**Yatırımcı küresel ekonomik iyileşmeye ilişkin kaygılarla risk iştahında frene bastı. Uzmanlara göre bu, ekim ayına kadar sürecek bir düzeltmenin başlangıcı.
**
Küresel ekonomide hareketlenmeye işaret eden şirket satın alma haberleri ile bir kaç gündür sevinen küresel yatırımcı dün riskten kaçış trendini başlattı.
Küresel ekonomideki iyileşmenin durma noktasına geldiğini fiyatlayan yatırımcı riskli varlıklarda satışa giderken, Japon Yeni ile ABD, İngiliz ve Alman Hazine tahvilleri gibi güvenli limanlara sığındı. Japon Nikkei 225 endeksi yüzde 1,33 düşerken 15 aydır ilk kez 9 bin puanın altına inerek günü 8.995,14 puandan kapattı. Hong Kong'un Hang Seng endeksi de yüzde 1,10 geriledi.
Düşüş Avrupa borsalarına da yansıdı. Avrupa'da endekslerde düşüş yüzde 2'ye yaklaştı. Euro ise dolar karşısında 1.2587 ile son 6 haftanın en düşük seviyesini gördü.
Zaten hızlı bir değerlenme sürecinde olan Japon Yeni de yeni bir tarihi zirveyi test etti. Japon Maliye Bakanı Yoshihiki Noda'nın yene müdahale konusunda beklenen açıklaması gerçekleşmeyince hükümetin müdahaleyi gündemine almadığı kanısı oluştu ve dolar yen karşısında 84.48 seviyesi ile son 15 yılın dibine indi. Avrupalı yatırımcıların en fazla alıma gittiği güvenli yatırım aracı ise 10 yıllık gösterge Alman tahvilleri (Bund) oldu. 10 ila 30 yıllık tahvillerin faizleri artan talep karşısında rekor derecede düşük seviyelere geriledi.*****
Düzeltme iddiası gündemde
ABD'den gelen son üretim, büyüme, ev satışı ve istihdam verilerinin hepsi beklentilerin altında kalmayı sürdürüyor. Son olarak İngiltere Merkez Bankası (BoE) yetkililerinden biri ülkenin yeniden resesyona sürüklenme riski altında olduğunu iddia etti. Hatta bu açıklamaların üzerine İngiliz devlet tahvilleri de riskten kaçanlara kapısını açtı, 10 yıllık İngiliz tahvillerinin faizi de rekor derecede düşük seviyelere geriledi. Yatırımcının risk iştahını gösteren ve "korku endeksi" olarak da bilinen volatilite endeksi VIX ise 25 puanın üzerine çıktı, yani yatırımcının risk alma iştahı azaldı.
Piyasalarda küresel ekonomideki iyileşmenin sona erdiği endişeleri ile yaşanan bu satışlar aslında son bir aydır devam ediyordu. Dünkü satışlar, dolar, yen ve euroda gözlenen hareketlerin ardından ise piyasalarda yeni bir düzeltme sürecine girildiği konuşulmaya başlandı.
Yatırım bankası Bank of America Merrill Lynch'in dün yayımladığı bir rapora göre piyasalarda ekim ayına kadar devam edecek bir düzeltme hareketi başladı. Uzmanlara göre ise ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke'nin cuma günü yapacağı konuşma piyasalardaki düzeltme hareketinin derinliği açısından kritik olacak.*****
Avrupa verileri yetmedi
Neredeyse tüm yazı kötü ekonomik verilere rağmen iyi şirket bilançoları ile telafi ederek moral bulmaya çalışan yatırımcı için dün bilanço cephesi de umut vermedi.
Hatta gün içinde Euro Bölgesi'nden gelen iyi makro veriler bile moralleri toparlmaya yetmedi. Dünyanın en büyük pazarlama şirketlerinden WPP gelirlerinin yüzde 3,1 gerilediğini açıklarken, ilaç devi Roche da Avastin isimli kanser ilacına ilişkin üst mercilerden gelen olumsuz açıklamaların etkisiyle endeksler yüzde 1'i aşan kan kaybı yaşadı. Son verilere göre Euro Bölgesi'nde yeni sanayi siparişleri beklentilerin üzerinde arttı. Fabrika siparişleri haziran ayında bir önceki aya kıyasla yüzde 2,5 yükseldi. Oysaki beklenti yüzde 1,5 artış olacağı yönündeydi. Almanya'da ikinci çeyrek GSYİH büyüme rakamı ise ilk çeyreğe oranla yüzde 2,2 arttı, yıllık bazdaki yükseliş ise yüzde 3,7 oldu.
Yatırımcının riskten kaçarak Japon Yeni'ne tavan yaptırması ise para birimindeki aşırın değerlenme yüzünden ihracatı sekteye uğrayan ve ekonomik iyileşmesinde yavaşlama riskiyle karşı karşıya bulununan Japonya'yı devalüasyona bir adım daha yaklaştırabilir. Nitekim dün yenin 15 yılın zirvesine çıkmasının ardından bir süredir Japon ihracatçılar tarafından kura müdahale etmesi için baskı altında tutulan Japonya Merkez Bankası (BoJ), bir ay sornaki toplantısından önce para politikasında gevşeme konusunu ele almaya karar verdi. Konuya yakın kaynakların Reuters haber ajansına verdiği bilgiye göre BoJ 6-7 Eylül'deki para kurulu toplantısından önce para politikasını gevşetme yönünde adımlar atabilir. Ancak şimdilik kura müdahale etmek için BoJ yetkilileri daha fazla kanıt ve sebep bulmak istiyor.*****
Tasarruf parası ile av peşinde
Son günlerde piyasalara da moral veren şirket birleşmeleri rüzgârı aslında ekonomiye ilişkin sağlıklı bir işaret veriyor denemez. Çünkü başka şirketleri satın alma ya da birleşmeler aslında şirketlerin küresel krizde gittikleri tasarruflarla finanse ediliyor.
Bu da istihdam piyasasına ilişkin umut veren bir gelişme sayılamaz. En fazla konuşulan şirket birleşme görüşmelerinin arasında İngiliz bisküvi üreticisini satın almaya çalışan Campbell Soup var.
İngiliz bankacılık devi HSBC'nin Güney Afrikalı Nedbank'dan hisse almak için 8 milyar ve üzerinde bir olası teklifle başlattığı görüşmeler de yakından takip ediliyor. Asya'da ise sadece pazartesi günü 58 milyar dolarlık şirket satın alma ve birleşmesi gerçekleşti.*****
STIGLITZ'DEN İKİNCİ DİP UYARISI
Nobel Ekonomi Ödülü sahibi Joseph Stiglitz, "Euro Bölgesi hükümetleri bütçe açıklarını azaltma adına harcamalarını kıstığı için bölgenin çift dipli resesyona girme riski taşıdığını" söyledi.
Stiglitz, Dublin merkezli RTE Radyosu'na dün yaptığı açıklamada, "Sadece bütçe açığının resminin daha iyi görünmesi için yüksek getirili yatırımlarda ister istemez yapılan kesintiler gerçekten akılsızca" dedi.
Stiglitz, "Avrupa'da birçok hükümetin, bir gerçekliği olmayan yüzde 3 gibi suni bir rakama odaklanması ve bilançonun sadece bir tarafına bakması nedeniyle Avrupa çift dipli resesyona girme riski taşıyor" diye konuştu. (Referans)