Domates Üreticisi Zor Durumda

- ÇANAKKALE'de özellikle eski adıyla Batak Ovası olan Kumkale Ovası başta olmak üzere kent genelinde üreticinin güçlükle ve büyük umutla yetiştirdiği meşhur Çanakkale domatesinin toptan alış fiyatı kilogramda 35-40 kuruşa kadar düştü. Sezona 70-80 kuruştan alıcı bularak başlayan ancak, düşüşle hayal kırıklığı yaşayan üreticiler, düşüşün en önemli etkeninin Rusya'nın domates ihracatına izin vermemesi olduğunu bu fiyatların maliyeti bile karşılamadığını vurguladı.
Bölgedeki tarım üreticileri için en önemli gelir kaynağının başında gelen meşhur Çanakkale domatesinin fiyatları bu yıl adeta dibe çakıldı. Üreticiler ise, banka ve kooperatiflere kredi borçlarını nasıl ödeyeceklerini kara kara düşünmeye başladı. Çanakkale domatesindeki verimin yüksek olmasına sevinen üreticiler, hasat sezonunun ortasına yaklaşıldığında yarıya düşen fiyatlar nedeniyle neye uğradıklarını şaşırdı. Sezonun ilk hasadında toptancıya kilosunu 70-80 kuruştan satan üreticiler, şu günlerde fiyatların 35-40 kuruş ile yarı yarıya düşmesine tepki gösterdi. Çanakkale Ziraat Odası Başkanı İsmail Kaya, bölgede 100 bin dönüm domates dikildiğini ve 600- 700 bin ton civarında üretim yapıldığını söyledi. Bu nedenle domatesin Çanakkale için çok önemli ürünlerden birisi olduğunu ifade eden Kaya, ülke geneli domates üretiminin yalnız yüzde 5'inin Çanakkale'den karşılandığına dikkat çekti. Ancak bu yıl Çanakkale'de domates fiyatlarının arzu ettikleri düzeyde olmadığını belirten Kaya, şöyle dedi:
"Şu anda domates fiyatı 30-35 kuruşa kadar düşmüş durumda. Bu da üreticiyi ciddi şekilde tedirgin etmekte. Orta ve son turfanda domateslerin çıkmasıyla birlikte fiyatların biraz daha hareketleneceğini umut ediyoruz. Beklediğimiz gibi fiyatlar hareketlenmez ise üreticimiz ciddi biçimde zor durumda kalacak. Domatesin zaten 30- 40 kuruş arasında bir maliyeti vardır. Bu şartlarda üreticimizin para kazanma şansı hiç yok. Ayrıca fiyat geriledikçe ürünü satmakta zorlaşıyor. Ürüne talep azalıyor ve üretici ürününü tarlada bırakmak zorunda kalıyor. Biz domatesin 2-3 TL olmasını da istemiyoruz. Tüketiciyi de ciddi şekilde korumak ve anlamak gerekiyor. Ama domatesin 80 kuruş ile 1 TL fiyatla devamlı alınıp satılıyor olunabilmesi, üretici tarafından kabul görecektir."
"İHRACAT OLSAYDI BU FİYATLARA DÜŞMEZDİ"
Truva Sulama Birliği Başkanı ve Çıplak Köyü'nde domates yetiştiriciliği yapan İlhan Ulus, tadı ve lezzetiyle meşhur Çanakkale Domatesi'nin tam mevsiminde olduklarını, her köyden günde 6-7 kamyon domatesin kamyonlara sarıldığını belirtti. Ancak pazarlama noktasında sıkıntılar bulunduğunu anlatan İlhan Ulus, şöyle konuştu:
"Bugün kilosunu 50 kuruşa mal ettiğimiz sofralık domatesi ancak 40 kuruşa satabiliyoruz. Kilosunu 40 kuruşa mal ettiğimiz sivri, sanayi tipi dediğimiz domatesi de 35 kuruşa satabiliyoruz. Bugün domatesin ihracatı olsaydı bu fiyatlara düşmezdi. Bizim beklentilerimiz Rusya ile ilişkilerin geliştirilmesi ve ihracatın açılması. Arap ülkelerine ihracat kapılarının açılarak domatesimizin ihraç edilmesini bekliyoruz. 70-80 kuruştan açılan piyasa bugün 40 kuruşa kadar gerilemiş durumda. Mal üretiminin fazla olmasının yanında arz ve talep dengesinin bozulmuş olması nedeniyle fiyatlarda sıkıntılar yaşadık. Üretim fazlalığından dolayı bazı halciler satamadığını ve fiyatların bozuk olduğunu bahane ederek fiyatları aşağı çekmek adına arabalarını ipotek ediyorlar ve sıkıntı yaşıyoruz. Bu üreticinin zarar etmesi demektir. Zarar eden bir üretici tabii ki bankalara ve kooperatiflere olan borçlarını ödemekte zorlanacak. Kumkale Ovası'nda üreticilerin geçimini sağlayan Çanakkale domatesidir. Bizim üreticimiz domatesten para kazanabilirse banka ve kooperatif borçlarını zamanında ödeyebilir. Aksi halde o borçların ödenmesi söz konusu değil."
"ÇOK ÜRETİM VAR, YALNIZ FİYATLARDA HERHANGİ BİR KIPIRDAMA YOK"
Çıplak Köyü'nde yaş sebze ve meyve pazarlaması konusunda organizatörlük yapan Gürcan Duran ise, şöyle dedi:
"Şu anda domates fiyatları 35-40 kuruş ve bu maliyetlerin çok çok altında. Halci arkadaşlar İstanbul'da özellikle hallerin ve pazarların boş olduğunu ve malın tüketiminin az olduğunu söylüyor. Dolayısıyla bizim buradan sevkiyatlarımız zaman zaman çok az olmakta. Bizim piyasaya arz ettiğimiz mal çok aşırı talep görmemekte. Bu hem ürünün fiyatına hem de kalitesine yansıyor. Bu ürünün sanayiye kadar düşmesine sebep olabiliyor. Şuanda üreticiler bu durumdan çok rahatsız. Bu fiyatlar devam ederse artık bu üretimi yapamayacak hale geleceğiz."
Kalafat Köyü'nde son 4 yıldan bu yana domates üreticiliği yapan Şahin Ceylan da, sezonun çok kötü göründüğünü ifade ederek şöyle devam etti:
"Çok üretim var, yalnız fiyatlarda herhangi bir kıpırdama yok. Bu böyle gittiği sürece sezon sonunu çıkamayacağız. Kar edemeyeceğiz ve borçlarımızı ödeyemeyeceğiz. Bu da bizim ve Çanakkale domatesinin sonu demektir. Çanakkale domatesinin kalitesini yüksek tutmak için bütün mücadeleyi veriyoruz ama fiyatlar bizi çok zorluyor."
BAYRAMİÇ'TE DE DURUM AYNI
Bayramiç'in ilçe merkezinin yanı sıra Koşuburnu, Türkmenli, Sarıdüz ve Yahşieli gibi domates üretimiyle geçinen köylüler de, bugünlerde iyice düşen domates fiyatlarından dolayı dertli. Türkmenli Köyü'nde domates üreticisi 63 yaşındaki Hüseyin Acar, "Bu fiyatlarla kar etmek bir yana, zarar ederiz. Domates üreticisi ne fide, ne mazot, ne ilaç, ne de gübre parasını ödeyebilir. Bankalara borçlu olan üreticiler iflasın eşiğine gelir" dedi.
Üreticiler, düşük fiyatlar nedeniyle şuanda toptancılara 25 kilo gelen bir kasa domatesi toplam 10 TL'den satıyor. Ancak toptancıların baskısıyla bir kasa domatesin fiyatının 9 TL'ye kadar düşmesi ihtimalinin endişe verdiği belirtildi.
Toptancının üreticiden kilosunu 35 kuruşa almak istediği domates ise İlçede kurulan Pazar tezgahlarında 75 kuruş ile 1 TL arasında fiyatla satılıyor.