Dalak büyümesi: Nedenleri, belirtileri, tedavisi

Bazı kanser türleri, enfeksiyonlar, karaciğer hastalıkları nedeniyle splenomegali olarak adlandırılan dalak büyümesi problemi görülebilir.

Dalak Büyümesi Nedir?

Dalağın oldukça hayati önemde görevleri bulunur. Başlıca görevleri şu şekildedir:

• Çeşitli nedenlerle yıpranan, saldırıya uğrayan veya süresi dolan kan hücreleri dalak tarafından süzülür. Bu şekilde bakterilerden vücut arındırılır.
• Kırmızı kan hücreleriyle kanın pıhtılaşmasını sağlayan trombositler dalakta depolanır. Vücut ihtiyaç duyduğunda dalaktan bu hücreler temin edilir.
• Vücudu enfeksiyonlardan koruyan beyaz kan hücreleri yani lenfositler dalak tarafından üretilir. Lenfositler dolayısıyla dalak bağışıklık sisteminin en önemli parçalarından biridir, enfeksiyonlara karşı verilen mücadeleye destek olur.

Tüm bu önemli vazifeler şişlik ve büyüme halinde yerine getirilemez. Splenomegali olarak adlandırılan dalak şişmesi yüzünden sadece yıpranmış değil sağlıklı kan hücreleri de süzülür. Buna ek olarak trombositler olması gerekenden fazla miktarda birikir. Dalak görevini tam olarak yerine getiremediği için bağışıklık sistemi zarar görür, vücut hastalıklara karşı savunmasız kalır, enfeksiyon kapma olasılığı artar. Aşırı kan depolandığı için kanamalar da gözlenebilir. Dalak büyümesi yetişkinlerde olduğu kadar çocuklarda da görülebilen bir hastalıktır.

Dalak büyümesi hangi hastalıklara yol açar hususu üzerinde düşünüldüğünde ilk olarak akla gelen sağlık problemi kansızlıktır. Kansızlığa ek olarak kandaki pıhtılaşma sorunları, kanama eğiliminin artması, bağışıklık sisteminin zayıflaması, vücuttaki enfeksiyonların artması da dalak büyümesinin yol açtığı diğer sağlık sorunlarındandır.

Dalak büyümesi kansere yol açar mı? Dalaktaki aşırı büyüme dalak kanserine neden olabilir. Hayati tehlike içeren bir kanser türü olan dalak kanseri kronik kansızlığa, aşırı bitkinliğe, sindirim sorunlarına, vücutta kanamaya ve beslenme sorunlarına yol açar.

Dalak Büyümesinin Nedenleri Nelerdir?

Dalak tam olarak işlev göremediğinden vücudun dalağa olan gereksinimi artar. Bu artış da dalağın şişmesine, büyümesine yol açar.

1. Kan bozuklukları

Hemolitik anemi nedeniyle kırmızı kan hücreleri bozulur veya zarar görür. Bu durum da dalakta büyümeye yol açar. Buna ek olarak orak hücre anemisi, talasemi ve sferositoz gibi kan rahatsızlıkları nedeniyle şekilsiz kan hücreleri üretilir. Bu kan hücreleri şekilsiz olduğundan kılcal damarlarda ilerleyemez. Dalak bu kötü hücrelerden vücudu arındırmaya çalıştığı için daha çok şişer.

2. Kan akışında azalma

Siroz, hipertansiyon gibi rahatsızlıklar yüzünden kan akışı bozulur ve azalır. Siroz yüzünden karaciğer hücrelerinde hasar oluşur. Bu hasar sebebiyle kanın normal akışı bozulur, damar sistemine geri gitmesine yol açar. Dalaktaki kan basıncı kötü etkilenir. Basıncın artışıyla dalak büyür. Ayrıca kalp nedeniyle de vücuttaki kötü kan akışı dalak büyümesini meydana getirir.

3. Kanser

Kan kanseri, Hodgkin hastalığı olarak adlandırılan doku kanseri, lösemi ve lenfomaya bağlı olarak gereğinden fazla beyaz kan hücresi oluşur. Bu hücreler dalakta birikir ve şişmeye neden olur.

4. Metabolik rahatsızlıklar

Hurler sendromu, Gaucher hastalığı, Niemann-Pick hastalığı gibi metabolik rahatsızlıklar büyümeye yol açar. Ayrıca sarkoidoz, lupus, romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıklar da dalak şişmesi yaratır.

5. Enfeksiyonlar

AIDS, hepatit, sıtma, verem, anaplazmoz, mononükleoz gibi vrüs, bakteri, parazitlerden kaynaklanan enfeksiyonlar büyümeye yol açar.

• Dalağın darbe alması, yaralanma, dalak üzerine basınç uygulanması yüzünden şişme oluşabilir.
• Aşırı alkol tüketimi ve uyuşturu kullanmak da büyümeye sebep olur.

Dalak Büyümesinin Belirtileri Nelerdir?

• Büyüme nedeniyle hasta kendisini sürekli tok hisseder. Az miktarda yemek yese dahi hemen doyar. Bunun nedeni dalağın midenin hemen arkasında bulunması ve şişmenin etkisiyle mideye baskı yapmasıdır.
• Hasta kendisini sürekli yorgun, isteksiz, halsiz hisseder.
• Aşırı ve ani kilo kaybı görülür.
• Sıklıkla hıçkırık ve zaman zaman yüksek ateş görülür.
• Dalak bağışıklık sisteminin en önemli organlarından biri olduğu için hasta sürekli enfeksiyona yakalanır. Bu enfeksiyonlar idrar yolu, sinüs, solunum sistemi ve kulakta görülür.
• Vücut kanamaya açık hale gelir.
• Hazımsızlık ve şişkinliğe yol açar.
• Dalak büyümesi yüzünden karnın sol üst kısmında şişkinlik hissedilir. Dalak büyümesi ağrı yapar mı sorusu; şişkinliğin karından sırta ve omuza kadar ulaşan bir ağrıya neden olduğu şeklinde cevaplanabilir. Bu ağrının en ayırt edici özelliği ise nefes alıp verirken şiddetinin artmasıdır.
• Gece terlemesi görülür.
• Hastalarda sarılık, kansızlık, cilt renginde solgunluk ortaya çıkar.

Dalak Büyümesi Nasıl Teşhis Edilir?

Hastalığın teşhisi için öncelikle dalak büyümesi kan tahlili yapılır. Kan tahlili ile kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri ile trombositlerin sayımı yapılır. Kan testinin ardından dalağın büyüklüğün ölçülmesi, şişliğin diğer organlara yaptığı baskının boyutunun tespit edilmesi ve dalağın diğer organları tıkayıp tıkamadığının kontrol edilmesi için ultrason ile tarama yapılır. Ayrıca dalaktaki kan akışını takip edebilmek için manyetik rezonans ile görüntüleme yapılması gerekir.

Dalak Büyümesinin Tedavisi Nasıl Yapılır?

• Öncelikli olarak yapılması gereken büyümeye yol açan unsurun tedavisinin planlanmasıdır. Büyümenin kaynağı siroz ise sirozu sonlandırmaya yönelik tedavi uygulanır. Enfeksiyondan dolayı büyüme oluyorsa antibiyotikle tedavi ve eğer kanser nedeniyle büyüme varsa da hastaya kemoterapi uygulanır.
• Büyüme hayatı tehdit edecek ölçüde ciddi boyuttaysa cerrahi müdahaleyle dalak alınabilir. Gelişen tıbbi yöntemler sayesinde eskiden açık ameliyat ile alınan dalak günümüzde laparoskopi olarak adlandırılan yöntemle küçük kesiler açılarak alınabilir.
• Dalağı alınan kişinin oldukça dikkatli ve savunmacı bir hayat tarzını benimsemesi gerekir. Sebebi ise artık vücudunun hastalıklara, enfeksiyon kapmaya daha açık hale gelmiş olmasıdır. Bu nedenle aşı ile tedavi dalağı alınan hastalara uygulanan bir yöntemdir. Aşılanma sayesinde vücutta bakterilere ve enfeksiyonlara karşı kalkan oluşturulur.

Dalak Büyümesine Ne İyi Gelir?

Dalağın temizlenip daha iyi çalışması için en önemli unsur günlük yeterli miktarda su tüketilmesidir. Gün içinde 8-10 bardak su içilmesi oldukça yararlıdır. Su sayesinde dalak toksinlerden arınır ve kanı daha iyi temizler.

Zencefil, elma, kiraz, yaban mersini, havuç, kereviz, biber, salatalık, marul, brokoli, çilek, semiz otu, kuşkonmaz, kekik, karanfil ve kişniş gibi sebze ve meyvelerin tüketilmesi dalağın sağlıklı kalmasına yardımcı olur.