Erzurum'da AK Parti’nin bazı ilçelerden daha fazla oy almak için listesine eklediği Şeyh Said’in torunu Abdurrahim Fırat ile Zehra Taşkesenlioğlu da oy kaybını engelleyemedi.
Ak Parti’nin oyları ise Erzurum dahil, bölgedeki tüm illerde düştü. 2011’de BDP’nin desteğiyle bölgedeki bağımsızları Meclis’e taşıyarak grup kuran HDP, 7 Haziran’da oy patlaması yaptı. Tunceli, Ağrı, Hakkâri ve Iğdır’da tulum çıkaran HDP, AK Parti’den 9 milletvekilliğini aldı (Erzurum, Van, Ağrı, Bitlis ve Kars’ta). Propaganda döneminde çözüm sürecini ve bölge illerine yönelik yatırımları öne çıkaran AK Parti ise hayal kırıklığına uğramaktan kurtulamadı. Hiçbir ilde 2011’deki oylarını koruyamayan AK Parti, 35 puan kaybı bile gördü. MHP Erzurum, Erzincan ve Malatya dışında varlık gösteremedi. CHP oyları da ciddi oranda eridi.
TULUM
2011’de 3 bağımsız adayın milletvekili olduğu Hakkâri’de bu kez de HDP 3 milletvekilliğini de kazanarak ‘tulum’ çıkardı. Selma Irmak, Nihat Akdoğan ve Abdullah Zeydan, Meclis’e taşındı. Bağımsız adayların oy oranı 2011 seçimlerinde yüzde 79.82 olmuştu. HDP ise 130 bine yakın oy alarak bu oranı yüzde 86.55’e yükseltti. AK Parti’nin, 2011 seçiminde yüzde 16.47 olan oy oranı bu seçimde yüzde 8.73’e düştü. AK Parti’nin kaybettiği oyların tamamı HDP’ye gitti. Hakkâri’de MHP aldığı 3 bin 590 oy ve yüzde 2.44 oy oranı ile üçüncü, CHP ise 1466 oy ve yüzde 0.99 oy oranı ile dördüncü parti oldu.
REKOR
Van’da sürpriz HDP’nin 7, AK Parti’nin 1 milletvekili çıkarması oldu. HDP bu ilde rekora koşarken, AK Parti eridi. 2011 seçiminde yüzde 40.26 oranında oy alan AK Parti, 8 milletvekilinin 4’ünü kazanmıştı. 7 Haziran’da ise oy oranı yarı yarıya düştü, tek milletvekili ile yetinmek durumunda kaldı. 2011 seçiminde BDP’nin desteklediği 4 bağımsızın milletvekili seçildiği Van’da HDP bu seçimde 7 milletvekilliği kazandı. Bağımsız adaylarla alınan 207 bin civarındaki oyu, 381 bin 261’e çıkartı. AK Parti’nin oy kaybının nedenleri arasında 17-25 Aralık operasyonunda yolsuzluk iddialarıyla gündeme gelen bakanların Yüce Divan’a gönderilmemesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın incitici söylemleri sayılıyor. Selahattin Demirtaş ve Van’dan aday olan Eş Genel Başkan Figen Yüksekdağ’ın yaptığı miting ve partiye yönelik saldırılara karşın ‘barış’ dili kullanılması ise HDP’nin oy patlamasının nedenleri olarak gösteriliyor.
%60 HDP
Bitlis’te bir önceki seçimde 2 milletvekili çıkaran AK Parti, bu seçimde bir vekille yetindi. AK Parti’nin kaybettiği sandalyeyi HDP kaptı. 2011’de bağımsız adaylarıyla yüzde 40.25 oy oranına ulaşan HDP, bu kez yüzde 60 bandını aşmayı başardı. HDP’den Mizgin Irgat, Mahmut Celadet Gaydalı; AK Parti’den ise Vedat Demiröz, Bitlis’in yeni vekilleri oldu. 2011 seçimde oyların yüzde 50’sini alan AK Parti, bu seçimde oylarını koruyamadı. Bitlis’te üçüncü olan MHP, aldığı 6 bin 78 oy ve yüzde 3.82’lik oranla üçüncü, CHP ise 2 bin 102 oy ve yüzde 1.32 oy oranıyla dördüncü sırada yer aldı.
Kararsız gitmedi
Bingöl’de 2011’de 84 bini aşkın oyla yüzde 67.13 oy oranına ulaşan ve 2 milletvekili çıkaran AK Parti, 7 Haziran’da 63 bin seçmenin tercihiyle yüzde 47’ye geriledi. 20 puan birden kaybeden AK Parti, buna rağmen 2 milletvekili çıkarmayı başardı. Bir önceki seçimde BDP’nin desteklediği ve milletvekili seçilen bağımsız adayın aldığı oyu HDP yüzde 17 artırdı ve 1 milletvekili çıkardı. AK Parti ile HDP arasında kararsız kalan seçmenler ise sandığa gitmedi.
Herkese sürpriz
Ardahan’da HDP’nin elde ettiği başarı siyasi çevrelerde sürpriz olarak nitelendirildi. CHP’den önceki seçimlerde aday adayı olan aile hekimi Taşkın Aktaş, ana muhalefet partisinde yer bulamadığı için gittiği HDP’yi zirveye taşıdı. AK Parti oylarını koruyamamasına rağmen ilahiyatçı Orhan Atalay’ı çıkardı. CHP’nin bölgede başarılı bulunan milletvekili Ensar Öğüt, daha önce aynı partide görev yaptığı Taşkın Aktaş’ın karşısında sonuç alamadı. Bir önceki seçimde BDP’nin desteklediği bağımsız adayın yüzde 12.32 oy oranıyla seçildiği Ardahan’da HDP, hem AK Parti’den hem CHP’den gelen oylarla yüzde 30’ları aşan oy oranıyla birinci parti oldu. AK Parti ise 14 puan oy kaybıyla ikinci olabildi. CHP’den aday olan ve “Ben değil, Ardahan kaybetti” diyen Ensar Öğüt seçimin sürpriz kaybedeni oldu. Ardahan’da seçimlerin kaderini vaatler değil adaylar belirledi.
AK Parti'nin kaybını Şeyh Said’in torunu da durduramadı
Erzurum’da seçime 3 gün kala HDP mitingini engellemek isteyenlerin çıkardığı olaylar HDP’ye yaradı. HDP’nin AK Parti’den bir milletvekili koparması, seçimin sürprizi oldu. 7 Haziran’da AK Parti 4, MHP 1 ve HDP 1 milletvekili çıkardı. AK Parti’nin kalesi olarak nitelediği Erzurum’da 2011 seçimlerinde aldığı 283 bin oy bu kez 215 bine düştü. AK Parti’nin bazı ilçelerden daha fazla oy almak için listesine eklediği Şeyh Said’in torunu Abdurrahim Fırat ile Zehra Taşkesenlioğlu da oy kaybını engelleyemedi. Seçimin kaybedeni AK Parti’nin, Karayazı ilçesindeki oy oranı yüzde 1.84’e kadar indi. Oy kaybında milletvekili aday listesine tepki ve 2011 Kış Oyunları’ndan sonra kente yatırım yapılmaması etkili oldu. AK Parti’den Efkan Ala, Adnan Yılmaz, Zehra Taşkesenlioğlu ve İbrahim Aydemir milletvekili seçildi. Yaklaşık 96 bin bandına çıkarak oy oranını 10 puan arttıran MHP, Kamil Aydın’ı Meclis’e yolladı. Erzurum’da seçimin kazananı ise HDP oldu. Kentteki mitinginde çıkan olaylar, Kürt seçmenin oylarının HDP’de toplanmasını sağladı. Erzurum’da 74 binden fazla oy alan HDP, Seher Akçınar Bayar’ı Meclis’e taşıdı. En fazla oyu yerel seçimde belediye başkanlığını kazandığı 4 ilçeden alan HDP’ye AK Parti’den de kaymalar oldu. Erzurum’da 30 yıldan bu yana milletvekili çıkaramayan CHP yine başarılı olamadı.
O yoksa MHP de yok
Iğdır’da Azeri kökenli Sinan Oğan’ın MHP’den aday gösterilmemesi, yerel seçimde belediye başkanlığını kazanan HDP’ye ikinci zaferini yaşattı. Kürt kökenli, 1980 ihtilalinden sonra idamla yargılanan avukat Mehmet Emin Adıyaman ile Azeri kökenli Kıznas Türkeli ile seçimlere giren HDP sürpriz yaptı. Otobüslerle başka kentlerden seçmen getirdiği ileri sürülen HDP, 55 bin 791 oy alarak 2 milletvekilini de Meclis’e taşıdı. HDP yerel seçimde aldığı yüzde 31.48 oy oranını, Doğu’nun Çukurovası olan Iğdır’da bu kez yüzde 57.18’e çıkardı. MHP ise bu kez Iğdır’dan eli boş döndü. İsa Yaşar Tezel ve Sefer Karakoyunlu ile 26 bin 34 oy toplayan MHP, yüzde 26.68 oy oranı ile ikinci sıraya yerleşti. MHP’nin oy oranı bir önceki seçime göre 8 puan birden düştü. 2011’de vekil çıkaramamasına karşın yüzde 28.28 oranına ulaşan AK Parti de Ferdi Turan ve Cengiz Seyran ile yüzde 10.85’e indi. 18 puan birden kaybeden AK Parti, Iğdır’da en çok kaybeden siyasi parti oldu. Eski milletvekili Adil Aşırım’la seçimlere giren CHP ise sadece yüzde 3.55 oranında oy toplayabildi.
Kaybeden CHP
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun memleketi Tunceli’de HDP büyük sürpriz yaptı. 2011 seçimlerinde Tunceli’nin 2 milletvekili CHP listesinden Meclis’e gitmişti, şimdi 2’si de HDP’den seçildi. Aday seçiminde yapılan tercihlerin halk tarafından benimsenmemesi, ikinci sıra adayı Gürsel Erol’un istifa etmesi, CHP tabanında büyük tepkiye yol açtı. HDP’nin Türkiyelileşme politikası ve Alevilere yönelik yaklaşımı ise Tunceli’de karşılık buldu. CHP’nin oy deposu olarak görülen Pertek ilçesinde bile oylar HDP’ye kaydı.
CHP HDP’ye
Elazığ’da nüfus azalması nedeniyle milletvekili sayısı 5’ten 4’e indi. Bu da seçimde AK Parti’nin kaybına neden oldu. Buna rağmen partilerin sıralamasında değişiklik yaşanmadı. Elazığ’da oy oranı yüzde 67’den 53’e düşen AK Parti’nin 3 ismi Meclis’e gitti. Yine bir önceki seçimde olduğu gibi MHP kentten tek milletvekili çıkarmayı başardı. MHP’nin oylarının bir önceki seçime oranla 6 puan arttığı Elazığ’da, dikkat çeken bir diğer sonuç ise CHP oylarının HDP’ye kayması oldu. CHP’nin, sol grupların ve Alevi oylarını almasına karşın HDP milletvekili çıkaramadı.
‘Piyango’dan milletvekili
Erzincan’da iki milletvekilliğini yine AK Parti ve CHP paylaştı. Eski Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın adayı denilen TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman’ın liste dışı kalmasının ardından Erzincan, ikinci sürprizi Dr. Talha Erol Durmaz’la yaşadı. Yeterince tanınmadığı için ‘Piyangodan çıktı’ denilen Durmaz ve yine İstanbul’dan gönderilen Serkan Bayram ile birlikte AK Parti, 65 bin oy topladı. Sadece AK Parti değil, CHP de milletvekili Muharrem Işık’ın önseçimde kaybetmesi yüzünden yüzde 5 düşüş yaşadı. AK Parti’den kaçanların oyları ise MHP’ye gitti, oy oranı yüzde 9.37’den yüzde 16.54’e çıktı.
AK Parti eridi HDP ‘iki’ledi
AK Parti, 2011’de 61 bin 172 oy aldığı Kars’ta, önemli bir kayıp yaşadı. Oy oranı yüzde 42.62’den 26.65’ya düşerken iki milletvekilinden birini kaybetti, sadece Mehmet Uçum’u Meclis’e gönderebildi. HDP ise 66 bin 640 oy toplayarak birinci parti oldu, Ayhan Bilgen ile Şafak Özanli’yi TBMM’ye gönderdi. HDP, yüzde 44.34 oy oranına ulaştı ve bir önceki seçime göre oy oranını 25 puan artırdı. Yerel seçimlerde MHP’li Murtaza Karaçanta’yı belediye başkanlığına seçen Karslı, bu seçimde MHP’nin oylarını yüzde 4 oranında düşürdü.
Değişen çok ama vekil sayıları aynı
Malatya’da yine AK Parti 5, CHP 1 vekil çıkardı. HDP’nin 36 bin 241 oy alması ise sürpriz oldu. 7 Haziran seçiminde AK Parti vekil sayısını korumasına rağmen oy oranı 10 puan düştü. MHP geçen seçimlere göre oyunu arttırmasına rağmen, milletvekili çıkaramadı. Seçimin sürprizi CHP’den HDP’ye kayan oylar oldu. CHP oylarının yüzde 30’unu HDP’ye kaptırdı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın çabalarına rağmen oy kaybında HDP’nin “Bıçak sırtındayız. Bu kez oyununuzu bize verin” söylemi etkili oldu.
AK Parti’yi ‘sıfır’ladılar
Ağrı’da AK Parti’nin 2002’den bu yana kurduğu hâkimiyeti, HDP bozdu. Bir önceki seçimde 4 milletvekilinden 3’ünü kazanan AK Parti, 7 Haziran seçimlerinde tek vekil çıkaracak sayıya bile ulaşamadı. Geçen seçimde BDP’nin desteklediği bir bağımsız milletvekilinin çıktığı Ağrı’da bu kez HDP, 190 bini aşkın oyla 4 milletvekilinin tamamını da aldı. HDP’nin milletvekilleri Leyla Zana, Berdan Öztürk, Dirayet Taşdemir, Mehmet Emin İlhan oldu. Buna neden olarak da ‘Dağdan gelen baskılar’ söylentilerine karşın, Kürt oylarının tamamının HDP’ye gitmesi gösterildi. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun danışmanı eski milletvekili Cemil Erhan, aldığı 2 bin 400’ü aşkın oyla CHP’yi dördüncü yapabildi. Erzurum ve Diyarbakır’daki son olayların da Kürt seçmenin oylarının kemikleşmesinde etken olduğu üzerinde duruluyor. Ayrıca, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçimlerden bir gün önce yaptığı Ağrı çıkarmasının da AK Parti’deki düşüşü önleyemediği görüldü. “Ağrı’da 60 bin oy alacağım” diye bağımsız aday olan eski milletvekili Cemal Kaya ise 1900 oyla yetindi.