Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır? Doğum kontrol hapının zararları var mıdır? Doğum kontrol hapının olası yan etkileri nelerdir? Doğum kontrol hapını bırakınca hemen hamile kalınabilir mi?
En yaygın doğum kontrol yöntemi olan doğum kontrol haplarıyla ilgili merak edilen tüm bu soruları Acıbadem Levent Tıp Merkezi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Dr. Nur Beştay, Mynet Kadın okuyucuları için yanıtlıyor...
**Kimler doğum kontrol hapı kullanabilir, kimler kullanamaz?
**
Damar tıkanıklığı varlığı ya da öyküsü olanlar, damar tutulumlu şeker hastaları, ciddi karaciğer hastalığı, meme veya genital organlara ait habis tümörler, ciddi migren öyküsü, karaciğer iyi ya da kötü huylu tümör varlığı veya öyküsü, ailevi kan lipid yüksekliği olanlar ile bilinen gebelik ya da gebelik şüphesi taşıyanlar oral konraseptifler kullanamaz.
Doğum kontrol haplarının, kalp damar hastalıklarında, koroner damar dediğimiz kalp damarlarının hastalıklarında, iskemik kalp hastalıklarında kullanılması da sakıncalıdır. Ayrıca sebebi bilinmeyen kanamalarda doğum kontrol haplarının kullanımı uygun değildir. Bilinen ya da şüphe edilen meme kanserinde kullanılmaz.
İlacın içeriğindeki herhangi bir maddeye karşı duyarlılığı olduğu bilinen kişilerde de ilacın kullanılması sakıncalıdır. 35 yaş üzeri sigara bağımlılarında da pıhtılaşma artışı oluşturma riski nedeniyle kullanımı sakıncalıdır.
Doğum kontrol haplarının organlara zararları neler? Migrenin şiddetlenmesine yol açtığı, karaciğeri olumsuz etkilediği, damar tıkanıklığına yol açtığı doğru mu?
Organlara direkt zararlı etkilerinden ziyade, dolaylı olarak oluşturabilecekleri sağlık problem risklerinden söz etmek mümkündür. İçeriğindeki östrojen hormonu nedeniyle, kanın pıhtılaşma eğilimini artırmaları, en korkulan yan etkilerinden biridir. Günümüzde kullanılan düşük doz ilaçlar nedeniyle, bu risk çok düşük seviyelere indirildi.
Karaciğer enzimleri yoluyla yıkıldıklarından, karaciğer hastalığı varlığında kullanılmazlar. İçerikleri nedeniyle migren ağrılarını tetikleyebilir veya bazı kişilerde var olan migreni daha da şiddetlendirebilir. Orak hücreli anemi hastalığı olanlarda zaten var olan damar tıkanma riskini daha da artırabileceğinden kullanılması sakıncalıdır.
Doğum kontrol hapları kilo almaya yol açar mı?
Son dönem kullanılan düşük doz içerikli doğum kontrol haplarında bu etki çok azdır. Kullanım sırasında ilk birkaç ay kişinin bunu test etmesi için yeterlidir.
**Doğum kontrol haplarının yan etkileri neler?
**
Damar tıkanıklığı gelişme riskinde artış,
Bulantı, kusma,
Baş ağrısı,
Yüksek tansiyon ortaya çıkması,
Lekelenme tarzında kanamalar,
Adetlerin miktar olarak çok azalması ya da hiç olmaması,
Depresyon,
Libido azalması,
Kilo almak ya da vermek,
Karaciğer enzimlerinde değişim,
Vajinal mantar enfeksiyonu gelişimi,
Yüzde lekelenme olması,
Yüzde sivilce ya da tüylenme,
Karaciğerde selim tümör gelişimi, oluşabilecek yan etkilerdendir.
Bunlardan herhangi birinin oluşumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.
Doğum kontrol hapını doğru kullanma şekli nedir?
Doğum kontrol hapları 21 (monofazik) ya da 28 veya 24 (multifazik) günlük paketler halinde olabilir. Mutlaka düzenli olarak, doktorunuz tarafından tarif edildiği şekilde kullanmalısınız. Düzensiz kullanılması halinde, adet dışı kanamalar olabilmekle birlikte, koruyuculuk yönünden de güvenilirliği azalır.
Monofazik, yani içinde 21 adet hap bulunan ilaçlarda, sadece ilk kez hap kullanmaya başlanacaksa, kutudaki ilk hap adetin ilk 5 günü içinde alınmaya başlanır. Her gün 1 hap içilir. Tüm kutudaki haplar bitince, 7 gün ara verilip 8. gün yeni kutuya başlanır. Bu yedi günlük arada adet kanaması başlar. Kanama devam ediyor olsa bile 8. gün yeni kutuya geçilmelidir.
Eğer multifazik hap ise, üzerinde 1. gün yazan ilaçtan kullanmaya başlanır ve devam edilir. İlaç kullanmaya başlanılan ilk 3 ayda, ilacı kullandığınız zamanda lekelenme şeklinde kanamalar olabilir. Kısmen beklenen bir durumdur. Nadiren ilacın içeriğindeki doza bağlı olabilir ve değiştirilmesi gerekebilir. Bu lekenmeler görüldüğü takdirde doktorunuzu haberdar etmelisiniz.
Hapları kullanırken, günün aynı saatinde almaya özen göstermelisiniz. Beraberinde başka ilaç kullanımı halinde, antibiyotik gibi, mutlaka ilaç etkileşimi kontrol edilmelidir. Çünkü bazı ilaçlar, doğum kontrol haplarının etkisini azaltabilir.
**Doğum kontrol haplarının hamileliği önlemek dışında ne gibi yararları vardır?
**
Doğum kontrol haplarının rahim içi, yumurtalık ve rahim ağzı kanserini azaltıcı etkileri biliniyor.
Adet sancılarını azaltır, adet döngüsünün düzenli olmasını sağlar.
Adet öncesi gerginlik belirtilerini azaltır. Adet kanama miktarını azaltarak kan kaybını önler.
Sivilce ve tüylenme artışı tedavisinde faydalıdır.
Fibrokistik meme hastalığı daha az görülür.
Karın içi iltihap (pelvik enfeksiyon) görülme riskini azaltır.
Vajinal enfeksiyonların görülme sıklığını azaltır.
Kemik yoğunluğu daha yavaş azalır.
Dış gebelik riskini azaltır.
Doğum kontrol hapları hangi durumlarda bırakılmalı?
Şiddetli baş ağrısı, beraberinde bulantı, kusma, bulanık görme olması, ani görme kayıpları, geçici körlük gibi durumlarda ilaç derhal kesilmelidir. Bacaklarda kızarıklık, şişlik ve ağrı, inme, felç, şiddetli karın ağrısı, şiddetli göğüs ağrısı ve nefes almada güçlük, kan basıncında yükselme ilacın kesilmesini gerektiren diğer acil durumlardır.
**Neden doğum kontrol hapı kullanımı bırakıldığında hamile kalmakta güçlük yaşanıyor?
**
Doğum kontrol hapı bırakıldıktan sonra hemen hamile kalınabilir. Gebe kalmakta gecikme daha çok, enjektable, yani kas içine yapılan uzun süreli koruyuculardan sonra gözlenir.