Geçen yıllarda Covid-19’a yakalanmak toplumun en korktuğu şeyler arasında yer aldı. Bazı kişilerin aşılarının olmaması, belirli hastalıklarının bulunması veya bağışıklıklarının düşük olması gibi nedenler enfeksiyonların ağır geçirilmesine yol açtı. İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Aydın, ancak son günlerde enfeksiyon öncesi diyabet tanısı bulunmayan hastalarda da diyabet belirtileri görülmeye başlandığı uyarısında bulundu. Aydın, “Hem tedavide kortizon içeren ilaçların kullanılması, hem de Covid-19 enfeksiyonunun doğrudan pankreasa saldırıp hasar vermesine bağlı olarak diyabet gelişmesine neden olabiliyor” dedi.
Tip-2 diyabet hastalarının Kovid-19’u daha ağır geçirebildiğini söyleyen İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Aydın, “Hastaneye yatma olasılıkları ve yoğun bakıma olan ihtiyaçları diyabeti olmayanlara göre daha fazla oluyor. Nedeni diyabetin bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalık olmasıdır. Covid-19 başlı başına ağır bir hastalık. Buna bir de bağışıklık sistemini baskılayan diyabet eklendiğinde kişi hastalığı çok daha ağır geçiriyor” diye konuştu. Son günlerde karşılaştıkları bir diğer noktanın da Covid-19 enfeksiyonunun sistemik bir tutulum yapmasından dolayı diyabete meyil yaratması olduğunu söyleyen İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Aydın, konuya ilişkin açıklamalarda bulundu.
ABD’li bilim insanları tarafından yapılan, Covid-19 geçiren 181 bin hastayla hastalığı geçirmeyen bir grubun karşılaştırıldığı bir çalışmada çarpıcı sonuçlar elde edildiği bilgisini veren Prof. Dr. Hasan Aydın, 2021 yılında sonuçları yayınlanan çalışmaya göre Covid-19 geçirenlerde geçirmeyenlere oranla diyabet görülme riskinin yüzde 40 arttığını söyledi.
Diyabet riskinin artışına üç etkenin yol açabileceğini söyleyen Prof. Dr. Aydın, konuyla ilgili “Öncelikle Covid virüsü pankreasta doğrudan hasar oluşturarak insülin yapma kapasitesini azaltır ve sonrasında diyabete yatkınlık oluşturabilir. İkinci bir etken olarak pandemi sürecinde, hareketsizlik, aşırı kalorili gıda tüketimi insülin direncini arttırarak diyabet gelişmesine yol açabilir. Üçüncüsü de orta veya ağır şiddette Covid-19 geçirenlerde kullanılan kortizon ilacı diyabet hastalığına yatkınlık oluşturabiliyor.” dedi. Covid enfeksiyonu geçirmeden önce gizli şeker hastalığı için ilaç kullanan, diyet yapan kişilerin Covid-19 geçirdikleri sırada ve sonrasında bu ilaçlarını düzenli kullanamadıklarını ve düzenli diyet yapamadıklarını belirten Prof. Dr. Aydın, bu faktörün diyabet risk artışına yol açabileceğini vurguladı.
Covid-19 geçiren kişilerin hastalık sonrası her zamankinden daha dikkatli olması gerektiği uyarısında bulunan Prof. Dr. Aydın, önemli tavsiyelerde de bulundu. Aydın, “Post Covid döneminde yüzde 40 oranında diyabet riski artışından bahsediliyor. Bu nedenle Covid-19 geçiren kişiler hastalıktan sonra şeker takiplerini daha dikkatli yapmalı. Karbonhidrat ve şeker ağırlıklı beslenmeden de uzak durmaları gerekiyor. Ayrıca hareketsiz kalınmaması, yaşa ve iklim şartlarına uygun aktivitelerini sürdürmesi de oldukça önemli. Egzersizin hem diyabet gelişim riskini azalttığı hem de diyabetli kişilerde kan şekeri kontrolü üzerine olumlu etkileri olduğu iyi biliniyor” açıklamasında bulundu.
Covid-19 nedeniyle gelişen tip-2 diyabetin çoğunlukla geçici olduğunu dile getiren Prof. Dr. Hasan Aydın, Covid sonrası gelişen diyabetin en fazla 6 ay kadar sürdüğünü, 6 ayın sonunda ise kişinin kan şekerinin normal seviyeye düşerek kendiliğinden geçtiğini de belirtti. Prof. Dr. Aydın sözlerine şöyle devam etti:
“Bu durum yeni bir tanımlaya yol açacak. Muhtemelen “Post Covid Diyabet” gibi bir tanı ortaya çıkacak. Bu hastalar görüldüğü kadarıyla farklı özellikler taşıyor. Alışılagelmiş diyabet tiplerinden daha farklı bir tipi oluşturuyor. Bir taraftan otoimmün bir hastalık seyri gibi görülüyor. Pankreasa karşı oto antikorlar geliştiğini tespit ediyoruz. Öte taraftan tip-1 diyabet gibi bir seyir ortaya çıkıyor. Hastaların insülin ihtiyaçları ortaya çıkıyor, oral yoldan alınan ilaçlarla tedavi edilemiyorlar. Ancak bir taraftan da geçici bir hastalık, hastalar 6 ay sonra kendiliğinden düzeliyor.”
Covid-19-sonrası geçirilen tip-2 diyabetin geçici olsa da ilerleyen dönemde vücutta bırakacağı hasarların net olarak henüz bilinmediğine dikkat çeken Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri İç Hastalıkları ve Endokrinoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Aydın, Covid-19 hastalarının pankreaslarından patoloji alınmadığından ne derecede hasar olduğunun maalesef bilinmediğini de işaret etti. Covid-19 nedeniyle yaşamını yitiren kişilere otopsi yapılabilirse Covid-19’in pankreasa ne derecede etki ettiğinin bilinebileceğini aktaran Prof. Dr. Aydın, ancak ne yazık ki ne Türkiye’de ne de dünyada böyle bir çalışmanın şu ana dek yürütülmediğini de ekleyerek sözlerini bitirdi.