DEHB, görülme sıklığı %5-7 arasında olarak gerçekleşmektedir. Çocuklukta başlayıp %60-70 oranında yetişkinlikte de devam edebilmektedir.
DEHB, özellikle okul çağındaki çocukları kaliteli bir eğitim alma sürecinde etkileyebilir. DEHB ile ilgili yapılan araştırmalar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olanların, olmayanlara göre okulu bırakma oranının %32 - %40 tan daha fazla olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Okul öncesi dönem ve okul çağında belirgin hale gelebilen DEHB, sıklıkla erişkinliğe kadar sürebildiği için mutlaka doğru bir programla tedavi altına alınmalıdır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun birçok nedenden kaynaklanabilir. DEHB, genetik bir nedene dayandığı düşünülen, nörobiyolojik bir bozukluktur. Ayrıca doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası yaşanan problemler de birer neden olabilir.
Doğum öncesinde gelişen sebepler içerisinde; genetik nedenler, gebelikte kullanılan sigara, alkol, uyuşturucu madde, gebelik enfeksiyonları, genetik hastalıklar(otizm, down sendromu...) ve kullanılan ilaçlar vardır.
Doğum sırasında gelişen sebepler içerisinde; zor doğum, oksijen yetersizliği, düşük doğum ağırlığı, doğum sonunda uzamış sarılık, erken doğum, ikiz, üçüz gebelikler vardır. Doğum sonrası gelişen sebepler ise; menenjit, ensefalit, kafa travmaları, beyin tümörleri, havale, demir eksikliği, kimyasal zehirlerdir. (kurşun gibi).
DEHB, aşırı hareketlilik şeklinde kendini gösterebilir ve özellikle küçük yaşlarda kendilerini riske atabilecek ve hatta zarar verebilecek davranışlarda da bulunabilirler. Bundan dolayı DEHB belirtilerini ayrı ayrı incelemek daha faydalı olacaktır.
DEHB olan çocukların davranışları çok iyi analiz edilmelidir. Eğer çocuğunuz, sizi dinliyormuş gibi görünüp ilgisini sürekli başka bir alana kaydırıyorsa, dikkati çok çabuk dağılıyorsa, yoğun düşünme gerektiren işlerden kaçınıyor ve bu işleri yapmaktan hoşlanmıyorsa, verilen komutları izleme de güçlük çekiyorsa, günlük işlerini unutuyorsa bu belirtiler dikkat eksikliğinin bir belirtisi olabilir.
DEHB sorunu yaşayan çocukların tedavisinde ilk aşama, aile eğer okul çağında bir çocuksa öğretmenleri ve destek alınan uzman arasında sıkı bir iletişim sürecinin yürütülmesiyle başlar.
Öncelikli diğer aşama ise DEHB’ li çocukların ailelerinin DEHB konusunda doğru bilgilendirilmesi olmalıdır. Çünkü çocukta var olan sorunların nedenlerini başka bir yerde aramak, tedavi sürecini engellendiği gibi geri alınamayacak bir yaklaşımın sergilenmesine yol açabilmektedir.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunu yaşayan çocuklara, aileleri tarafından sıkça uygulanan bir yanlışı da ifade etmem gerekirse; Aileler, DEHB sorunu yaşayan çocukları cezalandırabilmekte ve çocuğun sorumluluklarını yapmamasını tembellik olarak niteleyebilmektedirler.
Bu durum aile ve çocuk arasındaki iletişimi sekteye uğratabilmektedir. Tedavi sürecinde amaçladığımız nokta, aile ve çocuk arasında sağlıklı bir iletişim sürecinin devam etmesidir.
“Ebeveynlerin, çocuklarına karşı doğru yaklaşımlarda bulunmaları için gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
-Çocuğunuzun öncelikle DEHB tanısı olduğunu kabul etmelisiniz.
-Çocuklarınızı diğer çocuklarla kıyaslamaktan kaçınmalısınız.
-DEHB tedavisi, aileleri zorlayan bir durumdur. Bu konuda aileler sabırlı olmalılar ve umutsuzluğa kapılmamalıdırlar.
-Çocuğunuzla iletişim kurarken ona nazik davranmalı ve onu bir birey olarak kabul etmelisiniz.
-Çocuğunuzla iletişim kurarken onunla göz teması kurmalısınız.
-Çocuğunuza net kurallar koymalı ve bu kurallar konusunda tutarlı davranılmalıdır ancak DEHB olan çocuklar kurallara uyma konusunda zorlanabilecekleri için bu çocukların kendileri ve aileleri için önemli olan kurallar seçilerek başlanmalı ve özellikle bu konuda aile danışmanlığı desteği almalıdırlar.
-Çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmeyi önemsemelisiniz. Çocuğunuzla zorunlu zamanlar dışında da birlikte olmanız, tedavi sürecine pozitif katkı sağlayacaktır.
-Çocuğunuza onu sevdiğinizi ve yanında olduğunuzu her fırsatta hissettirmelisiniz. Çocuğunuz, onu her daim seven ebeveynleri olduğunu bilmelidir.
5-6 yaşlarındaki bir çocuk için normal kabul edilen dikkat süresi 10 yaş üzerindeki bir çocuk için daha kısa olabilir. Bu nedenle her birey kendi yaş dilimi içerinde değerlendirilerek tedavi programı oluşturulur.
DEHB, çocukluk yaşlarında başlayarak yaşam boyu sürebilir. İlerleyen dönemlerde hareketliliğin azalıp, dikkat probleminin daha yoğun bir şekilde görülmesi mümkündür. DEHB, kaliteli bir yaşam sürecini etkiyebileceğinden dolayı mutlaka bir uzmandan destek almalısınız.
"Farkında Ol, Elini Uzat…"
Mine Ağır
Özel Eğitim Öğretmeni ve Psikolog