Emniyet Resmen Açıkladı: Alkol Kontrolü Mevzuata Uygundur

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi ve Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı'nın gündeme getirdiği 'Polis sürücünün rızası olmadan nefes ve kan yoluyla alkol testi yapamaz' açıklamaları tartışmaları da beraberinde getirdi. Emniyet Genel Müdürlüğü konuyla ilgili bir açıklama yaparak, alkol kontrolünün yasal mevzuata uygun olarak yapıldığı ve tıbbi bir müdahale olmadığını vurguladı.

Emniyet Genel Müdürlüğü'nün resmi internet sitesinden yapılan açıklamada, kamuoyunda 'alkol muayenesi' konusunda bir öğretim üyesinin yapmış olduğu açıklamaların yer alması üzerine bilgilendirmenin yapılmasının uygun görüldüğü belirtildi. Basın yayın organlarına yansıyan açıklamada, 'alkol muayenesinin de bir muayene olduğu, Anayasa’nın 17'nci maddesine göre de kişinin zorla muayene edilemeyeceği'nin vurgulandığına işaret edildi. Emniyetin açıklamasında şu ifadelere yer verildi: "Anayasa’nın 17. maddesi’nde, 'Kanunda yazı haller dışında' ifadesiyle, bu hususta kanunlarla kısıtlama getirilebileceği açıkça belirtilmektedir. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 48. maddesinde ise 'Alkollü içkilerin etki dereceleri ve kandaki miktarlarının tespiti amacıyla, trafik zabıtasınca teknik cihazlar kullanılacağı' yazılı olarak hükme bağlanmıştır. Açıklamada yer verilen diğer bir husus, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) ilgili maddelerine göre üst sınırı iki yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda kişiden kan ve benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınamayacağıdır. 5271 Sayılı CMK’nın 75'inci maddenin beşinci fıkrası yukarıdaki düzenlemeyi belirtirken, yedinci fıkrası ise, 'Özel kanunlardaki alkol muayenesine ve kan örneği alınmasına ilişkin hükümler saklıdır' şeklindeki düzenlemeyi ortaya koymaktadır. Trafik zabıtasınca teknik cihazlar kullanılarak yapılan alkol denetimleri, mevzuata uygundur."

ÜFLEMEYENE YASAL İŞLEM YAPILIR

Basına yansıyan haberlerde, 'sürücünün bu kontrolü kabul etmemesi durumunda nasıl bir yol izleneceği ve yaptırımı konusunda düzenlemenin mevcut olmadığı' hususunun olduğuna dikkat çekilen açıklamada, alkol ölçüm cihazına üflemeyen ve polise direnen sürücüler için de gerekli yasal işlemin yapıldığı kaydedildi. Açıklamada, "Sürücünün trafik zabıtasına ölçüm yaptırmaması nedeniyle götürüldüğü sağlık kuruluşunda alkol ölçüm cihazına üflememesi veya kan vermemesi ve polise direniş göstermesi durumunda 2559 Sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun 16'ncı maddesinde yer alan 'Polis, görevini yaparken direnişle karşılaşması halinde, bu direnişi kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde zor kullanmaya yetkilidir' hükmü gereğince şahsın mukavemetini kıracak ölçüde ve bu amaca yönelik olarak zor kullanılabilmektedir. Şahsın mukavemeti Türk Ceza Kanunu’nun 'Görevi yaptırmamak için direnme' başlıklı 26'ncı maddesinde yer alan yoğunlukta olması durumunda şahıs, hakkında adli işlem yapılarak Cumhuriyet başsavcılıklarına sevk edilmektedir. Alkol denetimi, tıbbi muayene işlemi olmayıp, teknik cihaza nefes üflemesi yoluyla yapılan bir tespit işlemidir. Alkol denetimleri, trafik güvenliğini sağlamak, can ve mal kayıplarını önlemek amacıyla yapılmaktadır." denildi.

HANCI NE DEMİŞTİ?

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı öğretim üyesi ve Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof. Dr. Hamit Hancı, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, mevzuattaki boşluktan dolayı Ceza Muhakemesi Kanunu(CMK)'ndaki ayrık düzenlemenin özel kanunlarda yeterli karşılığı bulunmadığını ve bu nedenle polisin sürücünün rızası olmadan nefes ve kan yoluyla alkol testi yaptırmasının mümkün olmadığını ileri sürmüştü. Prof. Dr. Hancı şu görüşü ile getirmişti: "Kanuna göre hekim olmayan kişi bu muayeneyi yapamaz. Alkollü sürücü, 'Üflemem' derse polis üfletemez. Kan testi de yaptıramaz. Çünkü yasalarda kişinin bu muayeneyi kabul etmemesi durumunda nasıl bir yol izleneceği ve yaptırımı konusunda düzenleme mevcut değil. CMK'nın yürürlükteki ilgili maddelerine göre sürücülere yaralamalı ve ölümlü kazalar hariç kişinin rızası olmadan alkol tespiti ve muayenesi yapılması mümkün değildir. CMK'ya göre üst sınırı 2 yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda kişi üzerinde iç beden muayenesi yapılamaz, kişiden kan veya benzeri biyolojik örneklerle saç, tükürük, tırnak gibi örnekler alınamaz. Trafikte yapılan alkol tespiti uygulamalarında solunum havası ile yapılan alkol tespiti itiraz halinde hukuken geçerli olmayıp aslolan kandaki alkolün tespitidir. Anayasanın 17'nci maddesine göre kişi zorla muayene edilemez. 1219 sayılı kanun ve hasta hakları yönetmeliği ile Karayolları Trafik Kanunu ve yönetmeliğine göre kişilerin muayeneyi kabul etmemeleri durumunda nasıl bir yol izleneceği ve yaptırımlarla ilgili düzenleme mevcut değildir.