ANKARA (ANKA) – Bu dönemde doğrudan vergiler ise yüzde 11.2 artışla 46 milyar 339 milyon TL’ye ulaştı. Tüketim eğiliminin başlıca göstergesi olan dahilde alınan KDV (Katma Değer Vergisi) gelirleri 2010 yılının ilk 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27.5 artarken, ÖTV gelirlerinde yüzde 31.4 artış yaşandı.
ANKA’nın Maliye Bakanlığı verilerine dayanarak yaptığı hesaplamaya göre yılın ilk 8 aylık döneminde ekonomide canlanmanın sinyalleri güçlenirken, mevsimsel faktörlerin etkisiyle işsizlik oranlarındaki azalışın hızlandığı teyit edildi. Tüketimden alınan dolaylı vergiler yılın ilk 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29.9 artışla 92 milyar 450 milyon TL’ye ulaştı. Dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı geçen yılın aynı dönemine göre 3.9 puanlık artışla yüzde 67’ye yükseldi. Gelir, kurumlar ve servet vergilerinden oluşan doğrudan vergiler ise yılın ilk 8 aylık döneminde yüzde 11.2’lik bir artışla 46 milyar 339 milyon TL düzeyine ulaştı. Yüzde 8.33 olarak gerçekleşen yıllık enflasyon düşürüldüğünde, yılın 8 aylık döneminde dolaylı vergi gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık yüzde 19.1 artarak 84 milyar 748.7 milyon TL olurken, doğrudan vergi gelirleri ise yüzde 2 oranında artışla 42 milyar 479.2 milyon TL düzeyinde gerçekleşti.
-GELİR VERGİSİ TAHSİLATI YÜZDE 4.4 ARTTI-
Kriz döneminde en hızlı tepkinin hissedildiği vergi kalemi olan gelir vergisi tahsilatı, 2010 yılının ilk 8 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.4 oranında artarak 27 milyar 35 milyon TL’ye yükseldi. Reel bazda gelir vergisinde yüzde 4.3 gerileme oldu. Ekonomideki canlanmaya ve iş hacmindeki artışa işaret eden kalemlerden biri olan gelir geçici vergisi ise yüzde 13 oranındaki artışla 888 milyon TL’yi aştı.
-İŞSİZLİK ORANLARINDAKİ GERİLEME BÜTÇE RAKAMLARINA DA YANSIDI-
İşsizlik oranlarındaki gerileme, gelir vergisi gelirlerine de yansıdı. Ücretlerden alınan verginin de içinde yer aldığı gelir vergisi tevkifatı (stopaj) yılın ilk 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3.8 oranında artarak, 23 milyar 973 milyon TL seviyesine çıktı. Özellikle son aylarda istihdamda mevsimsel faktörlerin katkısıyla yaşanan toparlanma, gelir vergisi tevkifatını da etkiledi. Haziran ayında geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi tevkifatı yüzde 19 artışla 3 milyar 83 milyon TL düzeyinde gerçekleşmişti. Temmuz ayında bu kalemdeki artış yüzde 4, Ağustos ayında 21 oldu. Bilindiği üzere Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Haziran ayı verileri, hem işsizlik oranının hem de işsiz sayısının gerilemeyi sürdürdüğünü ortaya koydu. Temmuz ve Ağustos bütçe gerçekleşmeleri, işsizlik oranlarındaki ve işsiz sayısındaki gerileme hızının Temmuz’da biraz yavaşlasa da, Ağustos ayında yeniden hızlanacağının bir işareti olarak kabul edildi.
-DAHİLDE ALINAN KDV’DE ARTIŞ YÜZDE 27.5-
En önemli dolaylı vergi kalemi sayılan ve tüketim eğiliminin başlıca göstergesi kabul edilen KDV’de, yılın ilk 8 ayında yaşanan büyük artış dikkat çekti. Dahilde alınan KDV’de geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 27.5 artış yaşandı. Bu dönemde KDV tahsilatı 13 milyar 462 milyon TL’den 17 milyar 169 milyon TL’ye yükseldi. Yıllık enflasyondan arındırıldığında, KDV tahsilatında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16.9 oranında artış yaşandı. Ağustos ayı verilerine bakıldığında KDV tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 28.2 artışla 2 milyar 461.5 milyon TL’den 3 milyar 155.1 milyon TL’ye yükseldi.
-MOTORLU TAŞITLARDA ÖTV TAHSİLATI YÜZDE 80.4 ARTTI-
2010 yılının 8 aylık döneminde KDV gibi tüketicilerin satın aldıkları ürünlerinin fiyatı içinde tahsil edilen ÖTV’de yüzde 31.4’lük bir artış yaşandı. Reel bazda ise yüzde 20 oranında artış görüldü. Özel tüketim vergisi tahsilatı 2009 yılının Ocak-Ağustos döneminde 27 milyar 756.8 milyon TL olarak gerçekleşirken, 2010’un aynı döneminde 36 milyar 481.3 milyon TL oldu. Motorlu taşıtlara ilişkin ÖTV, yılın ilk 8 ayında geçen yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla yüzde 80.4 oranında artarken, söz konusu gelir enflasyondan arındırıldığında artış reel bazda yüzde 65.4 oldu. Geçen yıl Ocak-Ağustos döneminde bu kalemde gerçekleştirilen ÖTV tahsilatı 1 milyar 830 milyon TL iken, 2010’un aynı döneminde 3 milyar 302 milyon TL’ye yükseldi.
-DAYANIKLI TÜKETİM MALLARINDAN ALINAN ÖTV GELİRİ YÜZDE 101 ARTTI-
Bu yılın ilk 8 aylık döneminde dayanıklı tüketim malları ve diğer mallardan alınan ÖTV geliri geçen yıla göre yüzde 101.3 artış gösterdi. Dayanıklı tüketim mallarından devletin topladığı gelir, enflasyondan arındırıldığında, geçen yıla göre vergi gelirindeki artış yüzde 84.5 olarak gerçekleşti. 2009 yılının ilk 8 ayında dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV’den 462.9 milyon TL’lik gelir elde eden Maliye Bakanlığı’nın, 2010 yılının aynı döneminde 931.8 milyon TL gelir elde ettiği belirlendi. Ağustos ayında ise dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV geliri ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 52.5 artışla 117 milyon TL düzeyinde gerçekleşti.
-PETROL VE DOĞALGAZ ÜRÜNLERİNDE ÖTV TAHSİLATI YÜZDE 26.5 ARTTI-
Geçen yıl talep daralması nedeniyle ithalatın azaldığı petrol ve doğalgaz ürünlerinden elde edilen ÖTV geliri, 2010 yılının ilk 8 ayında yüzde 26.5 oranında yükseldi. Geçen yıl 8 aylık dönemde petrol ve doğalgaz ürünlerinden 16 milyar 184 milyon TL ÖTV geliri elde edilirken, bu yıl aynı dönemde 20 milyar 477 milyon TL’lik ÖTV tahsil edildi. Söz konusu tahsilat enflasyondan arındırıldığında geçen yılın aynı dönemine göre reel bazda yüzde 16’lık bir artışa işaret etti. Ağustos ayı gerçekleşmelerine bakıldığında petrol ve doğalgaz ithalatından alınan ÖTV’nin yüzde 32.9 artışla 5 milyar 427 milyon TL olduğu görüldü. Kolalı gazozlardan yapılan ÖTV tahsilatı, 8 aylık dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2’lik bir azalışla 137 milyon TL düzeyine indi. Kolalı gazozlardan elde edilen ÖTV geliri enflasyondan arındırıldığında geçen yıla göre yüzde 10.1’lik gerileme gösterdi.
-TÜTÜN ÜRÜNLERİNDEN ALINAN ÖTV YÜZDE 26.2 ARTTI-
Yılın ilk 8 ayında tütün ve tütün mamullerinin ÖTV’si olarak devletin kasasına giren vergi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.2 artış gösterdi. 2009’un Ocak-Ağustos döneminde tütün ve tütün ürünlerinden 7 milyar 635 milyon TL tahsilat yapan devlet, 2010 yılının aynı döneminde 9 milyar 638 milyon TL gelir elde etti. Enflasyondan arındırıldığında tütün ve tütün ürünlerinde artış yüzde 15.7 oldu. Buna karşın, tütün ve tütün mamüllerinden 2010 yılı için öngörülen 16 milyar 404 milyon TL’lik bütçe hedefinin 8 ayda ancak yüzde 58.8’i tutturulabildi.
-ZAMLAR ALKOLLÜ İÇECEK GELİRİNİ YÜZDE 34.5 ARTIRDI-
Alkollü içeceklere yapılan zamların etkisi ve denetimlerin sıkı tutulmasıyla 2010 yılının 8 aylık döneminde alkollü içkilerden devletin kasasına giren ÖTV geliri yüzde 32.6 oranında arttırdı. Geçen yıl aynı dönemde elde edilen ÖTV geliri bu kalemde 1 milyar 505 milyon TL iken, bu yıl 1 milyar 996 milyon TL’ye yükseldi. Enflasyondan arındırıldığında alkol ve alkollü içeceklerde ÖTV artışı yüzde 21.6 oldu. Alkollü içeceklerde 2010 yılı bütçe ÖTV gelirinin yüzde 93.6’sı tutturuldu.
-İTHAL’DE ALINAN KDV'DEN İLK 8 AYDA 3.2 MİLYAR TL TAHSİL EDİLDİ-
2010 yılının ilk 8 ayında ithalde alınan KDV yüzde 39.7 artışla 3 milyar 223 milyon TL oldu. Bu dönemde dış ticaret ve muamelelerinden alınan KDV tahsilatı yüzde 38.6 artışla 24 milyar 996 milyon TL’lik gelir elde edildi. Anılan dönemde ithalde alınan KDV tahsilatının toplam tutarı reel bazda yüzde 28.1 artış gösterdi. İlk 8 ayda gümrük vergileri yüzde 27.2 artışla 2 milyar 48 milyon TL, diğer dış ticaret gelirleri yüzde 50.9 artışla 48 milyon TL oldu.
-KURUMLAR VERGİSİ TAHSİLATI YÜZDE 24.2 ARTTI-
Yılın ilk 8 ayında kurumlar vergisinde yüzde 24.2 oranında cari artış yaşanırken, reel bazda artış oranı yüzde 13.9 olarak gerçekleşti. 2009 yılının ilk 8 ayında 11 milyar 856 milyon TL kurumlar vergisi tahsilatı yapan Maliye, bu yıl aynı dönemde 14 milyar 725 milyon TL'yi kasasına koydu.
-ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ TAHSİLATI YÜZDE 5.6 AZALDI-
Ocak-Ağustos döneminde cep telefonu ile yapılan konuşma bedelleri üzerinden faturalara yansıyan özel iletişim vergisinde toplam tahsilat, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.6 oranında gerilemeyle 2 milyar 694.5 milyon TL’ye indi. Reel bazda gerileme ise yüzde 13.5 düzeyinde gerçekleşti.
-DAMGA VERGİSİ GELİRLERİ YÜZDE 23.4 ARTTI-
Resmi dairelerde yapılan çeşitli işlemler dolayısıyla yurttaşlardan alınan damga vergisi yılın ilk 8 ayında, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23.4 artışla 3 milyar 346 milyon TL oldu. Banka ve sigorta muamelesi vergi (BSMV) ödeyenler 8 aylık dönemde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.9 oranında azalışla devlete toplam 2 milyar 438 milyon TL, şans oyunu oynayanlar yüzde 5.2 artışla 282.5 milyon TL vergi verdi. Devlet dairelerinde yapılan çeşitli işlemler, çıkarılan ya da yenilenen resmi belgeler dolayısıyla yurttaşlardan 8 ayda toplam 4 milyar 660 milyon TL harç alındı. Tahsilat tutarı reel olarak geçen yılın aynı dönemine göre harçta yüzde 51.1 artış oldu.
/**
Vergi gelirleri (milyon TL)
Ocak-Ağustos Değişim
2010 2009 Cari Reel(*)
DOĞRUDAN VERGİLER 46.339 41.671 11,2 2,0
Gelir Vergisi 27.035 25.894 4,4 -4,3
Kurumlar Vergisi 14.725 11.856 24,2 13,9
Mülkiyet Üz. Al. Verg. 4.579 3.921 16,8 7,1
DOLAYLI VERGİLER 92.450 71.144 29,9 19,1
Dahilde Alınan KDV 17.169 13.462 27,5 16,9
Özel Tüketim Vergisi 36.481 27.757 31,4 20,5
Petrol ve Doğalgaz 20.477 16.184 26,5 16,0
Motorlu Taşıtlar 3.301 1.830 80,4 65,4
Alkollü İçkiler 1.996 1.505 32,6 21,6
Tütün Mamulleri 9.638 7.635 26,2 15,7
Kolalı Gazozlar 137 139 -2,0 -10,1
Dayanıklı Tük. ve Diğ. 932 463 101,3 84,5
BSMV 2.438 2.865 -14.9 -22,0
Şans Oyunları Vergisi 282 269 5,2 -3,6
Özel İletişim Vergisi 2.694 2.855 -5.6 -13,5
Dış Ticaretten al. Verg. 24.804 17.891 38,6 27,1
Gümrük Vergileri 2.048 1.610 27,2 16,6
İthalde Alınan KDV 22.708 16.250 39,7 28,1
Diğer Dış Ticaret Gelir. 48 32 50,9 38,4
Damga Vergisi 3.346 2.711 23,4 13,2
Harçlar 4.650 3.078 51,1 38,5
Başka Yerde Sınıf. Ver. 584 257 127,5 108,5
TOPLAM VERGİ GELİRİ 138.789 112.815 23,0 12,8
DOLAYLI VERGİ YÜKÜ (yüzde) 67,0 63,1
(*)Yıllık enflasyon yüzde 8.83 olarak alınmıştır.
**/
(ANKA)