Dilbilimi, dilin çok katmanlı olması nedeni ile alt katmanlara ayırarak dilin ses, sözcük, cümle gibi yapılarını inceleyen bilim dalıdır. Dünya üzerinde konuşulan tüm dillerin kurallarını ve kullanım biçimlerini bilimsel açıdan inceleyen, dillerin ses yapılarına kadar inceleyebilecek yetkinlikte öğrencilerin yetiştirildiği bölümdür. Bu bölümü bitiren öğrenciler “Dilbilimci” unvanı elde etmiş olurlar.
Dilbilim dillerin yapısal özellikleriyle ilgilenir. Bu özellikler; sesler, sözcük türleri, cümle yapıları ve anlamsal özellikler üzerine çalışır. Bunun yanı sıra insan beyninde dilin nasıl temsil edildiğini ve diğer bilişsel süreçlerle dilin etkileşimi, hafıza ve algı gibi konuların dil üzerinde etkilerine yoğunlaşır.
Dilbilim dilin temel özelliklerinin yanı sıra ilgilendiği alanlar şunlardır:
Sesbilim (Phonetics) ve Sesbilgisi (Phonology) sesleri inceler,
Biçimbilim (Mophology) kelimeleri inceler,
Sözdizim (Syntax) cümleleri inceler,
Anlambilim (Semantics) anlamı inceler,
Edimbilim (Pragmatics) ise dilin kullanıldığı bağlamı inceler.
Diller yaşayan olgular oldukları için tarihsel açıdan gösterdikleri gelişimler, yıllar içerisinde ki değişimleri, yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olan dillere ait bilgiler toplanması ve gramer yapılarının yazılması gibi konuların profesyonel bir şekilde araştırılabilmesi için dilbilim bölümünün katkısı oldukça fazladır.
Dilbilim Bölümü mezunları, dili bilimsel açıdan inceleyecek donanıma sahip olarak mezun olurlar. Dilbilimci olarak ilgilendikleri konular oldukça fazladır. İnsanlarda ki dil yetisinin nasıl ortaya çıktığını ve beyinde ki dil üretim mekanizmasının nasıl çalıştığını incelerler. Bu sayede akıcı konuşmada bir sorunun olup olmadığını anlamaları ve çözüm üretmeleri daha kolay olmaktadır.
Dil ile toplum arasındaki etkileşimin nasıl olduğunu ve buna bağlı olarak dil ve kültür etkileşimi, dilin toplumsal değişkenler karşında birey tarafından nasıl kullanıldığını inceler.
Dilin yazılı ve sözlü olarak kullanımına yönelik olarak genel kuralları nelerdir, bir dil edinimi nasıl olmaktadır, dilin birbirimizle iletişim ve düşünce noktasında bizi nasıl etkilediğini açıklamaya yönelik bulgular ortaya çıkarmaktadır.
Dilbilim, her ne kadar fazla bilinen bir bilim dalı olmasa da kapsamı oldukça geniş olduğu için çalışabilecek alan oldukça fazladır. Dilbilim özellikle son yıllarda birçok farklı disiplinle bir arada çalışmaktadır. Bunlardan bazıları; psikoloji, felsefe, eğitim, dil öğretimi ve yapay zeka konularında sıkça başvurulan bir bilim dalı olma başarısını göstermektedir.
Dilbilim bölümü 4 yıllık 8 yarıyıldan oluşan bir lisans bölümüdür. Bu bölümü okuyacak öğrencilerin alanlarında kendilerini geliştirmeleri ve yabancı dil öğrenmeleriyle kendilerini bir adım öne taşıyabilirler.
İlk yılda dil olgusunun temel özellikleriyle birlikte kavramları ve yaklaşımları ayrıntılı bir biçimde öğrenciye aktarılır.
İkinci yılında öğrenciler yabancı dil ses sistemini tanır, sesletim çalışmaları yapar, yabancı dilde dinleme ve konuşma yetenekleri üzerine kazanımlar sağlar.
Üçüncü yılında öğrenciler yabancı dilde okuduğunu anlama becerisini geliştirirken yaptıkları etkinlikler ile sözcük dağarcığını geliştirerek daha donanımlı hale gelir.
Dilbilim bölümü öğrencileri dördüncü yıllarında ise yabancı bir dilin nasıl öğretilmesi gerektiğine yönelik kuramlar ve yaklaşımlar üzerinde durmaktadır.
Üniversite eğitimlerini dilbilim bölümü üzerine yapmak isteyen öğrencileri bekleyen dersler şu şekildedir;
Psikoloji, felsefe, antropoloji ve dil öğrenimi gibi alanlarının da içinde bulunduğu daha birçok dersten 8 dönemlik eğitim süreleri boyunca sorumlu olacaklardır. Derslerini başarı ile tamamlayan öğrenciler “Dilbilim Lisans Diploması” kazanırlar ve mezunlar “Dilbilimci” unvanı elde etmiş olurlar.
Bölümün temel yapı taşlarını oluşturan bu derslerde öğrencilere dilbilim alanında inceleme, araştırma, analiz ve çözümleme yetenekleri kazandırır.
Dilbilim mezunları nerelerde çalışır sorusu çok sorulmaktadır. Dilbilim çok katmanlı bir yapıya sahip olduğu için araştırılabileceği alanların fazla olmasıyla birlikte bu bölümden mezun olanlarında birçok alanda çalışma yapabilmelerine olanak sağlamaktadır.
Dilbilim mezunları bazı kamu kurumlarında çalışma imkanı bulurken aynı zamanda özel sektörde birçok alanda da çalışma imkanı bulabilmektedir. Dilbilim mezunları formasyon belgesi alarak ve sonrasında KPSS sınavına girerek kamu sektöründe İngilizce öğretmenliği yapabilirler. Bölüm mezunlarının bir kısmı yüksek lisans yaparak akademik kariyer hedefleri ile öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.
Adli Dilbilim, dilbilim verilerinden hareketle adli metinlerde tespit çalışmaları yapan bir dilbilim alanıdır. Adli Dilbilimciler yazılı delilleri analiz ederek suçların çözümünde önemli bir rol oynarlar.
**Dilbilim Mezunlarının Özel Sektörde İş Olanakları?
Dilbilim mezunları iş imkanları özel sektör alnında daha fazla iş olanaklarına sahip olduklarını söylemek mümkündür. Bunlardan bazıları; teknoloji endüstrisinde bilimsel dil uzmanlığı, konuşma terapistliği, reklam ajanslarında metin yazarlığı ve yaratıcı yönetmenlik, yayın evlerinde çevirmenlik, yazar, editör, çevirmen, sözlük yazarı, yabancı dil öğretmeni, hesaplamalı dilbilim gibi çeşitli iş kollarına sahiptir.
Günümüzde en çok ihtiyaç duyulan alanlardan birisi olan Dil ve Konuşma Bozuklukları Terapisi alnında çalışabilmek için dilbilimcilere oldukça geniş fırsatlar doğmaktadır.
Bilgisayar sektörünün genişlemesiyle birlikte dilbilimcilerin çalışabileceği alanlar ortaya çıkmıştır. Örneğin; Google, Microsoft gibi dünyanın önde gelen şirketlerinin ilgilendiği ses tanıma, yapay zeka gibi alanlara alım yaparken dil konusunda eğitim almış insanlara öncelik vermektedir.
Hesaplamalı dilbilim, dilbilim ile bilgisayar bilimi arasındaki bir bağlantıdır. Bu alanda çalışanlar bilgisayarların insan dilini algılamaları üzerine çalışmalar yürütmektedirler. Bu alanda öncü konumda olan Apple’ın Siri’sini ve Amazon’un Alexa’sının geliştirip kusursuza yakın çalışmaları için yürütülen bir iş kolu olduğunu söylemek oldukça mümkündür.