Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne (TMMOB) bağlı Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, 'yanlış hesap yapıyorlar' diyerek odaları eleştiren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'e tepki gösterdi.
TMMOB'a bağlı Elektrik Mühendisleri Odası ve Makina Mühendisleri Odası tarafından yapılan basın toplantısında, son doğalgaz zammı ile ilgili Bakan Güler ve odalar arasında yaşanan tartışmaya ilişkin açıklama yapıldı. Toplantıda konuşan MMO Yönetim Kurulu Başkanı Koramaz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in 3 Kasım günü BOTAŞ Genel Müdürü Saltuk Düzyol ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, 'Zaman zaman bizi üzen, özellikle hesap kitap bildiğine inandığımız Mühendis Odaları, burada rakamları maalesef yanlış veriyor. Mühendislerin işi hesaptır, doğru hesaptır. Fakat burada yanlış hesap yapıyorlar. Biraz Elektrik Mühendisleri Odası, son zamanlarda Makina Mühendisleri Odası'nın değerlendirmelerini yanlış buluyorum. Gelsinler bu hesapları birlikte gözden geçirelim' dediğini hatırlattı. Bakan Güler'ın TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'na da aynı eleştiriyi yönelttiğini belirten Koramaz, şunları kaydetti: "Sayın Bakan, enerji zamlarına tepki gösterenleri hedef alarak; zamların üstünü örtmek, tartışmayı başka boyutlara taşımak istemektedir. Zam yağmurunun oluşturduğu dikenli ortamda, Sayın Bakan 'dikensiz doğalgaz bahçesi' görmek istemektedir. Bakan'a göre herkes yanlış hesap yapmaktadır. Ancak kendileri de bugüne kadar bir kez bile zam hesabını açıklamamışlardır. Hesap verme koltuğunda oturanların hesap sormaya kalkması hükümetin bugüne kadar sürdürdüğü yönetim anlayışının bir yansımasıdır. Onu bunu
suçlamaya gerek yoktur. Vatandaş faturasında zaten neyin ne olduğunu görmektedir. Dolayısıyla Sayın Bakan'a önerimiz kamuoyunun sesine kulak vermesidir."
Bakan Güler'in son elektrik ve doğalgaz zamlarını 'uluslararası piyasa kuralları, özel fiyatlandırma tekniği' ve 'karsız' sattıkları iddiası eşliğinde 'zarar etmemek' gerekçelerine bağladığını belirten Koramaz, "Bugünkü uygulama, Sayın Bakanın da belirttiği 'Maliyet Bazlı Fiyatlandırma Mekanizması' yöntemiyle otomatik zam şeklindedir. Bu uygulamaya, IMF ve AB'ye verilen taahhütler uyarınca doğalgazda aylık, elektrikte üç aylık dönemlerle zam yapılması şeklinde yaz aylarından beri başlanmıştır. Doğalgaz ve elektrik fiyat artışları ile Türkiye'de enerji ile ilgili sorunların tamamı, kamusal planlama, kamusal üretim ve yerli kaynak kullanımını reddeden dışa bağımlı politikalardan kaynaklanmaktadır" dedi. Enerji fiyatlarının bu derece yüksek olmasının bir diğer önemli nedeninin de devletin vergi gelirlerinin hemen hemen yüzde 20'sini sadece enerjiden temin edecek bir politikayı uygulaması olduğunu savunan Koramaz, nihai tüketicinin 'kümesteki kaz' yerine konulmasının bir gelenek haline geldiğini söyledi.
DOĞALGAZ ZAMLARI
Koramaz, son 11 aylık dönemde, konut/işyeri gibi tüketicilere uygulanmak üzere BOTAŞ'ın dağıtım şirketlerine uyguladığı doğalgaz satış fiyatlarını açıkladığı konuşmasında, doğalgazdaki gerçek fiyat artışı ve oranının, doğalgazın tüketicilere ulaştığı net fiyat üzerinden ve ÖTV+KDV de eklenerek hesaplanması gerektiğini söyledi. Zam oranları ile ilgili gösterdiği tabloda yer alan rakamları hesaplamak için ise mühendislik eğitimi almaya gerek olmadığını belirten Koramaz, "Dört temel aritmetik işlemi bilmek yeterlidir. 1 Kasım'da MMO'nun yaptığı açıklamada son zammın yüzde 23.85, 2008'de yapılan toplam 5 ayrı zam sonucunda gerçekleşen doğalgaz fiyat artışının ise 11 ayda yüzde 82.15 oranına ulaştığı kesinlikle doğrudur. Ayrıca Ankara, İstanbul, İzmit gibi gaz dağıtımında özelleştirme yapılacak olan kentlerde gaz dağıtım şirketlerinin uyguladığı 5,5 cente kadar varan 'Birim Hizmet ve Amortisman Bedelleri'de eklendiğinde, doğal satış fiyatı metreküpte 1.07 YTL/metreküpe ulaşmaktadır. Bu hesap üzerinden kombi ile ısınan bir ailenin aylık doğalgaz gideri ayda en az 133,3 YTL, yıllık gideri ise bin 500 metreküp üzerinden bin 600 YTL olacaktır" dedi.
FİYATLAR DÜŞECEK Mİ?
Doğalgaz fiyatlarının muhtemelen önümüzdeki 6 ay içinde düşeceğinin ima edildiğini belirten Koramaz, bu durumun kış aylarında, yani tüketimin yüksek olduğu dönemde vatandaşa zamlı tarifeden ödeme yapma zorunluluğu anlamı taşıdığını söyledi. Yaz aylarında doğalgaz fiyatlarındaki düşüşün vatandaşa bir katkı sağlamayacağını belirten Koramaz, şunları kaydetti: "Doğalgaz alanında şişirilmiş tahmin ve projeksiyonlara dayalı anlaşmalardan yakınan iktidar şimdi doğalgaz santral açılışları yapmaktadır. TEİAŞ verilerine göre 2006 yılında elektrik üretiminin yüzde 45.8'i doğalgazdan sağlanırken, 2007 yılında bu oran yüzde 49.6'ya yükselmiştir. Bu yılın ilk 9 ayı itibarıyla da elektrik üretiminde doğalgazın payı yüzde 47.3 olmuştur. Yani 152 milyar 227 milyon kilovat saatlik brüt elektrik üretiminin 72 milyar 45 milyon kilovat saatlik bölümü doğalgazdan sağlanmıştır.
Gelinen noktada ise doğalgaz bağımlılığının azalması bir yana elektrik sıkıntısı karşısındaki acil çözümün yine doğalgazla sağlanacağı ve elektrik üretimindeki doğalgaz bağım eliğinde 'zarar etmemek' gereklılığının artacağı görülmektedir. Doğalgaz santrallerinin kısa sürede devreye alınması görünen gerekçe olmakla birlikte, temel neden elektrik alanının plansızlığa ve özel sektörün inisiyatifine terk edilmiş olmasıdır."
Koramaz, "Hükümete ve Sayın Enerji Bakanı'na zam hesabı konusunda bizlerle polemiğe girmek yerine enerji alanında ciddi bir hesap kitap yapmalarını öneririz. Anlaşılan o ki Sayın Bakan, kadrolaşma ortamı içerisinde yetkin kadrolardan da yoksun kalmıştır. Mühendis örgütleri olarak yalnızca zam hesabı yapmadığımızı, bu zammın gerekçelerini de irdeleyerek çözüm yollarını araştırdığımızı, bu konuda Sayın Bakan'a da yardımcı olabileceğimizi burada belirtmek isteriz" dedi.
ZAM ORANLARININ YANLIŞ HESAPLANMASI
Bakan Güler'in zam oranlarının odalar tarafından yanlış hesaplandığına ilişkin eleştirileri ile ilgili olarak konuşan Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Musa Çeçen ise, elektriğe yapılan zamlarda, fonlu fiyat; fonsuz fiyat; dağıtım, iletim ve perakende hizmet giderleri artışlarının yansıtılıp yansıtılmaması gibi teknik ayrıntılarla karmaşa yaratıldığını savundu. Çeçen, "Sayın Bakan daha önce TBMM Genel Kurulu'nda da tarife çeşitlerinden söz ederek zamma ilişkin hesapların yanlış olduğunu ileri sürmüştür. EMO ve MMO tek tek tarifeler bazında zam hesabını yapabilecek kadar matematik bilen mühendislerin meslek örgütleridir. Bu hesaplama öyle müthiş formüllerin, hesap sistemlerinin kullanılmasını gerektirmeyecek kadar açık orantısal bir denklem hesabıdır. Nitekim gazeteciler de bu hesabı yapabilmekte, EMO veya MMO açıklama yapmadan zam oranlarını haberleştirebilmektedirler. EMO'nun yaptığı, asgari yaşam standardına göre 4 kişilik bir ailenin ortalama tüketimini baz alarak bir ailenin elektrik
faturası hesabını; dağıtım, iletim, perakende hizmet bedeli, fon ve vergiler dahil olarak ortaya koymaktır. EMO bizzat Resmi Gazete'de yayımlanan tarife kararları üzerinden hesap yapmaktadır. EMO'nun hesaplarının hükümete çok dokunmasının temel nedeni, zam kararlarını bir kağıt parçası ya da farazi bir oran olmaktan çıkarıp halkın cebini nasıl yaktığını ortaya koymasından kaynaklanmaktadır" diye konuştu.
OECD enerji fiyatları endeksinin de Türkiye'nin içinde bulunduğu zam furyasını açıkça gösterdiğini savunan Çeçen, "1 Ocak 2008-1 Ekim 2008 dönemi itibariyle elektrik fiyatlarına 3 kez yapılan zam sonucunda, 1 kilovat saat elektriğin çıplak bedeli yüzde 65, her şey dahil bedeli ise yüzde 56.13 artmıştır" dedi.