Danıştay, Türkiye Cumhuriyeti anayasasında düzenlenen “yüksek mahkemelerden” biridir. Anayasanın 155. maddesine uyarınca; Danıştay, idari mahkemeler tarafından verilen kararların son karar merciidir. Bununla birlikte kanun tarafından belirlenen davalara da “ilk ve son derece mahkemesi olarak” karar verir. Danıştay mahkemesinde devam eden davalar ile ilgili detaylara dosya sorgulama sayesinde kolayca ulaşılabilmektedir. Günümüzde pek çok kamu kurumunda gerçekleştirilen işlemler internet ortamında takip edilebilmektedir. Davalar ile ilgili detayların çevrimiçi olarak paylaşılması sayesinde kişiler Danıştay'daki tüm dosyalar için bilgi alabilir duruma gelmiştir.
Dava dosyaları hakkında bilgi edinmek isteyen vatandaşlar, Uyap danıştay dosya sorgulama sistemi, telefon ve E devlet sistemi aracılığıyla ile hızlıca işlem yapılabilmekte ve danıştay dava dosyası sorgulama sonuçlarına erişim sağlayabilmektedir. Danıştay’da herhangi bir dava dosyası bulunan vatandaşlar dava dosyalarının gelişimi ya da sonucu hakkında bilgi sahibi olmak isterse, E-devlet sistemini ya da UYAP sms bilgi sistemini kullanarak danıştay dosya sorgulama işlemini yapabilmektedir.
Sorgulama işlemi internet haricinde cep telefonları üzerinden de yapılabilmektedir. Bu konuda devreye UYAP sms bilgi sistemi girer. Bu sistemi kullanabilmek için kullanılan cep telefon numarası, sorgulama işlemini yapan kişinin TC. Kimlik numarasına kayıtlı olması gerekir. Ayrıca dava sorgulama işleminin telefon üzerinden yapılabilmesi için dava dosya numarasını bilmek gerekir. Tüm bu kriterlere uyum sağlayan kişilerin cep telefonlarının kısa mesaj kısmına 4444444444 2016/1149 DANISTAY yazması yeterli olacaktır. Söz konusu rakamlar TC. Kimlik numarası, yanındaki bölüm dosya numarası, yazılı olan kısım ise mesaj kodunu ifade eder. Bu şekilde oluşturulan mesaj 4060’a iletilir. Bu sayede danıştay dosya sorgulama işlemi telefon ile gerçekleştirilir.
Herhangi bir amaçla E-devlet sistemini kullanmak isteyen kişilerin, E-devlet şifresine sahip olması gerekir. E-devlet şifresi bulunmayan kişiler PTT şubelerinden şifre temin edebilirler. Şifre Üzerinde TC. Kimlik numarası bulunan kimlikle birlikte, PTT şubelerine başvurularak belirlenen ücret karşılığında kapalı zarf içerisinde e-devlet şifresi temin edilir. Sorgulama işlemi için Türkiye.gov.tr adresine girilir ve kimlik doğrulama işlemi gerçekleştirilir. Sistemde mahkeme dava dosyası sorgulama bölümü bulunur. Kısayol olarak platformun arama kısmına ‘dava dosyası sorgulama’ yazılabilir. Bu bölüm içerisinde dosya numarası ile birlikte Uyap danıştay dosya sorgulama işlemi görüntülenebilir ve dosyanın son durumu hakkında bilgi edinilebilir.
Danıştayın görevi; temyiz mercii olarak, bir hukuk kuralının uygulanmaması ya da hatalı uygulanması durumunda ortaya çıkan hukuka aykırılıkların denetimini yapmaktır. Ayrıca Danıştay, kanunda belirtilmiş idari davaları “ilk ve son derece mahkemesi olarak” karara bağlar. Danıştay, “kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında” görüş de bildirir.
Danıştay ve diğer yüksek mahkemelerde devam eden idari davaların ne kadar sürdüğü de uygulamada merak konusudur. İdari davalarda süre; davayı yöneten mahkemenin iş yükü ve yoğunluğu başta olmak üzere birçok etkene göre değişiklik gösterebilir. Ancak, kesin olmamakla birlikte idari davalar takriben bir yıl içinde karara bağlanır. İlk derece mahkemelerinin yanı sıra Bölge İdare Mahkemeleri ve Danıştay’da geçirilecek süre ise ortalama 8 ay ile 1 yıl arasında değişebilir.
Danıştay’da bulunan kurulun, içtihatların birleştirilmesi veya değiştirilmesi hakkındaki kararları, gönderildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanır. Bu kararlara, Danıştay daire ve kurulları ile idari mahkemeler ve idareler uymak zorundadır.