Halk arasında "şeker hastalığı" olarak bilinen diyabet, ağız ve diş sağlığını da olumsuz yönde etkiliyor. Kan şeker düzeyinin yüksekliği ile seyreden diyabet, vücudun savunma sistemini zayıflatıyor. Bu nedenle diyabet hastalarında diş çürüklerinin sağlıklı kişilere göre daha fazla geliştiği biliniyor. Şeker içeren gıda alımı kısıtlandığında tükürükteki şeker seviyesi düşer, diş çürüğü, ağız içi yara, diş apseleri ve diş eti hastalıklarının oluşumu azalır.
Diyabet ve diş eti ilişkisi
Diş etleri sağlığı diyabetik kontrolle sıkı bir ilişki halinde olur. Yüksek kan şekeri seviyesinin kan damarlarında büyüme ve kalınlaşmaya, daha kötüsü tıkanmaya neden olduğu, bilinen bir gerçek. Bu rahatsızlıklar, kan damarlarının oksijen taşıma ve metabolizma artıklarını uzaklaştırma faaliyetlerini zayıflatarak, dokuların beslenmesini olumsuz yönde etkiler. Bu durum, diş etlerinin iltihaplanmaya karşı direncini düşürür ve iltihaplı diş etleri ile diyabeti kontrol altına almayı güçleştirir.
Diyabet dişlere ve diş etlerine hangi zararları verir?
Bazı bakteriler, şeker olan ortamda daha hızlı gelişir. Bu nedenledir ki tükürüğün yüksek seviyelerde şeker içerdiği hastalarda diş eti iltihapları şiddetlenir. Ayrıca iltihap, kan şekeri seviyesini yükselten önemli bir etkendir. Diş etlerinde iltihap engellenemediğinde, olduğu yerde sınırlı kalmayarak, dişlerin etrafındaki alveol kemiğini de yavaş yavaş eritir ve dişlerin sallanmasına, diş eti iltihabının şiddetlenmesine, çiğneme sırasında ağrılara ve sonunda dişlerin kaybına yol açar. Bu süreç yaşanırken hasta, ağrı ve dişlerde sallanmanın yanı sıra diş etlerinde kanama ve ağızda kötü koku hisseder. Bu süreçten kurtulmak için diyabet kontrol altına alınmalı ve iyi bir ağız bakımı sağlanmalıdır.
Diyabeti olanlar nasıl bir ağız bakımı uygulamalılar?
Günümüzde diyabet hastalığı, bilinen komplikasyonların yanı sıra diş kaybı ile sonuçlanan diş eti hastalıklarına da yol açabilir. Bu nedenle diyabetiklerin ağız sağlığının yakından takip edilmesi, düzenli aralıklarla diş hekimi tarafından değerlendirilmesi gerekir. Varolan bir diş eti enfeksiyonunun da şeker hastalığının kontrolünü güçleştireceği akıldan çıkarılmamalıdır. Kontrol altında olsun olmasın tüm diyabet hastaları, diş hekimi veya periodontist kontrolünden geçmeli ve takip edilmelidir.
Tüm bireylerin, sabah ve akşam olmak üzere günde en az iki kez yumuşak bir diş fırçasıyla dişlerini üçer dakika fırçalaması çok önemlidir. Ayrıca dişler fırçalandıktan sonra diş ipi ile dişlerin araları temizlenmeli ve işlem sonrası ağız su ile çalkalanmalıdır. Diş ipi, dişler arasına yerleştirilirken diş etine fazla bastırılmamalı. Eğer daha önce hiç diş ipi kullanılmadıysa, kullanımdan sonraki ilk günlerde diş etlerinde ağrı hissedilebilir.
Diyabetli hastalar, tükürüklerindeki şeker nedeniyle ağızda mantar enfeksiyonlarına açıktır. Bu sorunun en basit şekli, dudakların birleşim yerinde çatlak ve kızarıklar halinde kendini belli eder. Sigara kullanımı ve takılıp çıkartılabilen protezlerin bütün gün ağızda taşınması, mantar gelişimini daha da hızlandırır.
Diyabetiklerin diş hekimine giderken yapması gerekenler
Diyabetli hastalar diş hekimine gitmeden bir gün önce mutlaka açlık kan şekeri seviyelerini ölçtürmeli ve bu bilgiyi diş hekimine bildirmelidir.
Kontrolsüz diyabette ve yüksek kan şekeri seviyesinde yara iyileşmesi geciktiğinden, iltihaplanmalar şiddetlenerek ağrıya sebep olabilir. Herhangi bir cerrahi müdahaleden önce hastanın kan şekeri seviyesinin 180 mg/dl'nin altında olması gerekir. Bu seviyenin üzerinde olan hastalarda ancak acil enfeksiyon müdahalesi yapılması bunun dışındaki diğer tüm tedavilerin kan şekeri seviyesi düşürülene kadar ertelenmesi gerekir.
Diyabetli hastalar için diş müdahalesinde en uygun zaman kahvaltıdan sonraki sabah saatleridir. Hastanın beslenme düzenini ve ilaç kullanım saatlerini aksatmaması gerekir. Bazı geniş cerrahi müdahalelerde, hastanın hekimi ile görüşülerek hem beslenmede hem de ilaçların dozunda duruma göre değişiklik yapılabilir.