Vücudun çeşitli bölgelerinde kaşıntılı kızarıklıklar olarak ortaya çıkan egzama sanıldığının aksine tek tip bir hastalık değildir. Tetikleyici maddeye ve bağışıklık sistemine bağlı olarak farklılık gösteren egzamanın oluşumunda yaşam biçimi de önemli bir faktördür. Gelin önce egzama nedir sorusuna cevap verelim. Ardından hastalığın sebepleri ve tedavisi hakkında bilgi verelim...
Egzama, kaşıntı ve yangılı kızarıklıklar şeklinde gözlemlenen bir cilt hastalığıdır. Atopik dermatit olarak da bilinir. Çocuklarda ve bebeklerde egzama, yetişkinlere oranla daha yaygın görülür. Genellikle yüzde egzama oluşumu yaygın olsa da, ellerde, diz ve dirsek içlerinde de bu probleme rastlanabilir. Egzama nadiren ergenlikte ve yetişkinlikte de görülebilir. Kadınlarda da erkeklerde de aynı oranda görülen egzamanın farklı türleri bulunur.
Cilt üzerinde gözlenen egzama semptomlarının bilinçsizce tedavi edilmeye çalışılması durumu daha kötü bir hale getirebilir ve hastalığın yayılmasına sebep olabilir. Bunun yerine bir dermatolog ya da alerji uzmanının yapacağı kapsamlı muayeneyle uygun tedavi planının belirlenmesi gerekir. Doktorunuz egzama tedavisi sizi şu tedavi adımlarına yönlendirebilir.
Antihistaminik ilaçlar kaşınmayı rahatlatabilir. Bu ilaçların etken maddeleri;
l Setirizin,
l Difenhidramin,
l Feksofenadin,
l Loratadin olarak sayılabilir.
Bazı antihistaminik ilaçlar baş dönmesine sebep olduğundan gece alınması tavsiye edilir. Kortizon içeren kremler ve merhemler kaşıntıyı ve deride pullanmayı önler. Ancak kortizon içeren bu tür ilaçların uzun süreli kullanımı;
l Deride incelme,
l Tahriş,
l Deride renk bozukluğu gibi yan etkilere sebep olabilir.
Düşük etkili topikal (sürülen) kortizon içeren ilaçlar etki etmezse daha yüksek oranda kortizon içeren ilaçların kullanılması gerekebilir. Egzamanın dirençli olduğu nadir vakalarda oral yolla alınan kortikosteroidler reçete edilse de bu ilaçların kemik erimesi gibi güçlü yan etkileri bulunduğundan egzama kremlerle tedavi edilmeye çalışılır.
Egzamanın sebebine bağlı olarak, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar da yazılabilir. Bağışıklık sisteminin aşırı tepki verdiği vakalarda oluşan egzamanın tedavisinde bu ilaçlar son derece yararlı olsa da bağışık sistemini zayıf düşürmelerinden dolayı, kanser ve böbrek hastalıkları gibi çok ciddi yan etkiler oluşturabilirler.
Işın tedavisi ya da fototerapi yönteminde, ultraviyole ışınları kullanılarak bağışıklık sisteminin tepkimesinin tetiklediği egzama rahatsızlıkları engellenir. Tedavinin etki edebilmesi için birkaç seans gerekir. Sonuçlandığında egzama tamamen geçer ya da büyük oranda azalır. Terapiler diğer bakteriyel deri enfeksiyonlarını da ortadan kaldırır.
Egzama oluşumunun temel nedeni bilinmemekle birlikte aşırı hassas bağışıklık sisteminin tahriş edici özelliği bulunan maddelere (toz, deterjan vb.) tepki vermesi sonucu meydana geldiği düşünülür.
Bazı durumlarda egzama, vücudun bir parçası olan proteinlere verilen anormal tepkiden de kaynaklanabilir. Normalde, bağışıklık sistemi vücudun içinde yer alan proteinleri görmezden gelerek yalnızca bakteri ve virüs gibi işgalcilerdeki proteinlere saldırır. Egzama hastalığında, bağışıklık sistemi bu yetisini yitirerek iki protein türü arasında ayrım yapamaz hale gelir.
Egzama, bir ya da birden fazla semptomun deride görülmesinin ardından yayılır. Bu yayılmanın bilinen başlıca tetikleyicileri;
l Temizlik malzemeleri ve deterjanlarda bulunan, derinin kurumasına neden olan kimyasallar,
l Yün gibi sert ve aşındırıcı maddeler,
l Sentetik kumaşlar,
l Yüksek vücut ısısı,
l Terleme,
l Ortamdaki ısı değişiklikleri
l Nem düşüklüğü,
l Stres,
l Gıda alerjisi,
l Hayvan kepeği,
l Üst solunum yolu enfeksiyonları olarak sıralanabilir.
Astım ve bahar nezlesi olan çocuklarda ya da bu hastalıkların sebep olduğu semptomları ileri yaşlarda gösteren yetişkinlerde egzama görülme ihtimali daha yüksektir. Aile fertlerinde egzama varsa, kan bağı olan kişilerde de egzama hastalığı oluşması riski hayli yüksektir.
Egzama teşhisi koyabilmek için tam bir fiziksel muayene yapılması gerekir. Egzamayı teşhis edebilmek için uygulanan spesifik bir test yoktur. Ancak alerji testi yapılarak alerjik reaksiyona bağlı oluşan egzamanın ardındaki alerjenler tespit edilebilir. Alerji testi, kola açılan küçük kesilere alerji oluşumuna sebep olduğu bilinen madde özleri damlatılarak yapılır. Eğer bu kesilerde kabarma ya da kaşıntı oluşursa kişinin o maddeye alerjisi olduğuna kanaat getirilir.
Egzama denildiğinde yaygın olarak tanımlanan hastalık atopik dermatittir. Bu tür en yaygın görülen ve kronikleşen hastalık tipidir. Egzamanın diğer türleri,
l Kontakt dermatit: Tahriş edici maddelere temas edilmesiyle meydana gelir. Elde egzamaya neden olan bu temas yangı, kaşıntı ve kızarıklıklara neden olur. Tahriş edici madde ortadan kaldırıldığında iltihaplanma da geçer.
l Dishidrotik dermatit: Parmaklarda, avuç içlerinde ve ayak tabanlarında görülür. Kaşıntılı, pullu deri tabakaları oluşmasına neden olur. Cildin bu hastalıklı bölümlerinde deri kızarır, çatlar ve ağrı görülür. Bu egzama türü kadınlarda daha yaygındır.
l Numuler dermatit: Deride kuru daire biçimli şekillerde ortaya çıkar. Yaygın olarak kış aylarında görülen numuler egzama daha çok bacakları etkiler ve erkeklerde daha yaygındır.
l Seboreik dermatit: Halk arasında saçta egzama olarak bilinir. Saç derisinin yanı sıra kaşlarda, kirpiklerde, burnun kenarlarında ve kulak arkalarında kaşıntılı kızarıklıklar ya da deride pullanma şeklinde belirtiler gösterir.
Bazı ilaçların yan etkilerinin hastalığın kendisinden bile tehlikeli olması sebebiyle bitkisel tedavi yöntemleri hala daha hayli revaçta. Egzama bitkisel tedaviyle tamamen yok edilebilen ya da etkileri azaltılabilen bir hastalıktır.
Egzama nasıl geçer sorusuna verilebilecek yanıtlardan biri elma sirkesidir. İçerdiği asit sebebiyle bakterileri öldüren elma sirkesi uzun zamandır egzama tedavisinde kullanılmaktadır. Üç yemek kaşığı elma sirkesini eşit oranda suyla iyice homojen bir hale gelene kadar karıştırın. Karışımı bir pamuk vasıtasıyla egzama oluşan bölgeye sürün. Bu yöntemi iki günde bir, egzama tamamen geçene kadar uygulayabilirsiniz. Ancak, sirke kürünü uygulayacağınız yerde yara oluşmuşsa bu tedaviden kaçınmanız gerekir.
Üç su bardağı suyu ve bir avuç beyaz dutu 5-6 dakika kadar kaynatın. Soğuduktan sonra ellerinizi bu karışımın içerisine sokup 8-10 dakika kadar bekletin. Ellerinizi çıkarttıktan sonra bir saat boyunca yıkamayın ve ardından temiz suyla sabun kullanmadan durulayın. Haftada dört kere bu yöntemi uygulayarak ellerinizdeki egzamadan tamamen kurtulabilirsiniz.
Geçmiş dönemlerden beri kınanın egzamaya ve elde oluşan diğer cilt hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Egzama oluşan bölgeye kına yakarak, hastalığın yarattığı semptomları azaltmak mümkündür. Eğer bir kez kına yakılması yeterli gelmezse süreç tekrar edilebilir.
Saçta egzama tedavisi için kaynamakta olan bir bardak klorsuz suya 1 tatlı kaşığı ısırgan otunu ekleyip dört dakika kadar kısık ateşte kaynatın. Isırgan otunu süzdükten sonra elde ettiğiniz demi, akşam yemeklerinden iki saat sonra hafif ısıtıp içebilirsiniz.
Saç egzaması tedavisinde kullanılan bir diğer bitki de karabaş otudur. Kaynayan bir su bardağı suya bir tatlı kaşığı karabaş otu ekleyip ağzı kapalı halde 7 dakika demleyin. Demlenmenin ardından süzerek soğutun ve saç derinizde egzama oluşan bölgelere bir pamuk yardımıyla sürün.