İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma sürecini tarif için "Britain" (Britanya) ve "Exit" (Çıkış) kelimelerinden türetilen "Brexit", bu sürecin çıkmaza girmesiyle yeni ve esprili anlamlar kazandı.
Londra sokaklarını geçen hafta dolduran 1 milyonu aşkın Brexit karşıtı göstericinin taşıdığı dövizlerden birinde, "Brexit (isim hali): ilk kez 2016’da İngiltere’de teşhis edilen kafa karışıklığı ve utanç hali." şeklinde tarif ediliyordu.
Bütün dünyanın diline dolanan Brexit’e bir Twitter kullanıcısının verdiği tarif ise "Brexit (fiil): Partideki herkese ayrılacağınızı söylemek ama kalmak. Örnek cümle: Theresa partide, bir saatten beri buzdolabının yanında brexitliyor." şeklinde oldu.
Brexit süreci uzadıkça kamuoyunda buna atfedilen "kararsızlık" ve "karmaşa" artıyor. Buna, 2016’da yapılan referandumda Brexit kararının sadece yüzde 48’e yüzde 52 gibi küçük bir farkla alınmasının getirdiği "kaza" havası da ekleniyor.
İskoç komedyen Leo Kearse de Brexit için "Brexit, İngiltere’nin kafayı bulup, AB’yi Facebook arkadaşlığından kazara çıkarmasına benziyor." tanımını yaptı.
Sürecin nesnel karmaşıklığıyla ilgili bilimsel bir görüş de yok değil. Geçen yıl tam da Brexit sürecinin ortasında hayatını kaybeden ünlü fizikçi Stephen Hawking’in "Her gün zorlu matematik problemleriyle uğraşıyorum ama lütfen benden Brexit konusunda yardım istemeyin." dediği internette en çok aktarılan Brexit cümleleri arasında yer alıyor.
Brexit sürecinin uzadıkça uzaması da esprilere zemin hazırlıyor. Ülkenin spor şöhretlerinden ünlü futbolcu Gary Lineker, referandumda AB üyeliğine karşı oy verenlerin ezici çoğunluğunun yaşlılardan oluşmasından hareket ederek "Brexit anlaşması 10 yıl sürebilir. Bu hiç adil değil. Ona oy verenlerin çoğu o tarihte ölmüş olabilir." görüşünü dile getiriyor.
İngiltere’yi önünde miyavladığı kapının açılmasının ardından odadan çıkmayı tercih eden bir kediye benzeten karikatür de sürecin simgelerinden oldu. Pek çok kişi için AB'ye üyeyken bile avro değil kendi para birimini kullanan ve Schengen düzenlemesinin dışında kalan ama yine de AB'den çıkmayı seçen İngiltere'yi "kaprisli bir kediye" benzetmek yanlış görünmüyor.
Mizahi haberler yapan Alman internet sitesi Postillion da İngiltere’nin kendi içinde yaşadığı Brexit karmaşasıyla uzayan süreçten AB ülkelerine yönelik bir tavsiye çıkardı. Siteye göre, İngiltere AB’den bir türlü çıkamadığına göre, belki de diğer 27 üye ülke AB’den çıkıp yeni bir birlik kurmalı artık.
Brexit süreci birbirini izleyen anlaşma girişimleri ve nihai bir sonuca varmayan oylamalarla "kabak tadı" vermeye başlarken, İngiliz parlamentosunu da dünya gündemine taşıdı.
Dünyanın en eski ve geleneklerine bağlı parlamentosuna sahip olmakla övünen İngilizler, Brexit’e orada bir çare üretemediyse de parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası'nın Başkanı John Bercow sürecin tek kazanını olmuş görünüyor.
İngiltere’de yapılan kamuoyu araştırmaları halkın en az güvendiği kurumun siyasi partiler olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda Bercow’un Hababam sınıfını andıran Avam Kamarası'nda sergilediği tatlı sert tarafsız yönetim kendisine dünya çağında bir şöhret kazandırmış bulunuyor.
Bercow’un bariz mimiklerle ve büyük jestlerle milletvekillerini düzene davet eden bağırışları dünya televizyonlarında geniş yer buluyor.
Alman Tagesschau gazetesinin, Bercow’un milletvekillerini esprili bir dille azarladığı anlardan hazırladığı bir klibin internette kısa sürede 300 binden fazla izlenmesi, 55 yaşındaki İngiliz siyasetçicinin popülerliğinin düzeyini gösteriyor.
Bercow’un "Avam Kamarasını 2009’dan beri intizama davet ettiğini" belirten gazete, milletvekillerini "sabra" ve "Zen"e ulaşmaya çağırdığı bir videoya da klipte yer verdi.
İktidar ve ana muhalefeti geleneksel olarak "iki kılıç boyu mesafeyle" ayıran bir düzen içinde oturtan Avam Kamarası, eskisi kadar kanlı olmasa da hararetli atışmalara sahne oluyor. Söz alan milletvekilleri veya hükümet üyelerinin konuşmalarının gürültü bulutu halini alan tepkilerle bastırıldığı anlarda devreye girme görevi Bercow’a ait bulunuyor. Başbakan dahil herkesi susturma yetkisine sahip Bercow, işte bu anlarda bir öğretmen edasıyla yaramazlık yapanları azarlayabiliyor.
Sosyal medyada da hayranlarını artıran Bercow, kıyafet tercihleriyle de gündeme geliyor. Brexit ile ilgili hararetli bir oturumda taktığı gök kuşağı renkli kravatı sosyal medyada özel bir ilgili görürken bir Twitter kullanıcısı "Bütün dünyanın kendisini izlediğini pek ala bilirken ‘İşte doğru kravatı buldum.’ diye düşünen bu adamı anlamak zor." yorumunu yaptı.
İngiliz basınına göre, Bercow yakın tarihte görev yapan Avam Kamarası Başkanları içinde "en çok korku, öfke ve hayranlık çekeni" oldu.
İktidardaki Muhafazakar Parti’nin bir milletvekili olmasına karşın Bercow, en çok tepkiyi kendi parti grubundan, en çok desteği ise muhalefet partilerinden alıyor. Bunda yasal olarak parlamentonun çalışma gündemini belirleme önceliğine sahip olan hükümete karşı milletvekillerine kritik anlarda söz hakkı vermesinin önemli payı var.
Başkan sıfatıyla sahip olduğu takdir yetkisini pek çok kez milletvekilleri lehine içtihatlar için kullanan Bercow’un İngiliz parlamentosu tarihinde yerini şimdiden sağlama aldığı belirtiliyor.
Bercow’un aldığı önemli kararlar arasında, Muhafazakar milletvekili Dominic Grieve’in Brexit anlaşmasında son sözü Avam Kamarası'na bırakan önergesinin tartışılıp oylanmasına izin vermesi de yer aldı. Kabul edilen bu önerge, Theresa May’in AB ile vardığı Brexit anlaşmasının 3 kez reddedilmesiyle sonuçlanan sürecin kilometre taşları arasında gösteriliyor.
Bercow’un dünya gündemine taşıyan bir diğer kararı da İngiltere’yi ziyaret eden ABD Başkanı Donald Trump’ı "ırkçı ve cinsiyetçi" diye nitelendirerek parlamentoya hitap etmesine izin vermemesi olmuştu.
Bercow parlamentoda sergilediği renkli ve esprili yönetimle sadece hayran toplamıyor. Özellikle Brexit tartışmalarında aldığı kararlar Bercow’u ülkedeki aşırı sağ Brexitçi kitlenin hedefi haline getirdi.
Brexit yanlılarının yaptığı gösterilerde, Bercow’u "hain", parlamentoyu da "halk düşmanı" ilan eden dövizler yaygın olarak yer alıyor. (AA)