Uluslararası piyasalarda, ABD Doları, hafta içinde, Japon Yeni dışındaki önemli para birimleri karşısında değer kaybederken, altın ve petrol fiyatları rekor düzeyde yükseldi.
ABD’nin bütçe açığı, küresel krizin etkisiyle tüm zamanların en yüksek düzeyine ulaştı. ABD Mali Yılı’nın sona erdiği Eylül ayı sonu itibarıyla, federal bütçe açığı, 1,4 trilyon dolar olarak gerçekleşti.
ABD Başkanı Barack Obama’nın ekonomi danışmanı Lawrence Summers, güçlü dolar kurunun, ABD’nin çıkarına hizmet ettiğini söyledi.
Summers, Hazine Bakanı Timothy Geithner’in sık sık dile getirdiği güçlü doların ABD’nin çıkarına olduğu söylemine katıldığını belirterek, bunun ABD için, ekonomi politikası için doğru bir önerme olduğunu ifade etti.
Para birimindeki iniş çıkışın dalgalı kur rejiminin kaçınılmaz sonucu olduğunu kaydeden Summers, asıl önemli olanın ekonominin temellerinin ve büyüme kapasitesinin güçlendirilmesi olduğunu dile getirdi.
2009 yılında önemli para birimleri karşısında yüzde 7 oranında değer kaybeden ve ABD’deki rekor düşük faiz oranları ve yüksek ticaret açığı nedeniyle daha da değer kaybedebilecek dolarla ilgili mali piyasalarda kaygılar artıyor.
Summers, ABD’de şu an yüzde 9,8 olan işsizlik oranının ise olasılıkla yükselmeye devam edeceğini, ancak iş kaybı hızının yavaşladığını belirterek, kimsenin, ekonominin keskin düşüşünü sürdürdüğünü söyleyemeyeceğini, muhtemelen gayri safi yurtiçi hasılanın gelecek 6 ayda pozitif rakamlara ulaşacağını ifade etti. Summers, "Bence köşeyi dönüyoruz ve köşeyi döndükten sonra, toparlanmanın hızının arttığını göreceğiz" dedi.
Summers, Obama’nın onayladığı 787 milyar dolarlık teşvik paketinin, ilk 16 milyar dolarlık diliminin 30 binden fazla kişiye istihdam sağladığını da kaydetti.
ABD’de eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,2 arttı.*****
Çalışma Bakanlığının açıkladığı verilere göre, benzin fiyatlarındaki yüksek artışa karşın ABD’de eylül ayında tüketici fiyatları ılımlı bir şekilde sadece yüzde 0,2 yükseliş gösterdi.
Enerji ve gıda fiyatları dışarıda tutularak hesaplanan çekirdek tüketici fiyatları da yüzde 0,2 arttı.
Ekonomistler, çekirdek tüketici fiyatlarının yüzde 0,1 artmasını bekliyorlardı.
Son 12 ayda ise tüketici fiyatları, durgunluğun etkisiyle, yüzde 1,3 geriledi.
Öte yandan, ABD’de işsizlik maaşı için başvurular ocak ayından bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Buna göre, bir önceki hafta 524 bin kişi işsizlik maaşı için başvuruda bulunurken, geçen hafta bu sayı 514 bine geriledi.
Birçok ekonomist gibi Amerikan Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke de bu yılın 2. yarısından itibaren ABD ekonomisinin yüzde 3 büyüyeceğini, ancak bu büyümeye rağmen işsizliğin yüzde 9’un üzerinde olacağını tahmin ediyor.
ABD’de perakende satışları, Eylül ayında, yılın en yüksek düşüş oranını kaydederken, yine de beklentilerin altında düşüş gösterdi.
Ticaret Bakanlığı verilerine göre, perakende satışları, Eylül ayında yüzde 1,5 oranında azaldı. Ekonomistler, Eylül ayında yüzde 2,1 oranında düşüş tahmin ediyorlardı.
Perakende satışların düşmesinde, otomobil satışlarının gerilemesi etkili oldu.
Nobel Ekonomi ödülünü bu yıl, "Ekonomik Yönetişim" teması kazandı.
İsveç Bilimler Akademisi, bu yıl Nobel Ekonomi Ödülü’ne ABD’li Elinor Ostrom ve Oliver Williamson’ı layık gördü.
Ödül kazanan her iki kişi de "yönetişim" faktörünü, "klasik" düşünce ve anlayışın dışında analiz ettiler.
’Yönetişim", mevcut küresel mali krizin de temel nedeni olarak gösteriliyor. Krizden, özellikle mali kurumların etkin bir "Kurumsal Yönetişim" sağlayamadıkları vurgulanıyor.*****
Elinor Ostrom, Kamu Ortak Malları, onları kullananlar, örneğin dernekler, birlikler tarafından nasıl başarılı bir şekilde yönetilir konusunu araştırırken, örneğin, ormanlık alan, yer altı yer üstü suları, maden, mera gibi ortak kamu mallarının, sadece kamu ya da özel sektör tarafından değil, bu ortak malları kullananlar tarafından da, belki de daha etkin bir şekilde yönetilebileceğini, korunabileceğini vurguluyor.
"Kurumsal Yönetişime" dikkat çeken Oliver Williamson da, şirketler ve kurumların, rekabetin sınırlı olduğu ortamlarda da sorun çözücü kurumlar olarak yapılanabileceklerini öne sürüyor.
Oliver Williamson’a göre, piyasaların tam rekabet içinde çalıştığı sistemlerde sorunlar kolaylıkla çözülebilir ancak rekabetin sınırlı olduğu piyasalarda, şirketler, kurumlar kendi çözüm yöntemlerini geliştirirler.
Williamson’a göre, büyük şirketler ve kurumlar, bazı istisnalar dışında, her zaman varlıklarını sürdürürler çünkü bunlar etkin çalışmak için yapılanmışlardır.
Londra döviz piyasasında pazartesi günü 1,4754 dolardan kapanan avro, cuma kapanışta 1,4880 dolara çıktı. Aynı borsada haftaya 1,5793 dolarda giren İngiliz Sterlini ise cuma kapanışta 1,6360 dolara yükseldi.*****
ALTIN FİYATLARI YÜKSELDİ
Altın fiyatları hafta içinde, ABD Doları'ndaki değer kaybının da önemli etkisiyle değer kazandı.
Altın fiyatları, hafta içinde rekor düzeyde değer kazanarak onsu 1000 doların üstüne çıktı.
Uluslararası piyasalarda altının ons fiyatı hafta ortasında 1.070,40 dolara kadar çıkarak rekor kırdı.
Londra borsasında, altının ons fiyatı hafta içinde pazartesi günü 1.057,50 dolar iken, cuma günü 1050,70 dolardan kapandı.
Analistler, enflasyona karşı korunmak için gelecek 12 ayda petrol ve altın gibi emtia fiyatlarının artmasını bekliyor.
BORSALAR DEĞER KAZANDI
Dünya borsaları endeksi, son bir yılın en yüksek düzeyine çıktı. Endeks, bu yıl başından buyana yüzde 29 değer kazandı.
ABD’de, New York Menkul Kıymetler Borsası’ndaki endeksler bu haftayı yükselişle kapattılar.
Dow Jones Endeksi, ortalama yüzde 1,3 oranında değer kazanarak 9,996 puandan haftayı tamamladı.
Teknoloji endeksi Nasdaq Bileşik Endeksi yüzde 0,8 ve Standard and Poor’s 500 endeksi de yüzde 1,5 oranlarında değer artışıyla haftayı kapattılar.
Tokyo Borsasında, Nikkei Endeksi geçen hafta 241,17 puan değer kazanarak, 10.257,56 puandan haftayı kapattı.
Londra Menkul Kıymetler Borsası’nda FTSE-100 endeksi de 28,37 puanlık artışla, 5.190,24 puandan haftayı kapattı.*****
PETROL FİYATLARI YÜKSELDİ Uluslararası ham petrol fiyatları, gerek talep artışı, gerekse ABD Doları’ndaki düşüşün etkisiyle hafta içinde değer kazandı.
Uluslararası ham petrol fiyatları, varili 75 doları aşarak, son bir yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
Hafta başında varili 75 dolar düzeyinden işlem gören ham petrolün fiyatı haftasonunda 78,53 dolara çıktı.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), küresel ekonominin toparlanmasından ötürü küresel petrol talebinin gelecek yıl yüzde 1 artacağını bildirdi.
Dünya petrolünün yüzde 35’inden fazlasını karşılayan OPEC’in Ekim ayı Petrol Piyasası Raporu’na göre, gelecek yıl küresel petrol talebi günlük 700 bin varil artarak, günlük ortalama 84,9 milyon varil olacak. OPEC böylece, gelecek yıl için küresel petrol talebini Eylül ayı raporuna göre, günlük 200 bin varil yukarı yönlü revize etti.*****
Raporda, "Çin ve OECD’nin ekonomik performansında son zamanlardaki düzelme göz önüne alındığında, petrol talebinin daha önceki tahminlere göre daha iyi olması bekleniyor. Gelecek yıl petrol talebindeki büyümenin önemli bölümü özellikle OECD dışındaki Çin, Orta Doğu, Hindistan ve Latin Amerika’da olacak" denildi.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), geçen hafta, küresel petrol talebinin gelecek yıl bu yıla göre yüzde 1,7 artarak günlük 86,1 milyon varil olacağını açıklamıştı.
OPEC, Eylül 2008’e göre, günlük üretimini 4,2 milyon varil azaltmış bulunuyor.
Goldman Sachs’ın raporuna göre, ham petrol fiyatlarının bu yıl sonunda 85 dolara, gelecek yılın sonunda ise 95 dolara çıkması bekleniyor.