10 yıl önce bilişim dünyası 2000 yılına girildiğinde çalışmaz hale gelecek eski model bilgisayarların yaratacağı kaos için geri sayımdaydı. Kimi teorisyenlere göre iki haneli yıl kullanımı yüzünden 2000 yılını 1900 olarak algılayacak bilgisayarlar yüzünden banka havaleleri gerçekleşemeyecek, uçuşlar iptal olacak, faiz hesapları şaşacak, sağlık destek üniteleri işlemeyecekti.
Teoride gayet mantıklı görünen bu felaket senaryosu enteresan bir şekilde neredeyse hiçbir zarar vermeden yaşandı. Kimileri bunu senelerdir durumdan haberdar olan firmaların tedbir almalarına, kimileriyse uzmanların bu durumu abartmış olmasına bağladı.
Yeni tehdit: Güneş
Son günlerde çok daha beter sonuçlar doğuracak bir dijital kıyametten daha söz ediliyor. Ancak bu seferki tetikleyici sebep (aslında) sıradan bir doğa olayı. İddiaya göre 2012 ya da 2013 yılında gerçekleşmesi beklenen büyük ölçekli bir güneş patlaması dünyaya yapacağı elektromanyetik etkiyle sadece bilgisayarlar değil, bütün elektronik cihazları kullanılmaz hale getirecek.
Güneş patlaması Güneş'in atmosferinde yaşanan, milyonlarca derecelik ısı ortaya çıkaran ve etrafa ışık hızında iyon püskürten patlamalara verilen isim. Bu süreçte bütün dalga boylarında yüksek oranda radyasyon yayılıyor. Patlamadan çıkan X ve morötesi ışınlar dünyaya ulaştığında radyo, televizyon, internet ve telsiz iletişimini de kesintiye uğratabiliyor. Proton fırtınasıysa insan vücuduna nüfuz ederek biyokimyasal değişikliklere yol açıyor.
2006 yılından beri bu riskin farkında olan ve gözlemlerini sürdüren Amerikan Uzay Araştırmaları Dairesi (NASA), bu patlamanın gerçekleşeceğini kabul etmekle birlikte tarih olarak 100 gün ile 100 yıl arasında muğlak bir aralık veriyor.
10 yıl boyu taş devri Kayıtlara göre 1859 ve 1921 yıllarında yaşanan güneş patlamaları küresel kaosa yol açmış, telgraf hatlarının çoğunu kullanılmaz hale getiren hasarlar vermişti. Bu sefer yaşanacak patlamaların son 100 yıldakilerin en şiddetlisi olması bekleniyor. NASA Uzmanı Dr. Richard Fisher özellikle savunma, sağlık ve iletişim sistemlerinin büyük hasar göreceğini öngörüyor.
Yine NASA'nın yaptığı simülasyonlarda son 500 yılın en büyüğü olarak kayıtlara geçen 1859 yılındaki bir patlamada bu günün parasıyla 2 trilyon dolar zarar hesaplanıyor. Her şeyi eski hale getirmekse en az 10 yıl alacak. Amerikan Uzay Bilimleri ve Teknoloji Merkezi'nden David Hathaway 100 milyon hidrojen bombasına denk gelecek bu patlamanın şiddetiyle uzaydaki uyduların bile büyük bir kısmının kullanılmaz hale geleceğini öngörüyor.
Dünya genelinde elektrik altyapısının 1859 yılındaki telgraf şebekesi gibi kullanılamaz hale gelmesi durumunda yaşamın neredeyse tamamen duracağını tahmin etmek zor değil. Ancak yaşanacak kaosu ve nasıl eski hale dönüleceğini kimse düşünmek bile istemiyor.
Öte yandan bu senaryoları abartılı bulanlar da yok değil. Amerikan Meteoroloji Kurumu'ndan Dr. Phil Wilkinson ortada dönen iddiaların bilimsel gerçeklikten uzak olduğu kanısında. Sürekli gözlemler yapıldığını hatırlatan Wilkinson böyle bir patlama anında en az 2 saat önceden uyarı yapılabileceğini ve insanların bu sürede önlem alabileceğini hatırlatıyor. Wilkinson'ın bir diğer iddiasıysa elektrik şebekelerinin zarar görmeyeceği ve bunun küresel değil, bölgesel bir etki yapacağı. Elbette bu durumda akla bir başka endişe yerleşiyor: Hangi bölge?