Cula deliğine kar zulası

Konya’nın Derebucak ilçesinde uzun yıllardır devam eden ‘kar basma’ geleneği, günümüzde de yaşatılıyor.

Konya’nın Antalya sınırındaki ilçesi Derebucak’ın Toros Dağlarının eteğindeki yaklaşık bin 700 rakıma sahip Kocadağ’ın zirvesinde yer alan Cula Deliği adı verilen yaklaşık 15-20 metre derinliğindeki çukura her yıl bu mevsimde kar depolanıyor. Şehir merkezinden Derebucak Belediyesi’nin tahsis ettiği kamyonun kasasında ve özel araçlarla dağ yolundan karla kaplı alana gelen Derebucaklılar, atalarından kalma geleneği sürdürürken, kışın depoladıkları karı yazın sıcak günlerinde tüketip, misafirlerine ikram ediyor. İlçede yaşayan her meslek grubundan insanların katıldığı ‘kar basma’ etkinliği adeta şölen havasında gerçekleşirken, katılımcılara program sonunda kavurma ve mangalda pişen et ve sucuk ikram ediliyor. Cula deliğinin etrafındaki bazı kesimlerde yaklaşık 1,5 metre yüksekliğe ulaşan kar yığınlarını derin çukura doldurabilmek için içerisine düşme tehlikesine karşı beline halat bağlanan 2 ya da 3 kişi iniyor. Yukarıdakilerin küreklerle mermer kütlesi şeklinde keserek deliğe boşaltığı karları, deliğin oyuklarında gizlenen kişiler yukarıya seslendikten sonra faaliyeti durdurup sıkıştırma işlemi yapıyor. Faaliyet delik tamamen karla dolana kadar devam ederken, ardından yine bellerindeki halatlar yardımıyla çekilerek çıkarılan kişiler, zaman zaman düşme tehlikesi de yaşıyor. Geçtiğimiz yıllarda yaşanan bazı talihsiz kazalar sonrasında faaliyet öncesinde dualar da ediliyor. Son etkinlikte deliğe giren 2 kişi, gürültüden sesini yukarıya duyuramayınca, üzerlerine düşen kar yığınları nedeniyle zor anlar yaşadı. Karların arasında mahsur kalan ve nefeslerinin kesildiği belirtilen kişilerin imdadına ise deliğe inen üçüncü kişi yetişti. Derebucak’ta her yıl düzenlenen bu etkinliğe katıldığını belirten Hüseyin Kalaycı, “Ben 67 yaşındayım. Bu gelenek, bizden evvelki ecdadımız, dedelerimizden bize bir miras kaldı. Ve devam edecek ömür boyu inşallah” diye konuştu.

Meşhur Cula Deliği’ne bu mevsimde doldurulan karların 6’ıncı aydan başlayarak 9’ncu aya kadar düğün ve özel davetlerde gelen misafirlere ikram edildiğini anlatan Kalaycı, “Misafirleri daha soğuk bir suya kavuşturmak için buradan çuvallarla götürülen kar paçal edilir, herkes içerek ferahlar. Buradaki faaliyetimiz çok tehlikeli, geçen sene bir arkadaşımız düştü, vücudunda kırıklar oluştu. Çok dikkat etmek gerek” ifadesini kullandı.

Faaliyete katılan Merkez Camisi İmamı Hüseyin Kankaya ise, daha önce yaşanan kazalar nedeniyle kar basma faaliyetine dualarla başladıklarını belirterek, “Yaşım 58, bildim bileli kar basarız bu deliğe. Biz de bu geleneği devam ettiriyoruz. 15 metre derinliğinde olan deliğe demir merdivenle iniyoruz. Eskiden ağaç vardı ama çürüdüğünden bunu iptal ettik. Yaz günlerinde yurtdışı bağlantımız olduğu için düğünlerimiz, Kur’an-ı Kerim ve dua davetlerimizde buradan kar götürüp, kar suyu ikram ediyoruz. Pekmezle yemek isteyenlere de bu imkanı sunuyoruz” dedi. Kankaya, bir ölçü yapmadıklarını ancak Cula Deliği’ne yaklaşık 150 ton kar bastıklarını tahmin ettiklerini de söyledi.

Cula deliğine girerek içeride sıkıştırma işlemini yapan Bekir Çıkı ise, gazetecilerin, “tehlikeli değil mi?” sorusunu, “Tehlikeli ama yazın da yemesi zevkli” diye cevaplandırdı. Beline bağladığı halatla aşağıya inen Çıkı, çıkışta aşağısını anlatarak, “Aşağısı anlatılmaz, yaşanır. Çok güzel bir duygu. Tabi bazı böyle aksilikler olmasa daha güzel oluyor. Aşağıda, dışarıdakinden daha zor basma olayı. İyi sıkıştırmak lazım, karın hava alıp erimemesi için. Kar kütleleri aşağıya inerken paramparça olup eriyor. Biz ise deliğin içinde komple dağıtıyoruz. Kar atılırken küçük oluklara giriyor, bekliyoruz. Kar birikince yukarıdakiler duruyor biz de sıkıştırıyoruz. Delik tamamen dolunca ise yaza kadar eksilmemesi için üzerini iyice kapatıyoruz” diye konuştu.

Öte yandan, küreklerle dev kütleler halinde kesilen karlar zaman zaman faaliyeti yürütenlere zor anlar da yaşatıyor. Kar kütlesini, kendileri deliğe düşmeden ittirmek için birkaç kişi birden seferber olurken, yukarıdan gelen karların altında kalmamak için de çaba sarf ediliyor. Faaliyet esnasında, bazı katılımcılar ise türküler seslendirerek etkinliği daha neşeli hale getiriyor.