Diyarbakır'ın Çınar İlçesi'ne bağlı Demirölçek Köyü yakınlarında bulunan ve Roma Dönemi'nde askeri üs olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Müzesi, Valilik, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesi'nin katkılarıyla 2014 yılında kazı çalışmaları başlatıldı.
4 yıllık süre içinde, Romalı Hristiyanların 1500 yıllık ilk kilisesi, 1600 yıllık sınır garnizonu, 1500 yıllık yer altı sığınağı bulunmuştu.
60 dönümlük alanda 12 metre yükseklik ve 1200 metre uzluğunda sur kalıntısı, kilise, saray, 22 metre yüksekliğinde gözetleme kulesi, konutlar, kaya mezarları, hamamlar, tahıl-silah depoları ve 54 su sarnıcı tespit edilen kalede, tarihe ışık tutacak gizemli "Mithras" dinine ait 1700 yıllık yer altı tapınağı bulundu.
Tapınağın Roma İmparatorluğu'nun doğu sınırında tespit edilen ilk ve tek Mithras tapınağı olduğu belirtildi.
ASKERLER ARASINDA YAYGIN OLAN DİNİN TAPINAĞI
Hem güneş tanrısı hem de anlaşmayı temsil eden "Mithras" dini milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle önemini kaybettiği, Roma askerlerinin arasında yaygın bir din olduğu belirtildi.
DOĞU EFES'İ OLMAYA ADAY
Zerzevan Kalesi'nin, Diyarbakır Surları'ndan sonra en önemli tarihi yapı olduğuna dikkat çeken Çınar Kaymakamı İsmail Şanlı, bölgenin turizmin gelişmesine büyük katkı sağlayacağını söyledi.
Şanlı "Her geçen gün tarihe ışık tutacak yeni bir yapı keşfediliyor. 60 kişilik ekiple yapılan kazılar 25-30 yıl sürebilir. Ayrıca Roma döneminden günümüze kadar ayakta kalmış Zerzevan Kalesi Doğu'nun Efes'i olmaya aday" diye konuştu.
"DOĞU'DA İLK VE TEK MİTHRAS TAPINAĞI"
Yeraltı tapınağının 1700 yıllık olduğunu belirten; Kazı başkanı Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun ise şunları söyledi: "Yer altına ana kaya oyularak inşa edilen yapı, 7 metre uzunluğunda, 5 metre genişliğinde, 2,5 metre yüksekliğinde 35 metrekaredir.
Tapınakta 40 kişi ibadet edebilir. Yapının doğu duvarında ana kayaya oyulmuş sütunlar ve ortada büyük, yanlarda iki küçük niş bulunmaktadır. Ayrıca doğu duvara Mithras'ın sembollerinden olan ışın tacı motifi de kazınmıştır.
Küçük nişlerden birisinde oldukça düzgün oyulmuş su çanağı ve hemen önünde zeminde havuz bulunmaktadır. Su çanağı ile havuz duvarın içinden geçen bir kanal ile bağlantılıdır ve Mithras dini törenlerinde su kullanıldığı bilinmektedir. Roma İmparatorluğu'nun doğu sınırında tespit edilen ilk ve tek Mithras tapınağıdır. Yapının giriş kapısında ise Aramice yazıt ve semboller açık bir şekilde görülmektedir. Hıristiyanlığın yayılması ile birlikte kiliseye dönüştürülmüş, Zerzevan Kalesi terkedildikten sonra da barınak olarak kullanılmıştır" diye konuştu.
Çınar'a bağlı Demirölçek Köyü yakınlarındaki Zerzevan Kalesi, Antik Roma dönemine ait bir yapı. Kalenin etrafında yaklaşık 100 su sarnıcının yanı sıra kilise ve evler de yer alıyor.
Diyarbakır'a 50, Mardin'e 45 kilometre mesafede bulunan kaleyi, tarihçiler Doğu'nun Efes'ine aday olarak gösteriyor. Zerzevan Kalesi'nden bakıldığında Diyarbakır ve Mardin'i görebilmek mümkün. (AA)