Dede Korkut Hikayeleri'nin En Epik Karakterlerinden Biri: Bamsı Beyrek

Dede Korkut Kitabı

İlk başta Türk destanları arasında büyük öneme sahip Dede Korkut Kitabı'na kısaca bir göz atalım...

On iki destansı hikâye ve bir önsözden oluşan kitap İçerdiği hikayeler tarih boyunca dilden dile, anlatıcıdan anlatıcıya aktarılan birer sözlü gelenek ürünü fakat** kulaktan kulağa aktarıldığından dolayı gerçek hâlinin dışına

** çıkmış olduğu söylenmekte.

15. yüzyılın ikinci yarısında yazıya geçirildiği tahmin edilen kitabın Oğuzların yaşam biçimlerinden, ekonomisine, inançlarından, giyinişlerine, beslenmelerinden içinde yaşadıkları doğaya kadar pek çok konuda bilgi sağlayan bir kaynak. Bu yüzden tarihimizde önemi büyük.

Günümüze ulaşan iki el yazması nüshadan birisi Dresden Kütüphanesi’nde, birisi Vatikan Kütüphanesi’ndedir.

Kitapta birçok karakterin adı geçmekte. Biz bu içerikte çok uzatmadan hep duyduğumuz Bamsı Beyrek'e göz atacağız.

Hikayede sıkça adı geçen epik bir karakter: Bamsı Beyrek

Dede Korkut Hikayeleri'ni duyan herkesin ismine aşina olduğu Bamsı Beyrek...

(Bey Böyrek, Bay Bura, Bey Birye, Beğ Beyreg, Bey Beyrek, Bay Börek, Bağ Böğrek gibi adlarla da bilinir. Ayrıca köken olarak bey-bay'dan gelmekte ismi ve "ululuk-asalet" anlamını içermekte)

Hikayelerin ana karakteri olan Salur Kazan'ın en yakın arkadaşı, dostu, sırdaşı. Bu öyle bir dostluk ki Oğuzlar'ın iç savaşında Salur Kazan için kolunu kaybetmeyi göze almış bir adam Bamsı Beyrek. Kendisi İç Oğuz'dan, yine hikayedeki karakterlerden biri, beşik kertmesi eşi Banıçiçek ise Dış Oğuz'dandır.

Aslında taraf olmak istemez lakin Salur Kazan İç Oğuz'un başı olduğu için dostunun yanında yer alır. Dış Oğuz'un başı Aruz Koca hikayede Bamsı Beyrek'e tuzak kurar. Konuşmak için davet ettiği Bamsı Beyrek'i esir alır ve sağ kolunu keser. Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek

Dede Korkut Hikayelerin'de adı sıkça geçen Bamsı Beyrek karakterinin üzerine kurulu bir bölümde bulunmakta (Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek).

Eşi Banıçiçek ile olan ilişkisinin anlatıldığı hikayenin özeti ise şöyle;

"Bamsı Beyrek ve Banıçiçek beşik kertmesidir, ancak birbirlerini tanımazlar. Ayrı ayrı avlanırlarken karşılaşılar, aralarında bir anlaşmazlık yüzünden güreşe tutuşurlar, ancak ikisi de güçte denk olduğu için birbirlerine üstünlük kuramazlar. Bamsı Beyrek kendisini izleyen kırk yiğidin kendisini ayıplamaması için Banıçiçek'e yumruk atar ve kazanır. Banıçiçek ile Bamsı Beyrek'in esir düşmesi sonucunda on altı sene ayrı kalırlar. Bu sürede Banıçiçek mecburen evlenmek zorunda kalır.Düğün günü Bamsı Beyrek gelerek Banıçiçek'i geri alır.

Yıllar sonra Aruz, Bamsı Beyrek'i obasına dostça çağırır. Ancak ona pusu kurmuştur ve onu yakalatıp sağ kolunu keser."

(Hikayenin odak noktasına dikkat edecek olursak Türk kültüründe kadın-erkek eşitliği üzerine bir anlatım olduğu, 2 cinsin bir görüldüğü çok açık şekilde görülüyor)Bamsı Beyrek (Bey Börek) Türbesi

Yine çok az kişinin bildiği bir türbesi de bulunmakta ülkemizde...

Bayburt’un 2 km. doğusunda bulunan Erenli köyünün batısında , şehirden bakıldığında görülen bir tepe üzerindeki yapı Dede Korkut Hikayelerinde geçen en önemli kişilerden biri olan Bey Böyrek’e ait.

Halk arasında ziyaret olarak da bilinen bu mezar ve sonradan ilave edilen dikdörtgen şeklinde bir taş binadan oluşmaktadır .