İrfan Yiğit, açıklamasında şunları kaydetti;

“Kent Arşivi Çorum’un tarihi belleğini oluşturacak bir çalışma yaparak Çorum'un eski ailelerinde mevcut olan fotoğraf albümlerinin çok büyük bir kısmı araştırılarak Çorum’un geçmiş halleri fotoğraflarla ortaya çıkarılması sağlandı. Kent Arşivi yaptığı çalışmalar sonrasında 160 Aile ile görüşerek aile albümlerinde bulunan ve Çorum’un tarihi belleğini oluşturacak fotoğrafları temin etti. Yapılan çalışmalar sonrasında toplam 40 bin adet siyah beyaz Fotoğraf Arşivi oluşturuldu. Bu fotoğraflar yapılan bilimsel çalışmalarda, kitap çalışmalarında, ve kültür yayını olarak yayınlanan fotoğraf albümlerinde kullanılırken, nostaljik bir karakter arz eden bu çalışmaya gerçekten özen gösteriliyor. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'nün ulaşamadığı, Çorum tarihini yakından ilgilendiren, ailelerin albümlerinde kalan fotoğrafların kayıt altına alınarak gelecek nesillere aktarılması sağlandı. Değerlerimize sahip çıkma adına kültürel hazine niteliğindeki bu fotoğrafların saklanması çok önemli olduğunun farkında olan Kent Arşivindeki fotoğrafların özelliği büyük çoğunluğu aile albümlerinden toparlanmasıdır. Fotoğraflar Çorum Belediyesi Kent Arşivi tarafından toparlayarak, yıpranmış, eskimiş taraflarını aslına uygun bir şekilde düzeltilip Çorum’a en büyük fotoğraf arşivini kazandırdı.Çorum’un çeşitli mekanlarında ve tarihi yapılarına ait çekilmiş 30 bin adet fotoğrafın arşivini oluşturan Kent Arşivi, özellikle tez ve araştırma çalışmaları yapan akademisyenlere, öğrencilere müthiş bir kaynak konumundadır. Ayrıca Araştırmacılarımız, araştırma esnasında karşılaşacakları zorlukları azaltmak adına arşivimize müracaat ettikleri zaman dijtal ortamda bu fotoğraflardan faydalanmaları sağlanırken, bilimsel çalışma yapanlarda Çorum’un hafızasını Çorum Belediyesi Kent Arşivi’nde kolayca ulaşma imkanı buluyor.

Kent Arşivi Çorum’un belleğini oluşturacak büyük bir projeye imza atarak 1839 Yılından itibaren Cumhuriyet Dönemine kadar gelen, Şer’iyye Sicilleri 5 bin sayfa Osmanlıca orijinal metinini bünyesine kattı. Türk Arşivciler Derneği Başkanı ve Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Uzman Hacı Haldun Şahin (Çorumlu) ile yapılan ortak bir proje ile çevrilerek kent arşivine ve Çorumlu araştırmacılara kazandırıldı. Şer'iye Sicilleri Şer‘î mahkemelerin tarih sırasıyla tutulan kayıtlarıdır. Şer‘iyye sicilleri şu belgelerden oluşmaktadır: Mahkemelerde kadı tarafından verilen bütün hükümler (i‘lâm) alım-satım, borç, senet, ferağ, adak, vasiyet, vakfiye, tereke, vekâlet gibi herhangi bir mevzuda resmiyete dökülmesi gereken belgelerin kaydı (hüccet, vakfiye) Merkezden gönderilen her türlü ferman, berat, mektup gibi emirlerin özetleri yer alıyor. Orijinalleri 5 bin sayfa ve 16 defterden oluşan Şer'iyye Sicillerinin çevirileri 35 cild ve yaklaşık olarak 20 bin sayfadan oluşmaktadır. Bu siciller araştırmacıların kullandıkları başlıca kaynaklardan en önemlilerindendir. Bu sicillerin katalogları araştırmacılara ait bilgisayar ortamında mevcuttur. İstenilen şekilde aramalar yapılarak hizmete sunulmaktadır.

Kent Tarihi ve kültürü ile ilgili araştırma yapmak isteyen herkesin faydalanabileceği eserler Kent Arşivi'nde toplandı. Çorum’da ve kent dışında kitap yayınlayan hemşerilerimize ait eserler ve kentimiz ile ilgili yayınlanmış olan yayınlar içeriğine bakılmaksızın araştırmacıların hizmetine sunulmak üzere Kent Arşivinde toplanıyor. Ayrıca Çorum ile ilgili ve Çorumlu yazarlar tarafından yazılan ve Çorum’da yayınlanan süreli yayınlar Kent Arşivi’nde kayıt altına alınırken, toplanan bu eserlerden baskısı kalmayanlar yazarları tarafından izin verilenler dijital ortama aktarılarak araştırmacıların kolay bir şekilde ulaşabileceği şekilde hizmete sunulmaktadır. Çorum Belediyesi olarak Çorum’da farklı bir çalışma daha yaparak 1530 tarihinden günümüze kadar Osmanlı dönemi dahil çeşitli aralıklarla hazırlanmış Çorum Haritalarını arşivine kattı. Arşivde bulunan haritaların içerisinde çeşitli dönemlere ait imar planları da bulunurken, İmar bilgilerinin kullanılması açısından bu haritaların saklanması ve araştırmacılara sunularak bilimsel çalışmalara katkı sağlıyor. Kent Arşivi Çorum içerisinde ve dışarısındaki vatandaşlarımız tarafından çok büyük belge desteği sağlıyor. Yastık altı belge niteliğinde olabilecek, yada yaptığı araştırmalar bünyesinde elinde toplanmış olan Osmanlıca belgelerine hemşerilerimiz Kent Arşivinde kolayca ulaşma imkanı bulurken, Çorumlu vatandaşlardan ulaşan 7500 sayfa Osmanlıca belge dijital olarak Kent Arşivinde kayıt altına alındı. Çorum’un hafızası olan bilgiler, belgeler ve fotoğraflar toplandıktan sonra gerekli teknik çalışmaları tamamlanan dokümanlar kültür yayını haline getirildi. Kültür Yayını çalışmalarında kent hafızasına katkı sağlayacak olan kaynak eserlerden yararlanılırken, Çorum Belediyesi Kültür Yayınları Çorum içi ve Çorum dışında şahıslar ve kurumlar tarafından büyük bir ilgi ile takip ediliyor.Yıl içerisinde 6 bine aşkın ziyaretçiye Kültür Yayını veriliyor. Çorum Belediyesi bugüne kadar toplam olarak 105 yayını kent kültürüne kazandırdı. Bu yayınlar içerisinde bu yıl çıkacak olan eserler dahil 2009-2013 yılları arasında toplam olarak, 62 eser yayın çalışması tamamlandı.

Çorum Belediyesinin çıkarmış olduğu yayınlardan ya da araştırmacıların kullanmak istediği fakat elde baskısı kalmayan kitaplar yazarların izinleri ile PDF dosya formatında bilgisayara aktarımları tamamlanarak araştırmacıların hizmetine sunuluyor. Kent Arşivi araştırma yapmak isteyen herkese bilgi ve teknoloji çağında bilgiye en kısa ve kolay yolla ulaşımı sağlamak adına önemli bir çalışma imkanı sunuyor.Osmanlı Dönemi Çorum Nüfus sayımlarının kayıtlarından oluşan defterlerin çevirileri uzmanlar tarafından yayın hayatına kazandırıldı. Ayrıca bu defterlerin devamı sayılabilecek Osmanlı nüfus defterlerinde Çorum bölgesindeki aşiretlere yönelik kayıtlar da günümüz Türkçe’sine aktarılarak Çorum da bulunan tüm tarihi yapıların tescil kayıtları ve bu tescil kayıtlarında mevcut olan yapıların fotoğrafları toparlandı. Bu bilgiler Çorum Belediyesi Kent Bilgi Sisteminde işlenerek bu yıl içerisinde internet üzerinden tescilli yapıların bilgilerine araştırmacıların kolayca ulaşabilecekleri hale getiriliyor. Herhangi bir tarihi yapının bilgilerine ulaşmak isteyenler internet üzerinden Kent Bilgi Sistemi vasıtasıyla kolaylıkla bu bilgileri temin edebilecekler.Kent Arşivi olarak Çorum’un belleğine ışık tutacak bir çalışmaya daha imza attı. Çorum Ulu Mezarlık ve Hıdırlık Mezarlığı’nda bulunan Osmanlıca Mezar Taşlarının tamamı fotoğraflanarak mezar taşlarındaki Osmanlıca metinlerin çevirileri yapılıyor. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi tarih bölümü öğrencileri Çorum'daki Ulumezarlık ve Hıdırlık Mezarlığı'nda bulunan tarihi mezar taşlarını Kent Arşivi ile birlikte yürüttükleri çalışma ile incelediler. Tarih bölümü öğrencileri Ülkü Ünlüsoy ve Esra Şahin, kentin kültür ve tarihi açısından önemli bir yere sahip olan mezar taşları üzerinde Kent Arşivi ile birlikte titiz bir çalışma yürüttüler. Hıdırlık ve Ulumezarlık'ta bulunan tarihi mezar taşlarını temizlendikten sonra taş üzerindeki yazıları tebeşir ile boyayarak yazılar okunur hale geldikten sonra fotoğraflandı. Bu fotoğraflama çalışmalarından sonra taşlar üzerindeki yazıların okunması için çalışma başlatıldı. Yürütülen bu çalışma bu yıl içerisinde tamamlanarak Çorum Belediyesi Kültür Yayını olarak kent kültürüne kazandırılacak.

Kent arşivinde Çorum tanıtımına ve kent tarihine yönelik çeşitli videolardan oluşan görüntü arşivi oluşturuldu. Çorum tanıtımına yönelik filmler, kent kültürünü anlatan belgesel niteliğinde ve tarihsel niteliğe sahip görüntüler saklanmaktadır. Sürekli olarak Kent hafızasını oluşturacak, bilgi, fotoğraf ve görüntüleri arşivine katmak için yoğun çalışma yapan Kent Arşivi vatandaşların eski görüntü ve fotoğraf desteğini kabul etmektedir. Arşivimiz görsel, belge ve yayın arşivi ile tüm resmi kurumların yayın çalışmalarına bilgi ve belge desteğinde bulunarak katkı sağlamaktadır. Kurumların kültürel ve tarihi açıdan yayın hayatına kazandırılacak tüm yayınlarda Çorum Belediyesi Kent Arşivi kaynak yardımında bulunmaktadır.