Tüketimin ve ekonomik aktivitedeki canlılığın göstergesi olan dolaylı vergi tahsilatı, yılın ilk sekiz ayında geçen yılın eş dönemine göre "reel" bazda sadece yüzde 3.7 arttı. -Bütçe gelirlerinin hala büyük bölümünü oluşturmaya devam eden yurttaşların tüketiminden alınan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerin toplam vergi pastasındaki payı yüzde 64.2'ye geriledi.
ANKARA(ANKA) - Tüketim ve buna bağlı olarak ekonomik aktivitedeki canlılığın göstergesi kabul edilen dolaylı vergi tahsilatında yılın ilk sekiz ayındaki düşük artış, ekonomide yavaşlama işareti verdi.
Bütçe gelirlerinin hala büyük bölümünü oluşturmaya devam eden yurttaşların tüketiminden alınan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergilerde Ocak-Ağustos dönemindeki tahsilat geçen yılın eş dönemine göre "reel" olarak sadece yüzde 3.7 arttı. Uzun yıllar boyunca bütçe giderlerinin en büyük finansman kalemini oluşturan yurttaşların tüketiminden alınan dolaylı vergilerin payı, bu yıl yurt içi talepteki yavaşlamanın etkisiyle gerileyerek sekiz ayın ortalamasında yüzde 64.2'ye indi.
TAHSİLAT YERİNDE SAYDI
ANKA'nın Maliye Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre, KDV, ÖTV, banka ve sigortacılık işlemleri, şans oyunları, cep telefonu ve damga vergileri ile harçlar gibi "dolaylı vergiler"de, Ocak-Ağustos döneminde 74 milyar 131.9 milyon YTL'lik gelir tahsil edilerek Maliye'nin kasasına girdi. Dolaylı vergilerde tahsilat tutarı geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 14 artış gösterdi.
Ancak tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) sekiz aylık ortalamalarına göre yüzde 9.9 olarak hesaplanan yıllık enflasyonla indirgendiğinde dolaylı vergilerdeki reel artışın sadece yüzde 3.7 olduğu görüldü. Söz konusu oran, vergi idaresinin artan etkinliği ve belge ve kayıt düzeninin iyileştirilmesi ve diğer çeşitli önlemlere karşın dolaylı vergi tahsilatının adeta yerinde saydığını gösterdi. Küresel ekonomideki tehditlerin yanı sıra iç siyasi ve ekonomik belirsizliklerin de etkisiyle tüketici güvenindeki azalmanın, yurttaşların dolaylı vergi doğuran harcamalarını kısma eğiliminde etkili olduğu görüldü.
ÖTV GELİRİNDE REEL ARTIŞ YÜZDE 1.5
Devlet, Ocak-Ağustos döneminde yurttaşların tükettiği akaryakıt ve doğal gaz ürünlerinden aldığı ÖTV yoluyla toplam 15 milyar 871.7 milyon YTL gelir elde etti. Söz konusu tahsilat geçen yılın aynı dönemine göre cari olarak yüzde 12.9 artarken, reel bazda sadece yüzde 2.7 artış gösterdi. Akaryakıt ve doğal gazdan elde edilen ÖTV geçen yılın ilk sekiz ayında 14 milyar 53.3 milyon YTL olmuştu.
Sigara ve tütün mamulleri tüketenlerin fiyatın içinde olmak üzere satıcılara ödediği, bunların da Maliye'ye aktardığı ÖTV'nin geçen yıl ilk sekiz ayda 6 milyar 353.3 milyon YTL olan tutarı bu yıl aynı dönemde 7 milyar 71.4 milyon YTL'ye ulaştı. Söz konusu gelirlerdeki reel artış yüzde 1.24'te kaldı.
Motorlu taşıt satın alanlardan sekiz ayda toplam 2 milyar 701.2 milyon YTL ÖTV geliri elde edildi. Bu gelirlerin reel olarak sadece yüzde 0.57 arttığı hesaplandı.
Bu gelişmelerle sekiz aylık toplam ÖTV geliri sadece yüzde 1.49 reel artışla 27 milyar 868.3 milyon YTL oldu.
İÇKİNİN ÖTV GELİRİNDE REEL DÜŞÜŞ
Alkollü içkilerden sağlanan ÖTV geliri ise sekiz ayda yüzde 9.7 oranında cari artışla 1 milyar 447.3 milyon YTL oldu. Enflasyondan indirgendiğinde, söz konusu gelirlerde geçen yıla göre yüzde 0.2 oranında bir reel düşüş yaşandığı belirlendi.
Kolalı gazozlardan elde edilen ÖTV geliri ise yüzde 2.3 oranındaki bir reel artışla 132.3 milyon YTL oldu.
DAYANIKLI TÜKETİMDE CİDDİ GERİLEME
İç talep göstergelerinin başında gelen dayanıklı tüketim maddeleri ile diğer malların tüketiminden elde edilen toplam ÖTV gelirinin ise cari olarak yüzde 6.6'lık bir düşüşle 544.5 milyon YTL'ye gerilediği dikkati çekti. Söz konusu tahsilatta reel düşüş ise yüzde 15.1'e ulaştı.
DAHİLDE KDV GELİRİ REEL OLARAK AZALDI
En yaygın dolaylı vergi kalemi olan ve yurttaşların tükettikleri tüm malların fiyatı içinde yer alan KDV'de sekiz aylık tahsilat geçen yılın eş dönemine göre yüzde 6.7'lik nominal artışla 11 milyar 607.1 milyon YTL oldu. Nominal artış oranı enflasyondan arındırıldığında KDV gelirinde reel bazda ise yüzde 3 dolayında bir düşüş yaşandığı dikkati çekti. Söz konusu düşüş, yurttaşların tüketiminde geçen yıla göre yaşanan reel daralmaya işaret ediyor.
İTHAL ÜRÜNLERİN KDV'SİNDE ARTIŞ
Ocak-Ağustos döneminde dahilde KDV tahsilatı reel olarak azalırken, ithal ürünlerden yapılan KDV tahsilatında ise hızlı bir artış olduğu gözlendi. Anılan dönemde ithal ürünlerde KDV tahsilatının toplam tutarı cari olarak yüzde 23.1, reel bazda da yüzde 11.99 artışla 20 milyar 879.3 milyon YTL'ye ulaştı. Gümrük vergileri ve diğer işlem vergileriyle birlikte sekiz ayda dış ticaretten elde edilen toplam vergi geliri 22 milyar 861.7 milyon YTL'ye ulaştı.
YURTTAŞ CEPLE KONUŞMAYI DA KISTI
İlk sekiz ayda cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10.5'lik bir cari artışla 3 milyar 16.36 milyon YTL'ye ulaştı. Özel iletişim vergisinde reel artışın ise sadece yüzde 0.48 olduğu belirlendi.
Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan sekiz ayda toplam 2 milyar 665 milyon YTL damga vergisi alındı. Banka ve sigorta işlemleri yapanlar sekiz ayda devlete toplam 2 milyar 429.9 milyon, şans oyunu oynayanlar 253.2 milyon YTL vergi ödedi. Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan sekiz ayda toplam 3 milyar 430.5 milyon YTL harç alındı.
Tahsilat tutarı reel olarak damga vergisinde yüzde 1.1, BSMV'de yüzde 5.7, şans oyunlarında yüzde 4 artarken, harçlarda yüzde 0.05 geriledi.
DOĞRUDAN VERGİLER ARTIŞTA DOLAYLIYI SOLLAD
Gelir, kurumlar ve servet vergilerinden oluşan "doğrudan" vergilerde ise sekiz aylık tahsilat 41 milyar 285.7 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. Geçen yılın ilk sekiz ayında doğrudan vergilerin toplamda yüzde 34.5 olan payı, bu yıl yüzde 35.8'e yükseldi. Toplam dolaylı vergi tahsilatının geçen yıla göre cari olarak yüzde 14 arttığı ilk sekiz ayda, doğrudan vergilerdeki artış ise yüzde 20.6 oldu. Reel bazda dolaylı vergiler yüzde 3.7 artarken, doğrudan vergilerdeki reel artış yüzde 9.7'ye ulaştı.
Ocak-Ağustos döneminde "doğrudan" vergiler kapsamında gelir vergisinde tahsilat yüzde 7.33 reel artışla 25 milyar 633.2 milyon kurumlar vergisi tahsilatı da yüzde 16.7'lik reel artışla 12 milyar 126.4 milyon YTL'ye ulaştı.
Büyük bölümünü motorlu taşıt vergisinin oluşturduğu servet üzerinden alınan vergilerdeki tahsilat tutarı da yüzde 4.8 reel artışla 3 milyar 526.1 milyon YTL'ye çıktı.
Vergi gelirleri (Ocak-Ağustos; Milyon YTL) Değ.(%)
2008 2007 Cari Reel
DOĞRUDAN VERGİLER 41.285,7 34.238,6 20,6 9,68
Gelir Vergisi 25.633,2 21.723,3 18,0 7,33
Kurumlar Vergisi 12.126,4 9.453,7 28,3 16,67
Mülkiyet Üzerinden Al. Verg. 3.526,1 3.061,6 15,2 4,76
DOLAYLI VERGİLER 74.131,9 65.054,1 14,0 3,65
Dahilde Alınan KDV 11.607,1 10.880,6 6,7 -2,97
Özel Tüketim Vergisi 27.868,3 24.976,4 11,6 1,49
Petrol ve Doğalgaz Ür. 15.871,7 14.053,3 12,9 2,73