Vücut direncinin düşmesi, hastalığın daha ağır sonuçlar doğurmasına sebep olabilir. Direncin yüksek olması için vücut dinlendirilmeli, doktor tarafından önerilen ilaçlar kullanılmalı ve bazı bitkisel yöntemlerden destek alınmalıdır. Tedavi için çok geç kalınmadığı sürece ve hastanın da çaba göstermesi halinde kalıcı bir hasar bırakmadan atlatılabilecek bir hastalık olan zatürrenin bebeklerde oluşma ihtimaline karşın ebeveynlerin son derece dikkatli olmaları ve çocuklarını dikkatli bir şekilde gözlemlemeleri gerekir.
Tıp dilinde pnömoni olarak bilinen zatürre, bakteri, parazit ve virüslerin neden olduğu, ölümcül durumların ortaya çıkmasına neden olabilecek bir çeşit akciğer enfeksiyonudur. Akciğerlerde meydana gelen bu enfeksiyon, alveol isimli havayla dolu olan küçük boyuttaki akciğer keseciklerinde iltihaplı hücrelerin birikmesiyle ortaya çıkar. Aynı durum, damarlardan gelen serumun dolmasıyla da meydana gelebilir. Çok sık tekrar etmesi halinde kesinlikle doktora başvurulması gereken bir rahatsızlıktır. Özellikle çocuklar ve bebeklerin zatürre olmaları halinde derhal bir uzmana başvurmak ve en kısa sürede tedaviyi gerçekleştirmek gerekir. Kronik hastalığı olan ya da yaşı sebebiyle bağışıklık sistemi zayıf olan herhangi bir insanın zatürreden olabildiğince erken kurtulması gerekir.
1. Bakteri
Yapılan çalışmalar bazı bakterilerin zatürre oluşumuna neden olduğunu ortaya koydu. Bu bakteriler arasında en yaygın olan ise streptococcus pneumoniae adlı bakteri türüdür. Bu bakteri türüne bağlı olarak meydana gelen zatürre genelde grip ya da soğuk algınlığı sonrasında oluşur. Hastalık sebebiyle akciğerin bir lobu etkilenebilir.
Bakteri yüzünden meydana gelen zatürre, diğer türdekilere kıyasla daha kolay atlatılabilir. Vücut direncini artırmak amacıyla iyi bir şekilde dinlenmek, sağlığa yeniden kavuşmayı mümkün kılacaktır.
Bakteriler bu hastalığın oluşumuna neden olabildiği için bakteriyi taşıyan ve hasta olan birisiyle temasa girmek de hastalığı tetikleyebilir. Vücuda giren bakteriler üst solunum kanalları ve çevresinde hızlı bir şekilde çoğalır. Hastalıktan korunmak için kapalı ve kalabalık bölgelerden uzak durmak daha doğru olacaktır.
2. Virüs
Soğuk algınlığı ya da gribe sebep olan virüsler yüzünden zatürre hastalığı ortaya çıkabilir. Genelde beş yaşın altındaki çocuklarda rastlanan bu zatürre tipi, her ne kadar çok ağır etkiler bırakmasa da gerekli önlemlerin alınmaması ve hastalığın ilerlemesi halinde ciddi sorunların oluşmasına sebep olabilir. Bu yüzden bağışıklık sistemini güçlendirerek vücuttaki virüslerle mücadele etmek ve hastalığı olabildiğince hızlı atlatmak gerekir.
3. Mantar
Sıklıkla sağlık problemi yaşayan ve dolayısıyla zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olan insanlarda yaygın bir şekilde ortaya çıkan zatürre, mantarlardan kaynaklanır. Kişinin yüksek dozda zararlı organizma soluması durumunda vücuda giren mantarlar, zatürre hastalığının tetiklenmesine neden olur.
4. Diğer sebepler
Zatürreye sebep olan otuzdan fazla mikroorganizma vardır. Genel olarak hastalığın oluşumuna neden olan faktörleri üç grup altında toplamak mümkündür.
Bu gruplar;
Fiziksel faktörler
Kimyasal faktörler
Canlı faktörler olarak sınıflandırılabilir.
Fiziksel faktörlere;
Yabancı cisimler
Tozlar ve zararlı ışınlar örnek gösterilebilir.
Kimyasal etkenlere ise;
Lipid,
Klor,
Azotoksit örnek gösterilebilir.
Bu faktörlere ek olarak sigara tüketimi, yaşın ilerlemesi, kronik hastalıklar, kalp rahatsızlıkları, alkol kullanmak, bağışıklığın zayıflamasına sebep olan ilaçlar tüketmek, kemoterapi görmek gibi etmenler de zatürre oluşumuna neden olabilir.
Zatürre bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs ve mikropların kişiden kişiye geçmesine bağlı olarak ortaya çıkabilen bir hastalık olan zatürre, mikrobu alan her kişide ortaya çıkmayabilir. Bünyeye göre bazı insanlar hastalığa neden olan virüsleri kapsalar bile hafif bir öksürük ve ateş ile durumu atlatabilirler.
Son derece ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalık olan zatürre, virüsün bedene girmesi ile başlar. Söz konusu virüs ya da bakteriler insanlardan geçebileceği gibi kirli sulardan, sıcak yüzünden bozulan gıdalardan, egzoz gazı gibi havayı kirleten gazlardan da bulaşabilir.
Kültürümüzde özellikle küçük çocukların soğuk su içmemesi gerektiğine yönelik bir görüş hakimdir. Bu görüş aslında bilimsel temellere dayanır. Zira soğuk su içen bir çocuğun boğazındaki bakteri florası bozulabilir ve buna bağlı olarak vücut daha kolay hastalık kapabilir. Eğer zatürre oluşumuna sebep olan virüs ya da bakteri taşıyan birisiyle etkileşime girilirse zatürre olma ihtimali yükselecektir.
Hastalığın bulaşıcı etkisinden korunmak için vücudun direncini yüksek tutmak, mikrobun yoğun olabileceği bölgelerden ve maddelerden uzak durmak gerekir.
1. Yüksek ateş
Titreme ve üşümeyle beraber gelen, 39-40 derecelere kadar ulaşan yüksek ateş zatürrenin ortaya çıkardığı önemli semptomlardan birisidir. Ateş yüzünden kişi hava sıcaklığı normal olsa bile üşüyebilir ve titremeler söz konusu olabilir. Ateşin olabildiğince kısa sürede düşürülmesi için gerekenler yapılmalı, ateş bir türlü düşmüyorsa hızlı bir şekilde doktora gidilmelidir.
2. Kuru öksürük
Sinsi bir şekilde ilerleyen zatürrenin bir diğer önemli işaretçisi ise kuru öksürüktür. Son derece rahatsızlık verici bir şekilde kendini gösteren kuru öksürük, sık bir şekilde yaşanması halinde boğazı tahriş edebilir.
3. Göğüste ve boğazda ağrı
Zatürre hastalarında sık rastlanan bir diğer belirti ise göğüste ve boğaz bölgesinde oluşan ağrılardır. Hastalığın seviyesine göre ağrıların durumu değişiklik gösterebilir. Eğer hastalık fazla ilerlediyse ve öksürüklerin sayısı fazla, aralıkları az ise bu iki bölgede meydana gelen ağrılar daha şiddetli olacaktır.
4. Yüzde oluşan değişiklikler
Zatürre hastalığına bağlı olarak yüz bölgesinde şişlikler meydana gelebilir. Buna ek olarak dudak rengi hafiften maviye doğru dönebilir. Aynı zamanda dilde beyazlık ve kuruluk da söz konusu olabilir. Diğer taraftan hastalığın önemli işaretlerinden birisi de dudakta oluşan yaralar ve uçuklardır.
5. Aşırı susama ve hızlı solunum
Zatürre hastaları normale kıyasla daha çok su ihtiyacı hissederler. Bol su tüketiminin yanı sıra solunumda da önemli bir hızlanma meydana gelir. Hızlı nefes alışverişi, hastanın çevresindeki insanlar tarafından da rahatlıkla gözlemlenebilir.
6. İdrarda oluşan değişiklikler
Zatürre hastalarının idrarında da bazı farklılıklar görülebilir. Hastaların idrarı bir süre bekletildiği zaman açık renkte bir tortu meydana gelir. Diğer taraftan hastalar, normale kıyasla çok su içseler bile daha az idrara çıkarlar.
7. Halsizlik
Her hastalıkta olduğu gibi zatürrede de hastalar kendilerini halsiz ve yorgun hissedebilir. Günlük yaşam kalitesini çok ciddi bir şekilde düşüren bu halsizliğe dalgınlık, bayılma hissi ve algı bozuklukları da eşlik edebilir. Sadece fiziksel kuvvet gerektiren işlerde değil, aynı zamanda mental aktivitelerde de hastalar, tam performans sergileyemeyebilir.
8. Vücuttaki değişiklikler
Özellikle çocuklarda zatürre belirtilerini doğru bir şekilde gözlemlemek son derece önemlidir. Yaşı küçük olan çocuklar dertlerini anlatamadıkları için hastalığın teşhisi noktasında ebeveynlere önemli bir görev düşüyor. Zatürre, vücutta önemli değişikliklere sebep olduğu için bebeklerde ve çocuklarda belirti olup olmadığını anlamak mümkündür.
Zatürre olan bebeklerin solunum esnasında burun delikleri her iki yöne doğru açılıp kapanır. Buna ek olarak köprücük kemiğinde bir içe çökme meydana gelir ve kaburgalar içe ve dışa doğru gidip gelir.
Zatürre tekrarlayan bir hastalıktır. Aynı sene içerisinde ikiden fazla kez zatürre geçirilmesi halinde hastalık "tekrarlayan zatürre" olarak tanımlanır.
Zatürre son derece tehlikeli bir hastalıktır. Belirtilerin ihmal edilmesi ve tedavi için gerekli adımların atılmaması halinde kalıcı hasarlar ortaya çıkabilir.
Zatürre ne yazık ki doğru zamanda müdahale edilmediği durumda ölüme sebep olabilecek bir hastalıktır. Ülkemizde ölüme neden olan hastalıklar arasında 5. sırada yer alan zatürre, enfeksiyon kaynaklı hastalıkların arasında ise bu konuda ilk sırada bulunuyor. Hastalarda karşılaşılan ölüm oranı ise yüzde 5 seviyelerindedir. Her ne kadar düşük bir oran gibi görünse de bu oran kesinlikle hafife alınmamalıdır. Hastalığın belirtileri ortaya çıkar çıkmaz hızlı bir şekilde tedavi için gereken her şey yapılmalıdır.
Zatürre tedavisine başlarken ilk olarak tanı konması amacıyla hastadaki şikayetlerin değerlendirilmesi gerekir. Doktor tarafından fiziki bir muayene gerçekleştirilir ve çoğunlukla bu muayene tanı için yeterli olur. Doktorun akciğerleri dinlemesi ya da akciğer filmi çekilmesi de tanı esnasında ihtiyaç duyulan kontroller arasındadır. Tanı konduktan sonra tedavi için birtakım uygulamalar yapılacaktır.
1. Antibiyotik tedavisi
Hastalığın tedavisi belirtilerin derecesine göre değişiklik gösterir. Eğer çok şiddetli bir hastalık söz konusu değilse doktor önerisi ile kullanılan antibiyotik ilaçlar yardımıyla zatürreyi kontrol altında tutmak mümkündür. Hastanın rahatlaması açısından önemli bir uygulama olan antibiyotik tedavisine ek olarak destek amaçlı ateş düşürücü ilaçlar, öksürük şurupları ve balgam söktüren ilaçlar önerilebilir.
Hasta kesinlikle tüm bu ilaçları doktor önerisiyle temin etmelidir ve alınan ilaçların dozu ve kullanım süresi de doktorun tavsiyesine uygun olarak ayarlanmalıdır.
2. Zatürre aşısı
Sıklıkla zatürreye yakalanan insanlara bu durumun önüne geçmek ve vücuda zatürre virüslerine karşı bir bağışıklık kazandırmak amacıyla aşı uygulanabilir. Yapılan aşı sayesinde vücut, bakterilere karşı daha dayanıklı bir hale gelecek ve oluşan bu direnç uzun süreli olarak devam edip vücudu koruyacaktır. En az beş yıl etkili olan bu aşı, ileride riski azaltmak için tekrar yaptırılabilir. Özellikle küçük yaştaki çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi güçsüz olanlar doktor tavsiyesi ile bu aşıyı yaptırmalıdır.
3. Müşahede
Zatürre başlangıcında hafifletilememiş ve her geçen gün daha kötüye gitmiş ise hastanın, hastane ortamında kontrol altında tutulması tercih edilebilir. Eğer doktor ilaçların tek başına yeterli olmayacağına kanaat getirirse hastayı belirtiler azalana dek hastanede yatırabilir. Zatürreye bağlı olarak nefes darlığı yaşayan hastalara yatış süresince oksijen takviyesi yapılır ve nefes açıcı ilaçlar verilir.
Zatürrenin ne kadar sürede geçeceği tamamıyla uygulanan tedavinin doğruluğuna ve hastanın bağışıklık sisteminin güç derecesine bağlı olarak değişir. Eğer bağışıklık sistemi güçlü ise ve hastalık çok ilerlemediyse hafif vakaları 2-3 gün içerisinde atlatmak mümkündür.
Eğer 2-3 günlük süreç içerisinde hastalıktan kurtulmak mümkün olmazsa doktor tarafından bazı tetkikler gerçekleştirilir ve buna göre yeni bir tedavi programı uygulanır. Yapılan testler ile hastalığa neyin sebep olduğu tespit edilir ve bu tespite göre şekillenen tedavi programı sayesinde hastalığı yok etmek amaçlanır. Dolayısıyla zatürreyi tek başına yenmek yerine bir uzmana danışmak her zaman daha hızlı sonuç alınmasına olanak tanıyacaktır.
Eğer zatürre dört hafta sonunda geçmediyse persistan (iyileşmeyen) zatürre söz konusu olabilir.
Zatürre hastaları için dinç olmak son derece önemlidir. Bu yüzden eğer doktor hastane yatışı önermediyse hastalar evde dinlenmeye çalışmalıdır. Bu süreçte vücudun dinlendirilmesi, stresten uzak durulması gerekir. Buna ek olarak zatürre tedavisinde beslenme de çok önemlidir. Birtakım bitkisel yöntemler sayesinde tedavi sürecini hızlandırmak mümkündür. Bu bitkisel yöntemler tek başına yeterli olmayacağı gibi doktor önerisiyle kullanılması daha doğru olacaktır. Ayrıca alerjik durumlara karşı da dikkatli olunmalıdır.
1. Sarımsak
Sarımsak, doğal bir antibiyotik olması sebebiyle mikropları öldürme konusunda vücuda çok ciddi katkılar sağlar. Hastalık süresince gün içerisinde iki ya da üç diş sarımsağı ezerek hamur haline getirip tüketmek vücuda çok faydalı olacaktır. Ezilmiş sarımsağı zeytinyağında ısıtmak ve buharını teneffüs etmek de bağışıklık sisteminin güçlenmesini destekleyecektir.
2. Havuç
A vitamini, potasyum, fosfor, demir, kalsiyum ve B vitamini açısından zengin bir sebze olan havuç, suyu çıkarılarak tüketilebilir. Havuç suyundaki antioksidan ve anti inflamatuar etki sayesinde akciğerde meydana gelen hasarı daha hızlı bir şekilde onarmak mümkündür. Akşam yemeklerinde bir bardak havuç suyu içmek zatürre tedavisinde sürecin hızlandırılmasına destek olacaktır.
3. Zencefil
Zatürre için etkili bir çözüm olan zencefil, solunum sistemine pozitif bir etki sağlar. Antiseptik, antibakteriyel ve anti inflamatuar etkileri sayesinde zatürre ile savaşta vücuda pek çok katkı sunan zencefili kurutulmuş toz yapıda kullanabileceğiniz gibi taze zencefil olarak da tüketebilirsiniz.
Taze zencefilin kökünü rendeleyip taze sıkılmış limon suyunun içine ilave edin. Daha sonra üzerine biraz bal ekleyip içebilirsiniz. Buna ek olarak gün içerisinde birkaç bardak zencefil çayı tüketmek de iyi gelecektir.
4. Zerdeçal
Zerdeçal tozu bağışıklık sistemini güçlendirip vücudu zatürreye karşı daha kuvvetli hale getiren bir diğer doğal çözümdür. Yarım çay kaşığı kadar toz zerdeçalı ılık sütün içerisine ilave edin ve karıştırın. Bu karışımı gün içerisinde iki bardak olacak şekilde hastalığın belirtileri yok olmaya başlayana kadar tüketebilirsiniz.
Alternatif bir seçenek olarak; yarım çay kaşığı bal ve zerdeçal tozunu karıştırarak püre kıvamına getirin ve düzenli olarak bu püreyi tüketin.
5. Çemen otu tohumu
Çemen otu tohumundan yapılan çay, zatürre şikayetlerini azaltır. Ayrıca üç çay kaşığı kadar kavrulmuş taze toz çemen tohumunu siyah çayın içerisine atarak tüketmek de benzer etkiyi gösterecektir.
6. Bal
Pek çok derde deva olan bal, zatürrenin sebep olduğu problemleri ortadan kaldırma konusunda da gayet etkili bir silahtır. Antiseptik ve antibakteriyel etki gösteren baldan bir tatlı kaşığı kadar alın ve 200 ml ılık suyun içerisine atıp karıştırın. Gün içerisinde 3-4 bardak olarak bu karışımı tüketmek gayet etkili olacaktır. İsteğe göre karışımın içerisine bir miktar karabiber ya da acı biber de ekleyebilirsiniz.