Ebeveynlerin çocuklarıyla konuşurken en çok zorlandığı konulardan biri; cinsellik. Nasıl açıklama yaparım, soru sorarsa nasıl cevap veririm ya daha fazlasını sorarsa gibi endişeler yaratır kişide.
Toplum olarak "
cinsellik" konusu genellikle üstü kapatılan, gizli tutulan, sanki yasaklıymış gibi konuşulmaması gereken bir durum olarak algılanır. Konuşulursa ayıp olur, yanlış anlaşılır gibi bir düşünce hakimdir. Burdan yola çıkarsak da çoğu şeyi kendi içimizde yaşayan, sevgimizi göstermeye çekinen, duyguları bastırılmış, kendimizi sözel olarak ifade etmekte zorlanan bir toplumuz. Psikomola Bireysel ve Kurumsal Danışmanlık Merkezi’nden Çocuk ve Ergen Psikoloğu Uzm. Psk. Reyhan Uzun, şimdiye kadar toplum olarak ne kadar bu konudaki saklılık ve gizliliğimizi korumaya çalışsak da her geçen gün gelişen ve ilerleyen bir toplum olmamızın artık bu tabuların biraz daha yıkılmasına olanak sağladığına dikkat çekti: "Daha çok sorgulama, daha çok şey öğrenme ve bilme ihtiyacındayız. Çocuklar da bu süreçte daha çok sorgulamaya, daha çok merak etmeye daha doğrusu merak ettiklerini ifade etmeye başladılar. Aslında hep merak ediyorlardı ama buna fırsat verilmiyordu, daha çok geçiştirilerek ya da cevaplandırılmadan üstü kapatılıyordu. Şimdi ise bu konudaki bilinç düzeyimizin artmasıyla beraber, ebeveynler olarak daha çok paylaşımcı hale geldik, fakat; bu konuda yeteri kadar bilgiye sahip değiliz. Çocuklarımızla bu konuyu nasıl konuşmalıyız? Sorularını nereye kadar cevaplandırmalıyız? Aileler için cinselliği konuşmak zordur çünkü; utanma duygusu ağır basar ve de nasıl konuşulacağı bilinmez. Sorular onları endişelendirir. Bu endişenin sonucu olarak da hata yapma olasılığı artar, nasıl cevap vereceklerini bilemezler. "
Uzm. Psk. Reyhan Uzun, cinsellik hakkında konuşabilmenin önemine değinerek, birçok noktada olduğu gibi bu konuda da çocukların merak ettiklerini ailelerinden öğrenmek istyediklerini ifade etti:
"Çocuklarıyla konuşan ebeveyn olmak önemlidir, cinsellikle ilgili çocuklarla konuşabiliyor olmak okul hayatı, arkadaşlık, dersler ya da sosyal yaşantı konuları üzerinde konuşulması gereken konular kadar önemlidir. Konuşuluyor olması paylaşılabilir olduğunu gösterir. Böylece çocuklar merak ettiklerini sosyal medya, arkadaşlar üzerinde değil de aileleri aracılığıyla öğrenmeye çalışırlar.
Bununla beraber cinsellik konusu bir kere konuşulup üzeri kapanabilecek bir konu değildir. Çocukluk itibariyle gelişim içinde kişisel, zihinsel, sosyal gelişim gibi cinsel yaşantıda değişkenlik gösterir. Okul öncesi dönem, okul dönemi, ergenlik sürecinde gibi. Her bir aşamada karşılaşılan gelişimsel durumlar birbirinden farklıdır. Bu dönemlerin her birinde çocuklar farklı süreçler yaşarlar.O yüzden her seferinde çocukları bu konuda bilinçlendirecek kişiler yine ebeveynler olmalılar.
Çocuklarla cinsellik hakkında konuşurken;
1. Çocukların sordukları soruları onların yaşlarını göz önünde bulundurarak cevaplandırın. Okul öncesi yaş dönemindeki bir çocuk ile okul dönemindeki bir çocuğun zihinsel yapısı birbirinden farklıdır. Dolayısıyla bu gelişim sürecini düşünerek soruları cevaplandırmalıyız. Cevaplar mümkün olduğunca yalın ve kısa olmalıdır. Gerektiğinden fazla detaya girmek kafa karıştırıcı olabilir. O yüzden çocuğa gerekenden fazla bilgi vermeden, bilgilendirme yapmak en doğrusudur. Yaşından ve gelişiminden üstün seviyede verilen cevaplar çocuğu korkutabilir ve gelişimini olumsuz etkiler,
2. Çocukların sorduğu soruları yadırgamadan ve yargılamadan dinleyin. Sorduğu soruları cevaplamaz, geçiştirir ya da sorgularsanız bir dahaki sefere size soru sormaktan vazgeçer,
3. Çocuklarda cinsellik çok ufak yaşlarda başlar. Altı bezlenen çocuk bir şekilde cinsel organının uyarıldığını fark edildiği nokta da, bundan haz duyar ve bu durumu devam ettirir. İlerleyen yaşla beraber keşfetmenin türleri de değişir. Dolayısıyla çocukların keşifleri erken yaşlarda başladığı için ailelerin bu konudaki bilinçlendirme ve konuşmalarının da erken başlaması gerekir. Açıklama ya da konuşma yapmak için çocuktan bilgi beklemek yanlıştır. Her organımız gibi cinsel organlarımızın da normal olduğunu ve bununla ilgili konuşulabileceğini öğretmek ilerideki paylaşımların sürecini kolaylaştırır,
4. Çocuklar sınırları severler. Nereye kadar gidebilecekleri, nerde durmaları gerektiği konularında ebeveynlerinin yönlendirmelerine ihtiyaçları vardır. Her konuda olduğu gibi cinsellik konusunda da çocuğu yönlendirmek ve sınırları anlatmak gerekir. Nerede çıplak kalabilecekleri, nerde giyinik olmaları gerektiği konusunda bilgilendirmeliler,
5. En önemlisi bedeninin kendine ait olduğunu ve istemediği sürece kimseye elletmeyeceğini öğretmektir. Dokunmanın türlerini anlatarak, dokunmanın sevgi göstermenin, ten temasının önemini öğretmeli ama bir o kadar da bu dokunuşların onu rahatsız ettiği noktada buna son verebileceğine dair bilgilendirme yapılmalıdır,
6. Çocuklar bazen internet, televizyon gibi kaynaklardan yanlış ve gerektiğinden fazla bilgiye ulaşabilirler. Bunu önlemek amacıyla bu kaynakların ulaşımı sınırlandırılmalı, ebeveyn kontrolünde olmalıdır. Tamamıyle denetimsiz olan durumlarda kafa karıştırıcı ve gereksiz bilgiler oluşabilir,
7. Verilen cevaplar kadar o cevabın verilme şekli de önemlidir. Vücut dilimiz her konuda olduğu gibi bu konuda da etkindir. Mümkün olduğu sürece sakin ve anlaşılır olmaya çalışın. Soruları cevaplamak sizin için stres kaynağı olabilir, bu durumla ilgili düşüncelerini paylaşmakta sakınca yoktur,
8. Çocuklarınızın sorduğu her soruyu anında cevaplamanız gerekiyor diye endişelenmeyin ,zaman zaman sizin de cevaplamakta zorlanacağınız noktalar olacaktır.Bundan dolayı kendinizi suçlamayın.Bunu çocuğunuza söyleyip daha sonra cevaplandıracağınızı bildirin.
**SORU VE GÖRÜŞLERİNİZ İÇİN:
uzm.psikologreyhanuzun@mynet.com**