Kovid-19 salgını nedeniyle evde kalmak zorunda olan ve hastaneye ulaşamayan genç, yaşlı, engelli ya da trafik kazası, felç gibi travmalara maruz kalan hastalar, 0850 305 5667 KOREH ücretsiz hattını arayarak, salgın döneminde dahi fizik tedavi ve rehabilitasyon imkanlarından mahrum kalmadı. Türkiye’de başka örneği olmayan projede bir sonraki adım, Zoom üzerinden online sınıflarda hastalara, canlı olarak fizyoterapi seansları verilmesi.
Salgının başladığı ilk haftalarda temelleri atılan ve Mayıs ayından bu yana aktif olarak çağrı almaya başlayan Koronavirus Tele Rehabilitasyon Destek Programı KOREH sayesinde, 0850 305 5667 numaralı ücretsiz hattı arayan vatandaşların ayağına, doktor veya fizyoterapist kontrolünde egzersiz programları geliyor. İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü Koordinatörlüğünde, Erenköy Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi, İstanbul Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Eğitim Kliniği işbirliğiyle kurulan KOREH çağrı merkezindeki fizyoterapistler, şimdiye dek 2 bin çağrıya yanıt verdi, 312 hastaya SMS yoluyla gönderilen bir link üzerinden sağlık ihtiyaçlarına özel oluşturulan egzersiz videolarını ulaştırdı. Bu sayede pekçok engelli ya da acil fizik tedavi alması gereken hastaların tedavileri de aksamadan sürdürüldü. Hatta acil ameliyat geçirmesi gereken bazı hastaların pandemi döneminde bile hastanelere yönlendirilmesi sağlandı. Çağrı hattını arayan hastalar, önce fizyoterapist tarafından değerlendiriliyor, hekime yönlendirilmesi gerekiyorsa fizik tedavi uzman hekimi tarafından hasta aranıyor ve tedavisiyle ilgili yönlendirmeler hekim tarafından yapılıyor.
Kuvvetlendirme, germe egzersizleri, aerobik egzersizler, solunum egzersizleri, yoga, pilates, meditatif solunum egzersizleri, farklı yaş gruplarının evde yapabileceği aktif kalma egzersizlerinin yanı sıra bel fıtığı, skolyoz, inme, spastisite, yüz felci, lenf ödem gibi özellikli hastalıklar için egzersiz föyleri ve videolar oluşturuldu. Bu sayede “kişiye özel” terapiler oluşturuldu. Ayrıca Kovid 19 hastalığının solunum sisteminde oluşturduğu komplikasyonlar da solunum egzersizleri aracılığıyla önlendi.
İstanbul İl Sağlık Müdürü Prof. Dr. Kemal Memişoğlu’nun yönlendirmesiyle pandemi nedeniyle fizik tedaviye ulaşamayan hastalar için böyle bir projeye başladıklarını anlatan Erenköy Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Başhekimi ve Proje Yöneticisi Doç. Dr. Başak Bilir Kaya, “KOREH’in amacı salgın ilk başladığında evde rehabilitasyon tedavileri yarım kalan hastalar ve koronavirüs geçirip akciğerlerinde problem yaşayan hastalarımıza ulaşmaktı. Ayrıca evde hareketsiz kalan yaşlılarımız, çocuklarımız gençlerimize de fiziksel egzersiz rehberliği yapmak hedeflendi. Tele rehabilitasyon programına bir telefon hattı üzerinden ulaşılıyor. Arayan hastalarımızı fizyoterapistlerimiz karşılıyor. Akademisyenler tarafından yapılmış tedavi algoritmalarımız çerçevesinde hastalarımızı ya doktora yönlendiriyorlar ya da daha önceden oluşturduğumuz videolardan onlara özel egzersiz programı oluşturarak bir SMS ile linki gönderiyorlar. Hasta o linke tıkladığında kendisine özel planlanmış olan egzersiz videoları ya da föylerine ulaşıyor ve egzersizini yapabiliyor” dedi.
Şimdiye dek gelen 2 bin çağrı içerisinden 312 hastaya egzersiz videoları ile yardımcı olduklarını anlatan Doç. Dr. Kaya, “5 ve 10 yaşında engelli çocuğu olan annelerimizden 89 yaşında sırt ağrısı için arayan amcamıza kadar çok geniş bir hasta profiline hizmet verdik. En çok ağrı şikayeti ile ilgili çağrı alıyoruz. 65 yaş üstü bireylere sokağa çıkma izni ilk verildiğinde, bu kişilerin de çoğu bizi aradı. İki adım atıp dinlemek zorunda kalıyorlardı, çünkü evde oturmaktan kas kitleleri azalmış, hareket ve ağrı sorunu yaşamaya başlamışlardı. Rehberlerimizi hem çocuklar için, hem 55 yaş altı kesim için, hem de 55 yaş üstü bireyler için ayrı ayrı hazırladık. Pandemi döneminde hastaların hangi semptomları var, pandemiye rağmen durumu ciddi olup hastaneye gitmesi gerekenler, bunların çözümünün de parçası olduk” diye konuştu.
Fizik tedavi ve rehabilitasyonda devamlılığın esas olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Kaya, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kronik hastalığı olan bir hasta grubu, alması gereken fizik tedaviye araya giren herhangi bir engel nedeniyle ulaşamazsa, o hastada o zamana kadarki tüm kazanımlarımız geriye gider. Dolayısıyla biz bu dönemde özellikle risk grubundaki hastalarımıza aksatılmaması gereken egzersizlerini evde yürütebilmeleri konusunda yol göstericilik yaptık. Bir de Koronavirüs tedavisi görüp hastalığı atlatmış olan hastalarımızdaki solunum sorunları için doktorlarımız hangi hastaların pulmoner rehabilitasyon için hastaneye gitmesi gerektiği, hangi hastaların solunum egzersizi yaparak Kovid’in akciğerlerde oluşturabileceği olası hasarı minimale indirebileceğine yönelik de uzman olarak danışmanlık verdi. Özellikle engelli çocuklarımız, felç geçiren vatandaşlarımız ya da trafik kazası, yüksekten düşme gibi travmalar nedeniyle belden aşağısı boyundan aşağısı felç olan hastalarımızın veya yakınlarının evde yaptırması gereken bazı egzersizleri de aksatmadan yapabilmelerini sağladık. Doktorlarımızın yönlendirmesiyle bazıları acil olarak hastaneye başvurdu.”
Tele rehabilitasyondan faydalanan hastaların takibinin de düzenli yapıldığının altını çizen Doç. Dr. Başak Kaya Bilir, sözlerini şöyle noktaladı: “Bizden egzersiz alan hastalarımıza iki hafta sonra tekrar dönüp süreci yakından takip ediyoruz. Şimdi vatandaşlarımızdan yoğun olarak online rehabilitasyon isteği alıyoruz. Özellikle bel fıtığından mustarip ağrı hastalarından. Projemizin yeni ayağında ağrılı hastalarımıza kendi yaş gruplarına ve klinik semptomlarına uygun olarak Zoom destekli egzersiz sınıfları ile canlı yayınla ‘Bel Okulu’ gibi bazı rehabilitasyon programları başlatmayı düşünüyoruz.”
Bugüne kadar KOREH’e yaklaşık 2 bin çağrı kabul edildi. Akademisyeninden aşçısına, esnafından işçisine, ev hanımından öğretim üyesine çeşitli meslek gruplarından vatandaşlar bu hizmetten faydalandı. Vatandaşların en sık başvuru nedenleri arasında evde aktif kalma, ağrı, hastalığa özgü egzersiz, solunum egzersizi, denge sorunları ve düşme korkusu, yoga, pilates ve pulmoner rehabilitasyon yer aldı. Video izlemeye imkanı olmayan vatandaşlara da egzersiz programları broşür halinde gönderilebiliyor.
107 kişiye ağrılı bireylere egzersiz programı
25 kişiye; 50 yaş üzeri sağlıklı bireye aktif kalma egzersizleri
36 kişiye 50 yaş üzeri sağlık sorunu olan bireye egzersiz
12 kişiye 50 yaş altı sağlıklı bireye egzersiz
9 kişiye 50 yaş altı sağlık sorunu olan bireye egzersiz
3 kişiye 50 yaş altı düşkün bireye egzersiz
79 kişiye solunum egzersizleri
16 kişiye beslenme ve bakım rehberi
12 kişiye yoga/pilates videoları
62 kişiye kişiye özel egzersiz programları düzenlendi.
(DHA)