Dünya Sağlık Örgütü tarafından, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanan obezite, ülkemizde çocukları da tehdit ediyor. Obeziteye karşı okula giden çocukların beslenme çantalarına hazır gıdalar yerine evde hazırlanmış sağlıklı yiyeceklerin konması gerektiğini belirten Yaşar Üniversitesi MYO Gıda İşleme Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel, “Beslenme çantaları çocukların sağlıklı gelişimi için hayati önem taşıyor” dedi.
Sağlık Bakanlığı tarafından paylaşılan son verilere göre Türkiye’de 0-5 yaş grubunda fazla kilolu olanların oranı yüzde 17,9; fazla kilolu ve şişman olanların oranı yüzde 26,4. 6-18 yaş grubunda ise fazla kilolu olanların oranı yüzde 14,3; fazla kilolu ve şişman olanların oranı ise yüzde 22,5 olarak tespit edildi. Çocuklukta edinilen beslenme alışkanlıklarının yetişkinlik dönemindeki beslenme düzeni üzerinde önemli etkisi olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel, bunun da obezite ile mücadelede en önemli adımlardan biri olduğunu söyledi.
"Hazır gıdaları tercih etmeyin"
Çocukları sağlıksız yiyeceklerden uzak tutmanın yolunun, onlara sağlıklı olduğu kadar lezzetli de gıdalar hazırlamak olduğuna değinen Uzel, “Çocuklara okula gitmeden önce her gün mutlaka kahvaltı yaptırılmalı. Besin değeri yüksek, doğal ve kolay taşınır yiyecekler ile çanta oluşturulmalı. Özellikle fındık, ceviz, badem gibi kuruyemişler ve kuru kayısı, kuru incir, kuru üzüm gibi kuru meyveler, çocuğun okul başarısını olumlu etkileyeceği gibi enerji vereceği için de beslenme çantasında yer almalı. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme için çocuğunuzun beslenme çantasında et, süt, tahıl ile meyve, sebze ürünlerinden besinler bulunmalıdır” bilgisini verdi.
Sağlıklı bir beslenme çantasının olmazsa olmazları
Süt ve ürünleri grubu: Kutu süt, ayran, yoğurt ve tek porsiyonluk kahvaltılık peynirleri çantaya koyabilirsiniz.
Et-yumurta- kuru baklagiller grubu: Haşlanmış yumurta hem yüksek miktarda protein içermesi hem de uzun süre tokluk hissi vermesi bakımından iyi bir tercih olabilir. Hazırladığınız sandviçlere salam, sosis gibi katkı maddesi yüksek olan et ürünleri koymak yerine evde hazırladığınız köfteleri koymanız daha besleyici olacaktır. Yağda kızartma yerine de ızgarada pişirilmiş olanlar tercih edilmelidir.
Sebze ve meyve grubu: Sebze ve meyveler mutlaka iyi yıkanmalı. Sebze ve meyvelerin doğrandıktan sonra her geçen zaman için vitamin kaybı olacağından, beslenme çantalarına tek parça olarak konulmalı.
Ekmek ve tahıllar grubu: Ekmeğin dışında, çocuğunuzun menüden sıkılıp dışarıda satılan besinlere yönelmemesi için bir dilim kek, bir-iki parça börek, çantaya konulabilir. Çocuğunuza hazırladığınız sandviçler için tam tahıllı ekmekler tercih edilmeli.
Sıvı tüketimi: Bu besin gruplarının yanı sıra çocuğunuzun evde olduğu kadar okuldaki sıvı tüketimine de dikkat etmeniz gerekir. Su mutlaka çantada olmalı. Bunun yanı sıra içeceği yanında olmayan çocuk, asitli ve şekerli içeceklere yönelecektir. Bunun yerine, kutu ayran, kutu saf meyve suları veya kutu sütlerin beslenme çantasında yer alması daha sağlıklı seçimler olur.
Çocukların sevebileceği yiyecekler ve tarifleri
Yaşar Üniversitesi MYO Gıda İşleme Bölüm Başkanı Doç. Dr. Ruhan Aşkın Uzel çocukların severek tüketebileceği sağlıklı bazı tarifler de verdi:
"Ton balıklı sandviç:
Malzemeler
1 sandviç ekmeği ya da 2 ince dilim tost ekmeği (tercihen tam tahıllı)
1 küçük konserve ton balığı
1-1/2 yemek kaşığı labne peynir
yemek kaşığı haşlanmış mısır
adet salatalık
adet domates
1-2 yaprak marul
Hazırlanışı
Konserveden alınan ton balığı iyice süzüldükten sonra sandviç ekmeğinin her iki iç yüzüne labne peynir sürülür. Eğer dilim tost ekmeği kullanılıyorsa dilimlerin sandviçin iç tarafına gelen yüzeylerine labne peyniri sürülür. Yağı süzülmüş ton balığı ekmek iç yüzeyine ya da tost ekmek dilimleri arasına yayılır. Üzerine sırasıyla salatalık, domates ve marul eklenir. Soğuk olarak hazırlanan bu sandviç hava almayacak bir biçimde streç film ile sarılarak uygun koşullarda saklanır. Aynı sandviç farklı protein kaynağı (hindi füme, haşlanmış yumurta, tavuk eti gibi) kullanılarak da hazırlanabilir.
Patatesli kek:
Malzemeler
3 adet küçük boy patates (orta boy patates için 2 adet yeterlidir)
4 yaprak kadar dereotu
1 adet taze soğan
2 adet yeşil soğan
3 yumurta
su bardağı çiçek yağı (zeytinyağı kullanılacaksa ½ bardak yeterlidir)
2.5 su bardağı un
1 su bardağı yoğurt
1 paket kabartma tozu
tuz ve karabiber
Hazırlanışı
Patatesler haşlandıktan sonra küpler halinde kesilir (patatesle kabukları soyularak doğrandıktan sonra da haşlanabilir). Ayrı bir kapta yağ ve yumurta karıştırılır, çırpılır. Ardından yağ eklenir ve karışım homojen bir şekilde karıştırılır. Doğranmış patatesler bu harcın içerisine ilave edilir. Yeşillikler ince ince doğranır, kaba eklenir. Baharatların da eklenmesinden sonra un ve kabartma tozu aynı bir kapta karıştırılır, sonrasında karışıma eklenir. Elde edilen harç yapışmaz bir kek kalıbına koyularak önceden ısıtılmış 180 derece fırında 35-40 dakika kadar pişirilir.
Kuru meyve dolgulu tam tahıllı kurabiye:
Malzemeler
125 gram tereyağı
su bardağı beyaz toz şeker (eğer esmer toz şeker kullanılacaksa 1 su bardağı yeterli olacaktır)
2 adet yumurta
1 paket kabartma tozu
4 yemek kaşığı bitkisel yağ
1 paket vanilya
3-4 su bardağı arası tam tahıllı un
yarım su bardağı kadar ince kıyılmış kayısı (isteğe bağlı olarak küçük parçalar halinde kıyılmış kuru dut ya da kuru incir olabilir)
2 yemek kaşığı kuru üzüm
Yarım çay kaşığı toz tarçın (miktarı 1 çay kaşığına çıkarılabilir)
yarım su bardağı kadar kıyılmış ceviz içi
½ su bardağı su
Hazırlanışı
Kuru kayısı ya da diğer kuru meye çeşidi, kuru üzüm, tarçın ve su bir araya getirilerek kısık ateşte pişirilir. Pişerek püre haline gelen karışıma ceviz de eklenerek soğumaya bırakılır. Ardından tereyağı ve toz şeker bir çırpma kabına alınır mikser yardımıyla köpürene kadar çırpılır. Ardından sırasıyla sıvı yağ ve yumurta eklenir çırpmaya devam edilir. Ayrı bir kapta un, kabartma tozu ve vanilya karıştırılır, eşit dağılım sağlandıktan sonra hamur yoğurmak üzere önceki karışıma eklenir. Yumuşak kıvama getirilen hamuru eşit iki parçaya bölerek her birini merdane yardımı ile 8 cm kadar (yaklaşık dört parmak eninde) endeki dikdörtgen şekline getirilir. Önceki aşamalardan birinde soğumaya bırakılan harcın yarısı hamur üzerine yayılır, uçlarından iç malzeme dökülmeyecek kadar kapatılır ve rulo halinde sarılır ve en az 3 cm enindeki parşalar halinde kesilir. Serbest bir şekilde tepsiye yerleştirilerek yaklaşık 170 derecede üzeri hafifçe kızarana kadar pişirilir. Ayrıca bu menülere ek olarak beslenme çantasında taze sebze ya da meyve ve su olması önerilir".