ANKARA (İHA) - Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 'Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun'u onayladı.
Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi'nden yapılan yazılı açıklamada, 5710 sayılı 'Nükleer Güç Santrallerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin Kanun'un, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından anayasanın 89. maddesinin birinci fıkrası ile 104. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca yayımlanmak üzere Başbakanlık'a gönderildiği belirtildi.
YASA NELER GETİRİYOR
Yasada Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'nun (TAEK), kanunun yürürlük tarihinden itibaren nükleer santral kurup işletecek şirketlerin karşılaması gereken ölçütleri 1 ay içinde yayınlayacağı hükme bağlanıyor. Kabul edilen kanuna göre, yapılacak nükleer güç santralleri için yarışmaya katılacaklarda aranacak şartlar, şirketin seçimi, yer tahsisi, lisans bedeli, altyapıya yönelik teşvikler, seçim süreci, yakıt temini, üretim kapasitesi, alınacak enerjinin miktarı, süresi ve enerji birim fiyatını oluşturma usul ve
esasları; bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra 2 ay içinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanacak ve Bakanlar Kurulu'nun onayı ile yürürlüğe girecek bir yönetmelikle belirlenecek. Yapımı öngörülen nükleer güç santralleri için yönetmeliğin yayımlanmasından sonra en geç 1 ay içinde teklif almak üzere Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi (TETAŞ) tarafından ilana çıkılacak.
Alınan tekliflerden TAEK tarafından belirlenen ölçütleri karşıladığı belgelenen şirketlerin teklifleri yarışmaya sokulacak, bu ölçütleri karşılamayan şirketlerin teklifleri yarışma dışı bırakılacak. Alınan teklifler, TETAŞ tarafından değerlendirildikten sonra en uygun teklif belirlenerek ilgili şirketle sözleşme imzalanmasına izin alınmak üzere Bakanlar Kurulu'nun onayına sunulacak. TETAŞ tarafından gönderilen teklifin uygun görülmesi halinde Bakanlar Kurulu'nca ilgili şirketle TETAŞ arasında sözleşme imzalanması konusunda izin verilecek. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından sözleşme imzalanması uygun görülen şirkete lisans verilecek. Lisans verilmesini müteakip ilgili şirketle TETAŞ arasında santralin işletmeye girmesinden itibaren 15 yılı aşmayan enerji satışını düzenleyen sözleşme imzalanacak. Seçilen şirketin sözleşme gereği üreteceği enerji, şirketle TETAŞ arasında imzalanacak sözleşme çerçevesinde TETAŞ tarafından satın alınacak. Bu enerji, santralin devreye girmesinden itibaren her yıl, faaliyette bulunan perakende ve toptan satış lisansına sahip tüzel kişilere, yapılacak ikili anlaşmalar çerçevesinde satılacak. Perakende ve toptan satış lisansına sahip tüzel kişilerin alacakları enerji miktarı, bu tüzel kişilerin bir önceki yıla ait Türkiye toplam enerji tüketimindeki payları oranında her yıl belirlenecek. Kanun kapsamında toptan ve perakende satış lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından ikili anlaşmalarla üstlenilecek elektrik enerjisi alımına ilişkin hükümler lisanslarına dercedilecek. TETAŞ tarafından toptan ve perakende satış şirketlerine yapılacak enerji satışına ilişkin usul ve esaslar ile tarafların yükümlülükleri, bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Ancak TETAŞ'la sözleşme yapmayı talep etmeyen şirketler, elektrik piyasası ve nükleer tesislere ilişkin mevzuata uymak kaydıyla bu kanunun hükümlerine tabi olacak.
Şirket, kanun ve diğer mevzuatın gerektirdiği her türlü izin, ruhsat ve lisansı almakla yükümlü olacak. Atık yönetimi kapsamında geçici depolama ve nihai depolama yerinin belirlenmesine, depolama tesisisin inşasına, lisanslanmasına, işletilmesine ve işletmeden çıkarılmasına, geçici depolama yerinde muhafaza edilecek veya nihai depolama yerinde bertaraf edilecek kullanılmış yakıt ya da yüksek radyoaktif seviyeli atıkların taşınmasına ve işlenmesine, radyoaktif atıkların yönetimini sağlayacak araştırma, geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin maliyetleri ve nükleer güç santralinin söküm işleminden dolayı oluşacak maliyetleri karşılamak amacıyla, Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılacak düzenleme ile Ulusal Radyoaktif Atık Hesabı (URAH) ve İşletmeden Çıkarma Hesapları (İÇH) oluşturulacak. URAH ve İÇH'ye ilişkin işlemler tüm vergilerden müstesna olacak. Bu hesapların oluşturulması, nemalandırılması ve idaresine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık ve Hazine Müsteşarlığı tarafından birlikte hazırlanarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı ile Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu Devlet Bakanı'nın onayıyla yürürlüğe girecek. Ödenecek payları zamanında yatırmayanlar için Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak. URAH ve İÇH adına tahsil edilen gelirler amacı dışında kullanılamayacak. Şirket, TAEK'in yayınlayacağı ölçütler çerçevesinde yakıt temininden ve işletme döneminin sonunda santralin devreden çıkarılması ve sökümünden sorumlu olacak. Şirket, santralin kurulmasına aşamasında oluşabilecek herhangi bir zararın tazminine yönelik yatırım sigortası yaptırmakla yükümlü olacak. Ayrıca santralin faaliyeti süresince oluşacak atıkların taşınması, depolanması ve bertaraf edilmesiyle ilgili her türlü finansal maliyetlerin ve santralin işletme süresinin sonunda işletmeden çıkarma masraflarının karşılanması için oluşturulacak hesapların her birine kilowatt saat başına 0.15 cent katkı payı ödemekle yükümlü olacak. Nükleer yakıt, radyoaktif madde veya radyoaktif atık taşınırken veya santralde bir kaza olması durumunda nükleer enerji alanında 3. kişilere karşı sorumluluğa ilişkin olarak Paris Sözleşmesi ve diğer ulusal ve uluslararası mevzuat hükümleri uygulanacak. Santrali kuran şirket, yıllık gelirinin yüzde 1'ini AR-GE faaliyetlerine ayıracak.
SANTRAL KURACAK ŞİRKET, BİR İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLÜ İLE ORTAKLIK KURABİLECEK
Kanundan yararlanmaya hak kazanan şirket ile bir iktisadi devlet teşekkülü, Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname çerçevesinde iştirak ilişkisi kurabilecek. Bakanlığın görev vermesi halinde kamu şirketleri bu kanun kapsamındaki santralleri yapabilecek, yurt dıdve perakende satış lisansışında benzer yatırımları yapabilecek veya yatırımlara iştirak edebilecek. Bu amaçla Bakanlar Kurulu'nca yurt içinde veya yurt dışında santral kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek ve üretilen elektriğin satışını yapmak üzere özel hukuk hükümlerine tabi şirket kurulmasına karar verebilecek. Bu kapsamda kurulacak şirkette özel sektör şirketlerinin hisse sahibi olmasına izin verilebilecek. Kurulacak şirketin denetimi, Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Fonların TBMM'ce Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a göre yapılacak.
ŞİRKET SÖZLEŞME SÜRESİ SONUNDA SANTRALİN SÖKÜMÜNDEN SORUMLU OLACAK
Bakanlar Kurulu, kurulacak santrale ilişkin teknoloji edinmeye yönelik yatırımlar ile işletme personelinin eğitimini teşviklerden yararlandırabilecek. Bu kanun kapsamında üzerinde santral kurulacak taşınmazların hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunması halinde, bu taşınmazlar üzerinde şirket lehine Maliye Bakanlığı tarafından, diğer kamu kurum ve kuruluşların mülkiyetinde bulunması halinde ise Bakanlar Kurulu kararı ile bedelsiz olarak kullanma izni, irtifak hakkı tesis edilecek. Sözleşme sürelerinin sonunda nükleer güç santralinin sökülmesi zorunlu olacak. Söküm işinden ve taşınmazın çevre kuralları kapsamında kabul edilebilir hale getirilerek Hazine'ye iadesinden şirket sorumlu olacak. Söküm maliyeti İHÇ'den karşılanacak. Bu işlemler için İHÇ kaynaklarının yetersiz kalması durumunda İHÇ'den oluşmuş kaynakların yüzde 25'ine kadar maliyetler Hazine tarafından, bunun da yetmemesi halinde şirket tarafından karşılanacak.
TAEK, nükleer faaliyetlerin düzenlenmesi ve denetlenmesi görevini yerine getirecek yeni bir kurum kurulana kadar bu görevine devam edecek. TAEK görevlerini yerine getirirken özel bilgi ve ihtisas gerektiren işlerde, kadro aranmaksızın uygun nitelikli yerli ve yabancı uyruklu sözleşmeli personel çalıştırabilecek. Bunlara ödenecek ücret ve diğer mali haklar başbakan tarafından belirlenecek.
Kanunun geçici maddesine göre, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), yerli kömür yakıtlı elektrik santrali yapılması amacıyla kömür tahsis ihalesi yapabilecek. İhale sonucunda yapılacak santrallerin bin megavat ve üzeri güçte olması ve santralin tamamının 2014 yılı sonuna kadar işletmeye girmesi halinde, belirlenen elektrik enerjisi satış fiyatı üzerinden ve santralin işletmeye geçme tarihinden itibaren, 15 yıllığına enerji satış anlaşması imzalanacak. Santral sahası hariç olmak üzere ihale konusu maden sahası ile ihale konusu projenin gerçekleşmesi için zorunlu olan baraj ve su alma yapı yerlerinin kamulaştırmaları, EÜAŞ tarafından bedeli ödenerek yapılacak. Yapılacak santrallerin, sözleşmelerinde öngörülen sürede işletmeye alınamaması halinde uygulanacak yaptırımlar, şartname ve sözleşmelerde yer alacak. Gerekli enerji nakil hatları Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) tarafından, şirketle TETAŞ arasında yapılacak sözleşmede belirlenecek santral ünitelerinin işletmeye giriş programına uygun olarak yapılacak. Gecikmeden dolayı oluşan zararlar, TEİAŞ tarafından karşılanacak.