Nereye bakacağınızı biliyorsanız bir yalanı yakalamak aslında çok da zor değil. Yapılan araştırmalar insanların sıklıkla stres altındayken yalana başvurduğunu ortaya koyuyor. Karşınızdaki işe geç kalmış bir çalışma arkadaşı ya da ödevini unutmuş bir öğrenci olabilir. Beden dilini ve neyi nasıl söylediklerine vereceğiniz dikkat, yalanı fark etmenizi sağlar. İşte ipuçları:
İyi bir dinleyiciyseniz, ses tonundaki değişiklik yalanı yakalamak için iyi bir fırsattır. Yalan söylerken hissedilen gerginlik, ses tonunu ve söyleyiş tarzını etkiler. Konuşma sırasında yalanı yakalamak için şunlara dikkat edin:
Aniden yüksek perdeden konuşmak ve nefesin kesilmesi yalanın işareti olabilir.
Aşırı detay içeren açıklama ve talep etmediğiniz bilgilendirmelerle dolu abartılı anlatımlar yalanın işaretidir.
Sürekli tekrar edilen sözcükler ve prova edilmiş hızlı cevaplara dikkat edin.
Akıllı bir yalancı cümlenin ortasındayken başka bir konuya geçerek dikkatinizi dağıtmaya çalışabilir.
Yakından tanıdığınız biri alışılmadık ifadeler kullanıyorsa yalan söylüyor olma ihtimali yüksektir.
Tepkileri izleyin. Sorularınıza verilen savunmacı cevaplar ve dürüstlüğe yapılan aşırı vurgu yalanın sinyalidir.
Beden dilindeki değişimi gözlemlemek yalan ile ilgili en etkili ipuçlarından biridir. Ancak farklı kültürden gelmek, utangaçlık, sosyal kaygı ve beden dilini etkileyen bir rahatsızlığa sahip olmak gibi nedenlerin sahtekarlığa işaret etmeyeceğini unutmamak gerekir. Yalan şüphesi doğuran olağan dışı beden dili değişimleri şöyle sıralanabilir:
Yalan ile ilgili en yaygın belirti, yalan söyleyen kişinin yüzüne dokunmasıdır. Yapmacık bir burun kaşıma ve gözünü ovuşturma en önemli belirtidir.
Bir başka yalan göstergesi, istemsizce yapılan jestlerle sözlerin uyumsuzluğudur. Yani, yalan söyleyen kişi "Evet" derken fark etmeden başını "Hayır" anlamında sallayabilir.
Yutkunmalar, sıklıkla boğazı temizlemek ve artan su ihtiyacı yalanın işaretidir.
Artan el kol hareketleri, huzursuz ayak sallamalar ve yerinde duramama hali de bir yalan göstergesi olabilir.
Televizyon dizilerine de konu olan mikro ifadelerle duyduklarınıza değil, gördüklerinize inanabilirsiniz. Mikro ifadeleri yakalayıp yorumlamak, eğitim isteyen bir uzmanlık gerektirse de bazı temel jestleri bilmek yalanı yakalamayı kolaylaştırır.
Sanılanın aksine yalan söyleyen kişilerin çoğu göz temasından kaçınmaz.
Manipülasyonu devam ettirmek için yalan söyleyen kişi bakışlarını sabitler, uzun süre gözlerini kırpmaz.
Sahte gülümseme yalanın habercisidir. İçten bir gülüşte daha fazla kas hareket ettiği için göz çevresinde daha fazla kırışma olur.