Diyarbakır E Tipi Cezaevi Için 'müze Kavgası'

Ferit ASLAN/DİYARBAKIR, Diyarbakır 78'liler Dayanışma ve Araştırma Derneği, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'ne başvurarak, hakikatlerle yüzleşme konusunda Diyarbakır E Tipi Cezaevi'nin özel ve kritik bir önemi olduğunu belirtti. Toplumsal barış ve adalet için yakın tarihin böylesi karanlık sayfalarının bütün ayrıntılarını resmi hakikat komusyonlarıyla ortaya sürmesi, sorumluları tespit edilmesi, bu bilginin toplumsallaştırması, mağdurlardan resmen özür dilenerek onların onurlandırması istendi. Bu başvuruda, şöyle denildi:
"Ve 'bir daha asla' diyebilmek için kötülüğün sembolü haline gelmiş olan yerleri koruyarak iyiliğin sembolü haline dönüştürebilmeliyiz. En uygunu Diyarbakır cezaevine yapı olarak aynen korunarak, yaşanmışlıkları sergileyen mağdurları onurlandıran, toplumu eğiten, dolayısıyla toplamsal hafızanın olumlu ve yapıcı bir yönden yeniden kurulmasına katkıda bulunan barış ve kardeşlik sembolü bir İnsan Hakları Müzesi'ne dönüştürülmesidir. Sonuç olarak 100 bin yurttaşın imzasını içeren başvuru ile Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi olarak Diyarbakır 5 No'lu Cezaevi'nin bulunduğu parselin İmar planına müze alanı olarak işlenmesi için gereğinin yapılmasını arz ederiz."
ADALET BAKANLIĞI: ŞİMDİLİK UYGUN GÖRÜLMÜYOR
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, cezaevi için imar planında değişikliğe gidilmesi için Adalet Bakanlığı'ndan görüş istedi. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü'nden belediyeye gönderilen yazıda, mevcut E Tipi Kapalı Cezaevi'nin mülkiyetinin Hazine'de olduğu ve bakanlığa tahsisli olduğu ve parsel üzerinde plan değişikliği yapılarak müze alanı olarak düzenlenmesinin istendiği ifade edilirken şöyle denildi:
"Diyarbakır ilinde yapımı devam etmekte olup kampus inşaatının tamamlanmasına müteakip Diyarbakır E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu kapatılacağından plan değişikliğine dair talep şimdilik uygun görülmemiştir."
MECLİS, İMAR PLAN DEĞİŞKLİĞİNE GİTTİ
Diyarbakır Büyükşehir Belediye Meclisi, 1980 yılındaki askeri darbe sonrası cezaevindeki uygulamaların, kentin belleğinde silinmesi zor acılar bıraktığını vurgularken, "Bu durumun gelecek nesillere sağlıklı aktarabilmenin yolu bahse konu 4 ada 20 nolu parselin müze alanı olarak planlanmasına uygun onaylanmasına, belediye meclis çalışma yönetmeliğinin 13'üncü maddesi b bendine göre oylama yapıldı. Aynı yönetmeliğin 14'üncü maddesine istinaden 20 üyenin katılımı ile mevcudun oy birliği ile kabulü" kararı verdi. Belediye meclisinden alınan bu karar ile mevcut E Tipi Cezavi, imar planında resmi alandan müze alanına çevrilmiş oldu.
MİLLİ EMLAK, MÜZE KARARINI MAHKEMEYE TAŞIDI
Belediye meclisinin aldığı bu karar üzerine cezaevinin mülkiyetini elinde bulunduran Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğü, önce kararın iptali için belediyeye başvurdu. Belediye meclisi, başvuruyu rededince Milli Emlak Müdürlüğü bu kez kararın iptali için İdare Mahkemesi'nde dava açtı. Kararın iptali için Adalet Bakanlığı'nın görüşünü de mahkemeye sunan Milli Emlak Müdürlüğü'nün açtığı dava sürüyor.
Belideye yetkilileri, Adalet Bakanlığı'nın yazılı görüşünde imar değiikliğini 'Şimdilik' kaydıyla uygun görmedikleri ancak yaptıkları görüşmelerde cezaevinin yeni yapılan kampuse taşınmasından sonra bakanlığın da söz konusu cezaevinin müze yapılmasına sıcak baktıklarını savundu.
BAŞBAKAN, "HAPİSHANEYİ KÜLTÜR MÜZESİNE DÖNÜŞTÜRÜYORUZ" DEMİŞTİ
Diyarbakır'a 24 Ocak'ta partisinin kongresi için gelen Başbakan Ahmet Davutoğlu, Diyarbakır Cezaevi'nin geleceğiyle ilgili konuşurken, "Diyarbakır'ı bir kültür merkezi yapmak için çok acı hatıralar taşıyan hapishaneyi Kültür Müzesi, Diyarbakır Müzesi haline dönüştürüyoruz. Bundan sonra Diyarbakır sadece kültürle, barışla, kardeşlikle anılacak" demişti.
Kendisi de 12 Eylül döneminde o cezaevinde yatan Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Gültan Kışanak, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ'dan cezaevinin müzeye dönüştürülmesi için belediye'ye verilmesini istemişti.
MÜZE İÇİN 100 BİN İMZA
TBMM Dilekçe Komisyonu, 78'liler Vakfı'nca Türkiye genelinde başlatılan, 'Diyarbakır Cezaevi İnsan Hakları Müzesi Olsun' başlıklı kampanya kapsamında toplanan ve komisyona iletilen 100 bin imzayı içeren başvuruyu 25 Temmuz 2014'te karara bağlamıştı. Kararda, 12 Eylül 1980 askeri darbe rejimi tarafından Sıkıyönetim Özel Askeri Ceza ve Tutukevi olarak kullanılan Diyarbakır Askeri Cezaevi'ndeki insanlık dışı muamelelerin, insanlık hafızasında önemli izler bırakmış bir yapıt olduğu kanısının toplum tarafından paylaşıldığına vurgu yapılarak, bir daha bu tür acıların tekrarlanmaması açısından cezaevinin sembolik anlamda da olsa Ankara Ulucanlar Cezaevi'nde olduğu gibi müzeye dönüştürülmesinin yararlı olacağı, toplumsal barışa katkı sağlayacağı değerlendirilmesinde bulunulmuştu.