Halk genelinde kansızlık adıyla da tanınan demir eksikliği, müdahalede geç kalınmadığı sürece hızlı bir şekilde tedavi edilmesi mümkün olan bir hastalıktır. Daha çok yanlış beslenme yüzünden ortaya çıkan bu hastalığa müdahalede geç kalınması durumunda demir eksikliği anemisi ortaya çıkabilir, bu yüzden belirtilere karşı ihmalkar davranılmamalıdır. Gelin önce demir eksikliği belirtilerine bakalım.
1. Genel yorgunluk hissi
Demir minerali vücutta ne kadar çok olursa hücrelere taşınan oksijenin kapasitesi de o kadar artar. Demir eksikliğinde ise dokulara yeteri kadar oksijen ulaşmadığı için enerji düzeyi düşer, sürekli bir yorgunluk hali mevcut olur.
2. Soluk soluğa kalma
Demir mineralinin yetersiz seviyede kalmasıyla beraber kan hücreleri oksijen taşıma faaliyetini sağlıklı gerçekleştiremediği için tempolu yürüyüş yaparken ya da merdiven çıkarken dahi soluk soluğa kalmak mümkün hale gelir.
3. Göğüs ağrısı ya da çarpıntı
Kan hücrelerinin oksijen taşıma yetisinin azalmasıyla beraber başlayan problemler kalbin de sağlıklı çalışmasını engellemeye başlar. Kalp, eş seviyedeki kanı daha hızlı şekilde vücutta dolaştırıp dokulara gereksinim duyduğu oksijeni göndermek için büyük çaba gösterir ve normal ritminin üzerinde atmaya başlar. Bu yüzden çarpıntı hissi ve göğüs ağrısı gibi şikayetlerle karşılaşılır.
4. Baş dönmesi ve göz kararması
Hastalıkla doğrudan alakalı semptomlardan bir diğeri de gözlerin kararması ve baş dönmesi şikayetleridir. Yoğun tempo yüzünden uykusuz kalınmamış, uzun süreli bir açlık yaşanmamış, yani ortada bu belirtilerin ortaya çıkmasına neden olacak herhangi bir faktör yoksa vücuttaki demir seviyesinin ölçülmesi yararlı olacaktır.
5. Üşüme hissi
Demir ve kan düzeyinin düşük olması halinde en sık rastlanan belirtilerden biri de anlamsız bir şekilde ortaya çıkan üşüme hissidir.
6. Bunalım
Demir eksikliği sebebiyle mevcut olan yorgunluk hissi en kolay aktivitelerin dahi yapılamayacağının düşünülmesine, her alanda erken pes etmeye sebep olur. Bu durum yüzünden hem bilişsel hem de ruhsal süreçler daha farklı işlemeye başlar.
7. Saçların dökülmeye başlaması
Vücuttaki demir mineralinin düşük seviyelerde olması genetik ya da stres faktörlerinden bağımsız olarak saçların dökülmeye başlamasına sebep olur.
8. Ten rengindeki değişiklik
Eğer kanın içerisinde yeteri kadar demir minerali yoksa ten renginde bir değişim ortaya çıkmaya başlayabilir.
9. Sinirlilik hali
Kanda yeteri kadar demir minerali olmaması, sabır ve katlanma düzeyinin düşmesine ve daha çabuk sinirlenmeye zemin hazırlayabilir.
10. Tırnakların çabuk kırılması
Demirin bedende normalden az bulunması durumunda tırnaklar eski güçlü yapılarını kaybettikleri için çabuk kırılmaya başlarlar.
11. Kulakta uğultu duymak
Kulakta herhangi bir iltihap ya da başka bir problem olmamasına rağmen sebepsiz yere uğultular duyulur. Genelde bu uğultular gün içerisinde hareketli ortamlar yerine sakin, sessiz ortamlarda daha çok hissedilir.
12. Konsantrasyon eksikliği
Demir eksikliği yüzünden yorgun hissetme ve sinirlilik hali gibi durumların da ortaya çıkmasıyla beraber bir işe konsantre olmak daha da zorlaşır.
13. Kaşıntı
Vücuttaki demir seviyesi yetersiz olduğunda deride diğer sebeplerden bağımsız olarak kaşıntı hissi oluşmaya başlar. Gerekli önlem alınmadığı durumda ise kaşıntı sonucu deride tahriş ortaya çıkabilir.
14. Yutmada güçlük
Eksikliğin negatif etkilerinden biri de bir şey yer veya içerken yutmada ortaya çıkan zorluktur. Besinler eskisi kadar kolay bir şekilde yutulamaz ve bu durum kolaylıkla hissedilir.
Demir eksikliğinin giderilmesinde sağlıklı beslenme büyük önemi vardır. Demir eksikliği ne iyi gelir merak ediyorsanız tabii ki uzmanların çeşitli önerileri bulunuyor ama bir doktordan kendinize uygun bir diyet almanız ve doktor kontrolünü ihmal etmemeniz gerekir.
Demir denince akla gelen ilk sebze ıspanaktır. Ancak ıspanaktan daha çok verim alabilmek için fazla pişirmeden besin değerini korumaya özen göstermelisiniz.
Yeşillik ve salata demir eksikliğine karşı faydalıdır ancak limon gibi C vitamini barındıran besinler demir emilimini arıtır. Marul, roka maydanoz gibi yeşillikleri tek başına tüketebilirsiniz.
Demir yönünden zengin diğer bir besin grubu da baklagillerdir. Zeytinyağlı baklagil yemekleri öğünleriniz için besleyici birer destek olacaktır. Ayrıca kahvaltıda tüketebileceğiniz pekmez demir ihtiyacınıza yardımcı olur.
1. Yanlış beslenme
Doğru besinlerle düzenli beslenme alışkanlığına sahip olan insanlarda demir eksikliği şikayetine rastlamak pek mümkün değildir. Demir minerali en fazla tahıllar, ciğer, bakliyat, et, ıspanak, fındık, fıstık gibi yiyeceklerde bulunur. Doktorlar demir eksikliğinden muzdarip hastalarına özellikle daha fazla kırmızı et tüketmelerini tavsiye eder. Kırmızı etin yanı sıra hurma, kuru kayısı, nar, karpuz, kuş üzümü, cennet hurması, kuru erik ve karadut gibi besinler de vücudun demir ihtiyacını büyük ölçüde karşılar.
2. Kafein
Kahve, kola ve çay gibi içeceklerde bolca bulunan kafein vücuttaki demir mineralinin azalmasına sebep olur. Araştırmalara göre yemeğin yanında kahve içmek %40, çay içmek ise %65 seviyesinde demirin emilmesine engel oluyor. Bu oranlar elbette bu içeceklerin hiçbir zaman tüketilmemesi gerektiği anlamına gelmiyor, tüketim miktarının abartılmadığı sürece yemeklerden birkaç saat sonra tüketilmesinde bir sakınca yoktur.
3. Adet kanamaları
Kadınlar adet dönemlerinde yaşadıkları kan kaybı yüzünden erkeklere kıyasla iki kat daha fazla demire ihtiyaç duyarlar. Eğer bu dönemlerde demir ihtiyacı karşılanmazsa demir eksikliği kaynaklı belirtiler ortaya çıkmaya başlar.
4. Gebelik
Gebelik sürecinde anne karnında gelişmeye devam eden bebek, annesinin bedenindeki minerallerden faydalanır. Dolayısıyla hamileyken demir düzeyinizi artıracak şekilde beslenilmemesi halinde bazı şikayetlerle karşılaşılabilir.
5. Sindirim sistemi kaynaklı hastalıklar
Mide ve bağırsak gibi sindirim sistemi organları, herhangi bir hastalık yüzünden işlev kaybı yaşadıklarında demir mineralinin vücut tarafından sindirilmesi ve emilmesi güçleşir. Dolayısıyla bu durumda demir düzeyinizde bir düşüş görülür.
6. İç kanamaya neden olan rahatsızlıklar
Ülser ya da kolon kanseri gibi kimi rahatsızlıklar mide ve bağırsaklarda kanamalar oluşmasına sebep olur. Kanla beraber demir de sürekli bir şekilde kaybedildiği için vücuttaki demir düzeyi düşer.
7. İlaçlar
Bazı ağrı kesici ilaçlar çok fazla kullanıldıklarında hafif seviyeli mide kanamalarına sebep olabilir. Bu yüzden doktor tavsiyesi olmadan hiçbir ilacı kullanmamaya gayret gösterilmelidir.
Yetişkinlerde demir seviyesinin düşük olması halinde yorgunluk, bunalım, kansızlıkla alakalı şikayetler, kimi organların işlevini kaybetmesi gibi durumlar ortaya çıkabilir. Çocukların demir eksikliği problemi acil bir şekilde çözülmelidir. Eğer sorun hızlıca çözülmezse öğrenme yetisinde azalma, epileptik durumlarla karşılaşma, huzursuz bacak problemi ve sara nöbeti gibi durumlara karşılaşılabilir..
1. Düzenli ve doğru beslenme
Demir ihtiyacı en kolay ve doğal şekilde besinlerden sağlanır. Beslenme ile demir eksikliği nasıl giderilir sorununa cevap olarak hazırlanmış beslenme diyetlerinin mutlaka doktor kontrolünde kişiye özel durumlardan yola çıkılarak hazırlanmış olması gerekir.
2. İlaçlar
Sağlıklı beslenmenin yetersiz olduğu durumlarda doktorlar demir takviyesi için belli ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçların düzenli olarak kullanılması halinde vücuttaki demir seviyelerinde artış gözlenebilir.