Merkez bankası veya hükümet tarafından uygulanan devalüasyon, genellikle siyasi nedenlere bağlı olarak gerçekleştirilmektedir. Bu işlemin en basit tanımı; ülkenin para biriminin değerinin, diğer ulusal para birimi karşısında düşürülmesidir. En temel devalüasyon nedenlerinden birkaçı ise ihracatın daha ucuza getirilmesinin ya da ülkenin ticaret açığının dengelenmesinin hedeflenmesi olarak örnek verilebilmektedir.
Sabit kur sisteminde ortaya çıkan bir kavram olan devalüasyon ne demek? Ödemeler dengesi açık veren ülkenin ulusal parasına ait dış satın alma gücü, hükümet tarafından alınan bir karar doğrultusunda düşürülebilmektedir. Bu eyleme de devalüasyon denilmektedir. Yani devalüasyon; bir devletin resmi para biriminin, farklı ülkelerin dövizlerine göre değer kaybetmesi durumudur.
Devalüasyon ile birlikte ithal mallar pahalılaşmaktadır. Ancak bu durumda yerli malların fiyatı da aşağı çekilmektedir. Bununla birlikte kurların belli bir istikrar gösterdiği veya sabit kur sisteminin uygulandığı herhangi bir değişme gerçekleştirileceği zaman bundan hükümet sorumludur. Yani hiçbir devlet resmi para biriminin diğer devletlerin parası karşısında değer kaybetmesini istemese de devalüasyon bazı durumlarda mecburen uygulanabilmektedir. Genellikle devalüasyon, siyasi nedenlere bağlı olarak gelişmektedir.
Bir ülkenin para biriminin diğer devletlerin parası karşısında değer kaybetmesi olarak tanımlanan devalüasyon neden yapılır? Burada merkez bankalarının hangi durumlarda devalüasyon sürecini uyguladığı açıklanmalıdır. İlgili paraya hükümet veya merkez bankası uygulanan bir işlem olan devalüasyon, genellikle siyasi sebeplerden kaynaklı olarak meydana gelmektedir. Devalüasyonun diğer temel nedenleri ise aşağıdaki gibidir;
Merkez bankaları ya da hükümet tarafından uygulanan bir işlem olan devalüasyon olursa ne olur? Bu sorunun açıklanabilmesi amacı ile devalüasyon etkilerine değinilmesi gerekmektedir. Yani devalüasyonun gerçekleştirilme nedenlerine bağlı olarak gelişen ekonomik durumlara değinilmesi önemlidir. İhracatın daha ucuza gelmesi amacıyla yapılan devalüasyon sonucunda ithalat daha pahalı hale gelmektedir. Ayrıca yerli hane halkının ithal ürünlere yönelik talebinin azalması beklenmektedir. Bununla birlikte devalüasyonun bir etkisi olarak, yurt içi üreticinin ürünlerine olan talebin artırılmasından söz edilebilmektedir.
Olumlu bir para politikası aracı olarak düşünülen devalüasyonun negatif sonuçları ile de karşılaşılmaktadır. Bu negatif etkilerin başında ise yurt içi üretimde meydana gelen verimsizlik yer almaktadır. Çünkü ithalatın pahalı hale getirilmesi hedeflenirken, yurt içi üretimin efektifliğinin düşürülmesi de söz konusu olabilmektedir. Yine ihracatın daha ucuz hale getirilmesinden kaynaklı olarak, talebin ciddi derecede artması ve enflasyonun sinyallerinin belirmesi olağandır.
Sıkça araştırılan bir terim olan devalüasyonun örnekleri de merak edilmektedir. Çünkü merkez bankası ya da hükümet tarafından uygulanan bu işlemin ne gibi durumlarda ortaya çıktığı, devalüasyon terimini daha açıklayıcı hale getirmektedir. Burada Mısır’ın, Amerikan dolarının kara borsaya düşmesi nedeni ile kur açısından yaşadığı ciddi baskıdan söz edilebilmektedir. Söz edilen durumda kara borsadaki yükseliş, Mısır’ın yurt içi yatırım ve üretim faaliyetlerini sekteye uğratmıştır. Dolayısıyla Mısır, 2016 senesinin Mart ayında Amerikan doları karşısında kendi para biriminin değerini düşürmüştür. Mısır’ın para biriminin %14 gibi bir oranda devalüe edilmesi, bu süreçte uygulanan devalüasyona örnek verilebilmektedir.