12 aydan daha kısa dönemler için bileşik faiz ile birlikte uygulanan ve yıl cinsinden getiri hesaplanmasını sağlayan yönteme efektif faiz denir. Daha basit tanımı ile efektif faiz, 1 yıldan az vadeli bileşik faiz hesaplamalarının yıllık oran üzerinden gösterilmesidir. Dolayısıyla diğer faiz türlerinden en önemli farkı, vade sürelerinin yıllık baz üzerinden yansıtılmasıdır. Normalde nominal faizden daha yüksek iken, etkisi nominal faiz ile aynıdır.
Yıl üzerinden ve bileşik faiz ile birlikte bir yıldan daha kısa sürede elde edilen faiz oranı, efektif faiz olarak tanımlanır. Bu bağlamda gerçekleşen faiz de denilen efektif faiz, 12 ayı aşmayan sürede ve vadeli olarak bileşik faizle hesaplanan senelik orandır.
Efektif faiz, her durumda nominal faiz oranı göz önünde bulundurularak daha yüksek bir değerde hesaplanır. Ancak bu faiz değeri işleme alındığı zaman, mevcut etkisinin nominal faiz ile eşit olduğu görülmektedir.
Efektif faiz yıllık oranının hesaplanması için hangi unsurların dikkate alındığı açıklanmalıdır. Efektif faiz hesaplanırken göz önünde bulundurulan detaylar ise şu şekildedir;
Yukarıdaki unsurlar dikkate alındığı zaman, efektif faizde mevcut paranın belirli bir süre aynı faiz oranında kalması gerektiği anlaşılır. Ayrıca gelir elde edileceğinden dolayı bu süreç daha kısa sürecek ise bileşik faiz uygulanması gerekir. Dolayısıyla efektif faiz uygulaması seçilecek ise faizin vade sayısı üzerinden hesaplanması ve süreç sonunda belirli bir miktarda getiri elde edilmesi amaçlanır. Finansal bağlamda karlı olan efektif faiz, bir yıldan daha kısa sürede elde edilen getiriyi ifade eder.
Yıllık nominal faiz oranı dikkate alınarak hesaplanan efektif faiz, 12 aydan daha kısa sürede elde edilen getirinin belirlenmesini sağlar. Bu faiz türünün hesaplanmasını sağlayan en basit formül ise aşağıdaki gibidir;