İnsanlar çeşitli nedenlerle vejetaryen olurlar; bazıları hayvanların acı çekmesini önlemek için, bazıları daha sağlıklı bir yaşam tarzını uygulamak istediklerinden vejetaryen olurlar. Bazıları ise sürdürülebilirliği korumak ve sera gazı emisyonunu azaltmak istedikleri için...
Vejetaryen düşmanı etçil arkadaşlar ne kadar görmezden gelirlerse gelsinler, vejeteryenlerin parmak bastığı belli bir konu var: "Beslenmemizden eti çıkarmak bize ve gezegenimize çok sayıda fayda sağlıyor. Vejetaryenliğe geçiş yapan kişi ne kadar fazla olursa, söz konusu bu faydaları da global ölçekte o kadar fazla olacak."
Ancak diğer taraftan herkes vejeteryen olsa, bunun milyonlarca insan üzerinde ciddi olumsuz etkileri olacak.
Kolombiya'da bulunan Uluslararası Tropik Tarım Merkezi'nden Andrew Jarvis, şunları söylüyor: "Bu gerçekten iki dünya hikâyesi. Gelişmiş ülkelerde vejetaryenliğe geçiş yapmak, çevresel ve insan sağlığı açısından çeşitli faydalar getirir. Ancak diğer taraftan, gelişmekte olan ülkelerde vejetaryenliğe geçiş, yoksulluk üzerinde olumsuz etkiler yapar. "
Jervis ve Uluslararası Tropik Tarım Merkezi'ndeki uzman arkadaşları, dünya, et yemeyi bir anda bıraksa ne olur sorusunun cevabını araştırdılar.
Ekip, öncelikle iklim değişikliği konusunu ele aldı. Gıda üretimi, dünyaya sera gazı emisyonunun üçte birini oluşturuyor. Buna rağmen yediklerimizin iklim değişikliğini ne şekilde etkilyor olduğu konusu sıklıkla gözardı ediliyor. Örneğin, ABD'de dört kişilik ortalama bir ailenin et yedikleri için yaydıkları sera gazı emisyonu, iki otomobil kullanmalarından dolayı yaydıkları sera gazı emisyonudnan daha fazla. Ama konu küresel ısınma olduğunda, yenilen gıdalar değil de kullanılan otomobiller masaya yatırılıyor.
Leeds Üniversitesi'ndeki gıda güvenliği uzmanlarından Tim Benton şunları söylüyor: "Çoğumuz gıdaların iklim değişikliği üzerindeki etkisini düşünmüyoruz. Oysa hemen şu an daha az et tükemeye başlamak, geleceğin çocuklarımız ve torunlarımız için daha iyi olmasını sağlayacak."
Oxford'daki Martin School isimli yüksek okulun Gıda Geleceği programında araştırmacı olan Marco Springmann ve ekibi, 2050'ye kadar herkesin vejetaryen olması durumunda ortaya çıkacak sonuçları bilgisayar modellemesi kullanarak öngördü. Sonuçlar, gıda kaynaklı sera gazı emisyonunun, büyük oranda kırmızı etin kullanımının kesilmesinden dolayı % 60 oranında azalacağını gösterdi. Bu oran, eğer tüm dünya vejetaryenliğe değil de veganlığa geçiş yapsaydı % 70'e kadar çıkıyor.
Böyle bir durumda, hayvancılık sektöründe istihdam edilenlerin yeni bir iş alanında çalışmaya başlamasına geçiş sürecinde desteklenmesi gerekmekte.
Vejetaryenliğe geçişin sağlık üzerindeki etkileri de karmaşık. Springmann'in bilgisayar modellemesi, 2050'ye kadar dünyada herkesin vejetaryen olması durumunda, kalp hastalıkları, diyabet, inme ve bazı kanser hastalıklarının risklerinin düşmesi sonucu dünya çapında ölüm oranlarının % 6-10 oranında azalacağını öngörüyor. Bu oranın büyük bölümünü yine kırmızı et tüketiminin kesilmesi oluşturuyor.
Bu da, tüm tüm dünyanın vejetaryen olması durumunda, dünyada her yıl ölen kişi sayısının 7 milyon azalacağı anlamına geliyor (Veganlık durumunda ise 8 milyon). Ayrıca, beslenmeye bağlı kronik hastalıklardan daha az kişi muzdarip olacak olması, sağlık harcamalarında düşüşe yol açacak. Bu düşüş de küresel gayri safi yurtiçi hasılada %2-3'lük bir yükselme ile sonuçlanacak.
Ancak, bu tahmin edilen etkinin et yerine uygun başka gıdalar koyulması durumunda gerçekleşeceğinin de farkında olmak gerekiyor. Hayvansal ürünler, tahıl ve pirinç gibi vejetaryen liflilere oranla kalori başına daha çok besin öğesi içerir, bu yüzden etin yerine konulacak gıdanın ne olduğu önemli, özellikle de tüm dünyada iki milyardan fazla kişinin yetersiz beslendiği tahmin ediliyorken. Benton bu konuda şunu söylüyor: "Vejetaryenliğe geçiş yapılması, gelişen dünyada bir sağlık krizine neden olur, çünkü öyle bir durumda mikrobesinleri (Vitaminler ve mineralleri) nereden sağlayacağız?"
Alternatifi, et ve hayvansal ürünleri tüketme sıklığına ve porsiyon büyüklüğüe dikkat etmede yatıyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün beslenme tavsiyelerinin uygulanması durumunda İngiltere'nin sera gazı emisyonundaki düşüşü % 17 oranında olarak öngörüyor. Yapılan bir araştırma, hayvansal ürünlerden ve işlenmiş gıdalardan uzak durulmasının sera gazı emisyonunu ilave olarak % 40 daha azaltacağını gösteriyor. Uluslararası Tropık Tarım Merkezi'nden Jervis bunda dair şunları söyledi:
"Tüketcilerin farkında olmadığı bu küçük beslenme değişiklikleri aslında örneğin biraz daha az miktarda et almak gibi küçük değişiklikler. Yani bu 'ille vejetaryenliğe geçiş yapılması gerekir' şeklinde bir durum değil."
Springgmann'a göre gıda sistemi üzerinde belli başlı değişiklikler yapılması, insanları daha sağlıklı ve daha çevre dostu beslenme tercihleri yapmaya yöneltecek. Gıda sistmi üzerindeki değişiklik önerileri arasıda da etin fiyatını artırmak ve taze meyveleri ve sebzeleri ucuzlatmak ve daha kolay bulunur hale getirmek vb. gibi öneriler sayıyor.
Dünyada hayvancılık sektöründeki sera gazı salınımını düşürmeye yönelik net çözümler mevcut. Eksik olan şey, dünyanın bu değişiklikleri uygulamaya geçirme arzusu.
Kaynak: BBC