LONDRA/MADRİD/KUDÜS (ANKA) - Wikileaks tarafından sızdırılan ABD belgelerinin yabancı basında en çok dikkat çekilen bölümleri arasında Türkiye’ye ilgili kriptolar yer aldı. Bu çerçevede, ABD'nin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "İslamcı gündemini yakında gözetlediği”ni, ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'nin sürekli "Erdoğan'ın gizemi"ni çözmeye çalıştığını, "Gordon ile Davutoğlu arasındaki görüşmesi gergin geçtiği"ni, ABD'nin Erdoğan'ın "güvenirliği"ne ilişkin kuşku yarattığı gibi yorumlar yapılıyor.
-“DAVUTOĞLU: TÜRKİYE’YE ZORBALIK YAPILAMAZ”-
Wikileaks belgelerini yayımlayan beş gazeteden İngiliz The Guardian’ın tanınmış köşe yazarı Simon Tisdall, belgelere ilişkin yorumunda, “kilit bir İran komşusu ve yakın ticaret ortağı” olarak nitelediği Türkiye’nin politikasının ABD için yarattığı zorluklara işaret etti.
Tisdall, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Kasım 2009’daki görüşmede ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Gordon’a Türkiye’nin, “kabadayılık” yapılarak Batı taleplerine uymaya zorlanmayacağını söylediğini kaydetti.
Yorumda Davutoğlu’nun, Ankara’dan Tahran’ın BMGK kararlarının görmezlikten gelmesinin sonuçlarına ilişkin kamuoyunun önünde sert bir uyarı yapmasını talep eden Gordon’a “Sadece Türkiye, İranlılara açıkça ve eleştirilen konuşabilir ve bu sadece Ankara kamuoyu önünde dostluk mesajlarını verdiği için” dediği aktarıldı.
Simo Tisdall, Gordon’un, gergin görüşme sırasında, “Davutoğlu’nun sadece yaptırımların veya askeri güç kullanımının sonuçlarını ele aldığı”na işaret ederek, İran’ın nükleer silah elde etmesinin sonuçlarına ilişkin Ankara’nın değerlendirmesi için bastırması üzerine Davutoğlu, “elbette” Türkiye’nin bu riskin farkında olduğunu belirterek “Bunun için de zaten Türkiye, İranlılar nezdinde o kadar çalışıyor” yanıtını verdiğini aktardı.
-“ABD, ERDOĞAN’IN İSLAMCI GÜNDEMİNİ YAKINDA GÖZETLİYOR”-
Wikileaks belgelerini yayımlanan diğer bir gazete İspanyol El Pais ise, “Türkiye’deki İslamlaşması” başlığıyla geniş bir değerlendirmesinin spotunda “ABD, Erdoğan’ın İslamcı gündemini yakında gözetliyor” ifadesini kullandı.
Başbakan Erdoğan’ın “gizemi”nin ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’ndeki büroları adeta her gün çözülmeye çalışıldığını yazan İspanyol gazetesi, Erdoğan’ın başbakanlığı üstlendiği 2003’den beri Amerikan diplomatlarının sürekli hareketlerini ayrıntılı bir biçimde incelediklerini yazdı. El Pais, ABD’li diplomatlarının, sanki Erdoğan’ın, “otoriter tikleri olan reformcu bir lider” olduğu, Türkiye’de Şeriat’ı empoze etmesi riskinin pek bulunmadığı kanısına vardıklarını kaydetti.
-“GORDON İLE DAVUTOĞLU ARASINDAKİ GÖRÜŞME GERGİN GEÇTİ”-
İngiliz yayın kurumu BBC de, Wikileaks belgelerini de açıklayan The Guardian gazetesindeki bilgilere dayanarak, üst düzey Amerikalı yetkililerin Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ile yaptıkları bazı görüşmelere ilişkin ayrıntılı bilgilerin verildiğine dikkat çekti. BBC, Philip Gordon ile Ahmet Davutoğlu arasındaki görüşmenin gergin geçtiğini belirtti.
BBC, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı William Burns ile Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu arasında görüşme ile ilgili ise, “Guardian, Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı William Burns'ün Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu ile yaptığı görüşmede, argümanlarını dramatik bir dille aktarmak ve Türkleri tedirgin etmek için İsrail'in İran'a olası saldırısından bahsettiğini belirtiyor” değerlendirmesi de yapıldı.
-“ABD TÜRKİYE DAHİL BMGK ÜYELERİNİN İRAN POLİTİKASIYLA İLGİLENİYORDU”-
Ekonomi gazetesi Financial Times de sızdırılan diplomatik kriptolardan en merakı uyandıran birinin, Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’un gönderdiği, BM Güvenlik Konseyi üyesi ülkelerin diplomatlarına ilişkin kişisel bilgilerin de toplanması istenen yazı olduğuna dikkat çekerken belgede Washington’un, Türkiye dahil BMGK üye ülkelerinin İran politikası konusundaki ilgisine vurgu yaptığını kaydetti.
-“TÜRKİYE ÜZERİNDEN KAÇIRILAN İRAN NÜKLEER MATERİYELİ”-
İngiltere’nin diğer büyük bir gazetesi The Daily Telegraph da, “İngiliz yetkilileri, gizli kriptoların İran’ın Körfez ve Türkiye üzerinden nükleer materyal kaçakçılığını engellemeye yönelik gizli bir operasyonun ayrıntılarını ortaya koymasından korkuyor” diye yazdı.
-“ERDOĞAN’IN GÜVENİLİRLİĞİ SORGULANIYOR”-
İsrail Jerusalem Post gazetesi ise, “ABD:’Türk liderliği bölünmüş, güvenilmez’” başlıklı haberinde ABD diplomatlarının, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “ortak olarak güvenilirliği konusunda kuşku yarattığı”nı belirterek, “ABD Dışişleri Bakanlığı belgeleri, Erdoğan’ın ‘Ankara’nın ötesindeki siyasetten pek anlamadığını’ söylüyorlar” diye yazdı.