Tedavisi oldukça kolay olan bu hastalığın üzerinden durulmaz ve gerekli tedavi yöntemleri uygulanmaz ise daha ciddi sorunlarla karşı karşıya kalmak olasıdır. Mide kanalından ağza ulaşan asit, sadece sindirim sistemini değil, solunum sistemini de etkiler, hatta ağız sağlığını bozabilir.
Mide salgılarının ve içeriğinin yemek borusuna kaçmasını engelleyen bir kapak bulunur. Bu kapağın görevini tam olarak yapamadığı durumlarda asit, safra ve pankreas sıvılarından oluşan karışım yemek borusuna ulaşır. Bu sıvının uzun süre yemek borusuna temas etmesi, yemek borusunun koruyucu özelliklerinin azalmasına yol açar. Bu bozulma ise gaz, yanma, ağza acı su gelmesi gibi şikayetlerin oluşmasına neden olur. Asit reflüsü nedir sorusu bu şekilde cevap bulurken reflünün nedenleri ve belirtileri için çeşitli durumlardan bahsedilebilir.
Boğaz ağrısı, ses kısıklığı, solunum yolları ile ilgili olan hastalıklar çoğunlukla kendi başlarına değerlendirilir. Oysaki reflü, bu problemlerin meydana gelmesinin ana nedeni olabilir.
1. Aşırı kilo
Karın içindeki basıncın artmasına neden olan fazla kilolar, reflü oluşumuna yol açabilir. Fazla kilolar aynı zamanda yemek borusunun mideye yakın kısmında bulunan kasların zayıflamasına ve görevini yapamamasına neden olur. Kaslar yeteri kadar çalışmadığı için midede bulunan asit yukarı doğru kaçar.
2. İlaçlar
Aspirin, yüksek tansiyon için kullanılan bazı ilaçlar, alerji ilaçları; reflüye yol açtığı bilinen ilaç grupları arasında yer alır. Bu ilaçlar aynı zamanda reflü sorunu olanların şikayetlerinin de artmasına neden olur. Bilinçsiz bir şekilde kullanılan ilaçlar sindirim sistemi üzerinde olumsuz etkiler doğurabilir.
3. Mide fıtığı
Midenin bir parçasının göğüs kafesine taşması olarak tanımlanan mide fıtığı, reflü nedenlerinden bir tanesidir. Midenin yapısındaki bu bozukluk yemek borusu ve midenin bağlandığı noktada açılmaya neden olur. Bu açılma sonunda ise mide asidi kendisine ilerleyecek yol bularak mide kanalından yukarıya doğru kaçar.
4. Yemek düzenindeki bozukluklar
Aşırı derecede tüketilen fast food, kızartma, baharat gibi gıdalar sağlıksız beslenmenin temelini oluştururken bu şekilde bir beslenme yapısı, reflünün sorumluları arasındadır. Hızlı yemek yemek ve yatmadan hemen önce yemek yemek de midenin çalışma sistemini bozarak reflü oluşumuna sebep olabilir.
5. Sigara ve alkol
Aşırı alkol tüketimi ve sigara bağımlılığı, reflüye sebep olan faktörler arasında yer alır. Sigara ve alkol kullanımı ayrıca reflü ataklarını da tetikler. Reflü hastalarının bu tür alışkanlıklardan kesinlikle uzak durması gerekir.
Belirtiler genellikle yemek yedikten kısa bir süre sonra başlar. Bazı hastalarda ise uzun süre aç kaldıktan sonra ortaya çıkar.
1. Göğüste meydana gelen yanma hissi
Reflü hastalığının en önemli belirtisi, yemeklerden sonra göğüste oluşan yanma ve batma hissidir. Bu his ile mide salgısının ağza gelmesi de yaşanan sorunlar arasındadır.
2. Karın şişkinliği ve hazımsızlık
Reflü sorunu olan hastalarda, karın şişkinliği ve hazımsızlık yoğun olarak yaşanır. Özellikle yemeklerden sonra kendisini gösteren bu belirtilere gaz problemi de eşlik edebilir. Bu belirtiler çoğunlukla ülser ya da gastrit gibi diğer sindirim sistemi hastalıkları ile karıştırılır.
3. Ses tellerinde problem
Ses telleri üzerinde polip, nodül oluşması ve bunlara bağlı olarak ses kısıklığı ortaya çıkması ya da nedensiz ses kısıklığı da reflüye bağlı olarak gelişmiş olabilir. Çoğunlukla ses telleri ile ilgili sorunların kaynağının reflü olduğunun farkına geç varılır.
4. Boğaz ile ilgili sorunlar
Geçmeyen gıcık, boğazda dolgunluk hissi, sürekli bir şekilde boğazı temizleme ihtiyacı, yutma güçlüğü, uzun süre iyileşmeyen larenjit ve farenjit gibi problemlerin altında reflü yatıyor olabilir. Bu hastalıkların tamamını aslında kendi başlarına değerlendirmek mümkündür. Oysaki reflünün tedavi edilmediği durumlarda bu problemlerin ortadan kalkması söz konusu olmaz.
5. Astım ve geçmeyen öksürük
Reflü ve astım, birbirlerini tetikleyen hastalıklardır. Dolayısıyla reflü öksürük yapar mı sorusu da evet olarak yanıt bulur. Astım denilince akla öksürüğün gelmesi kaçınılmazdır. Reflü hem astım ataklarını tetikler hem de nedensiz öksürüğe sebep olur.
6. Uyku sırasında solunumun durması
Uyku sırasında kısa süreli solunum durması da reflü şikayetleri arasında yer alır. Reflünün tedavisinin tamamlanması veya doğru pozisyonda yatılması ile birlikte bu belirti ortadan kalkar.
7. Mide bulantısı ve kusma
Çok sık olmamakla birlikte reflü sorunu olanlarda mide bulantısı ve kusma da görülebilir. Kusma çocuklarda ve bebeklerde daha yoğun olarak yaşanır.
Uykuda yaşanan solunum sorununun yanında gün içinde de nefes darlığı yaşanabilir.
Bazı vakalarda hastalar, reflü ile birlikte sırt ağrısı problemi yaşadıklarını da belirtmişlerdir. Hastaların bu şikayetlerinden yola çıkarak nedensiz sırt ağrılarının kaynağının reflüye dayandığı söylenebilir.
Teşhis için endoskopi, manometre, baryum özofagus, mide duodenum grafisi gibi yöntemler uygulanır. Bu yöntemler aracılığıyla midenin durumu, mide kapağının nasıl çalıştığı hakkında fikir sahibi olunabilir. Detaylı teşhis, hastalığın tedavi yöntemini de belirler. İlaç ya da cerrahi tedavi seçeneklerinden hangisinin tercih edileceği ancak tam teşhis konulduktan sonra kararlaştırılır.
Reflü için ilk başvurulacak bölüm gastroenteroloji olmalıdır. Eğer bu bölüme ulaşım imkanı yoksa iç hastalıkları yani dahiliye uzmanına da muayene olunabilir. Gerekli görüldüğü takdirde diğer branşlardaki doktorların da görüşü alınabilir.
Hastalığın tedavisi için ilaç kullanımıyla birlikte cerrahi yöntemlere başvurulabilir. Tam teşhise bağlı uygulanması planlanan tedavi yöntemine ilave olarak yaşam tarzında birtakım değişiklikler yapılması gerekir Tedavi sürecinde amaç, reflüye sebep olan faktörlerin ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. Reflü nasıl geçer?
1. İlaç tedavisi
Tedavinin ilk aşamasına ilaç kullanımı ile başlanır. Reflü ilaçları kullanılarak midedeki asit seviyesinin düşürülmesi hedeflenir. Proton pompa inhibitörleri (PPI) ve H2 blokerler reflü tedavisinde kullanılan ilaç grupları arasında yer alır. Hastanın şikayetlerinin devam edip etmediğine bakılarak ilaç tedavisine devam edilir. Hastaların belirli bir kısmı yaşam boyu ilaç kullanmak zorunda kalabilirler. Ancak ilaçların yan etkisi düşünüldüğünde alternatif tedavi yöntemleri denenebilir.
2. Cerrahi müdahale
İlaç kullanımından başarılı bir sonuç alınamaması ya da uzun süreli ilaç kullanımından dolayı yan etkilere maruz kalınması halinde cerrahi tedaviye başvurulabilir. Cerrahi müdahalenin amacı, mide kapağını güçlendirmektir.
3. Yaşam tarzında değişiklik
Çoğu hasta yaşam tarzında yaptıkları değişiklikler ile reflü sorunundan kurtulmayı başarır. Reflü nasıl tedavi edilir diye merak edenler önce reflüye neden olan durumların ortadan kaldırılması gerektiğini bilmelidir. Sigarayı bırakmak, alkolden uzak durmak, beslenme düzenine dikkat etmek, obezite sorununu çözmek ilk aşamada önerilen çözümlerdir.
İlaç ve cerrahi tedavi ile birlikte doğal ürünlerden faydalanarak reflü ile ilgili şikayetlerin azaltılması mümkündür. Reflü bitkisel tedavi ile bir parça da olsa hafifletilmesi mümkün olan bir hastalıktır.
1. Meyan kökü
Mide ile ilgili hastalıklarda ilk akla gelen bitki meyan köküdür. Mide yapısını güçlendiren meyan kökü, mide sıvıları nedeniyle tahriş olan yemek borusunun iyileşmesini sağlayarak reflünün neden olduğu sıkıntıların hafiflemesini mümkün kılar. Meyan kökü, yemekten yaklaşık yarım saat kadar önce içilebilir.
2. Rezene
Gaz giderici özellikte bir bitki olan rezene, reflü tedavisinde etkili bir doğal yardımcıdır. Sindirim problemleri kadar midede oluşan spazmlara da iyi gelen rezene tohumları demlenerek çay halinde tüketilebilir. Sıcak suyun içerisine doğrudan rezene tohumu atılır ve demlenmesi beklenir. Demlenmesi tamamlandıktan sonra süzülerek içilir.
3. Bal
Bal, birçok hastalıkta olduğu gibi reflü tedavisi için de tüketilebilir. Özellikle mideyi rahatlatması sebebiyle reflü hastalarına bal tüketimi tavsiye edilir. Bal, doğrudan tüketilebileceği gibi bitki çaylarının içine de ilave edilebilir. Tedavi edici etkisi sayesinde mide borusunda meydana gelen tahrişi azaltır.
4. Damla sakızı
Damla sakızı, mide asidini dengeler. Bunun için, tane şeklindeki damla sakızı doğrudan çiğnenebilir. Bununla birlikte içeceklerin içine karıştırılarak da tüketilebilir.
5. Elma sirkesi
Sindirimi kolaylaştıran, mide mukozasının yenilenmesini sağlayan elma sirkesi, bu özellikleri sayesinde reflü probleminin çözümünde etkili olur. Faydasını görmek için mutlaka doğal elma sirkesinin tüketilmesi gerekir.
6. Papatya çayı
Papatya çayı hem mideyi sakinleştirir hem de kasların aşırı derecede çalışmasını engeller. Çayın bal ile karıştırılması etkisini güçlendirir.
Reflü hastalığından tamamen kurtulmak isteyenler, tedavi süresince kendilerine önerilenleri harfi harfine yerine getirmelidir. İlaçlar, beslenme düzeninde yapılan değişlikler reflü tedavisinde etkili olmazsa cerrahi yönteme başvurulur. Ameliyat sonrası hastanın reflü ile ilgili şikayetleri son bulur. Bundan sonrası ise tekrar reflü oluşumunun önlenmesini engellemek olacaktır.
Yemeklerden hemen sonra yatmak reflüyü şiddetlendirir. Yemek yiyip uyumak da reflünün şiddetli bir hal almasına neden olan bir diğer faktördür.
Besinlerin iyice çiğnenerek yutulması reflü hastaları için önemlidir. Bu şekilde sindirim de kolaylaşır.
Çikolatanın içindeki maddeler reflü ile ilgili şikayetleri artırır.
Uyku esnasında başın yukarıda tutulması önemlidir. Bunun için reflü hastaları için özel olarak tasarlanmış yastık ve yataklar kullanılabilir.
İlaçların aksatılmadan kullanılması tedavinin sonuca ulaşması için önemlidir.
Reflü yastığı başın üst kısmının gövdeye göre daha yüksekte olmasını sağlar. Bu şekilde yatış pozisyonu alındığı takdirde gövdenin üst kısmı daha yukarıda kalır ve mide asidi yükselemez. Bu yastıklar hem yetişkinlerde hem de çocuklarda güvenle kullanılabilir. Uyku sırasında mide asidinin yemek borusuna temas etmemesi reflü şikayetlerini azaltır.
Reflü yatağı da baş kısmının gövdeden daha yüksekte kalmasını sağlar. Bebekler için tasarlanan yataklarda yan taraflarda pozisyonlarını korumaya yardımcı olacak destekler de bulunur. Bebeklerde reflü yatağı kullanımı kusmaları halinde güvenlik sağlaması açısından da önemlidir.
Reflü tedavisinde en önemli nokta, tüketilen gıdalara dikkat edilmesidir. Bazı gıdalar reflünün etkilerini ortadan kaldırırken bazıları ise reflüyü tetikleyebilir. Reflüye ne iyi gelir? Sebzelerin tüketimi reflü hastaları için uygundur. Ancak bu noktada sebzelerin pişirilme şekli devreye girer. Buharda haşlama en uygun yöntemdir. Yağ olarak da zeytinyağı kullanılması tavsiye edilir. Hayvansal gıdalar yerine protein kaynağı olarak da bitkisel ürünlerin kullanılması gerekir. Sindirim sisteminin sağlığı için tavsiye edilen lifli gıdalar, reflü hastaları tarafından da rahatlıkla tüketilebilir. Lifli gıdalar aşırı asit salgılanmasının önüne geçer.
Reflü hastalarının yiyebilecekleri kadar yiyemeyecekleri besin maddelerine de dikkat etmeleri gerekir. Reflü hastaları ne yememeli? Öncelikle çay, kahve gibi alışkanlıklar bir kenara bırakılmalıdır. Kızartmalar, fast food türü yiyecekler, aşırı yağlı besinler, alkol, baharatlar uzak durulması gereken besin gruplarıdır. Gazlı içecekler de reflü için risk oluşturur.
Kahvaltı günün ilk ve en önemli öğünüdür. Reflü hastalarının kahvaltılarına dikkat etmemeleri, günün kalanında sıkıntı çekmelerine neden olur. Geleneksel Türk kahvaltısının içinde reflü hastaları için uygun gıdalar olduğu gibi kaçınılması gereken besinler de bulunur. Çay bunların başında gelir. Yumurta yenilecekse kızartma yerine haşlama tercih edilmelidir. Deneyim ile öğrenilen ve reflüyü harekete geçiren bütün gıdalardan uzak durulması önemlidir. Bazı hastalarda domates, salatalık çiğ yenildiği takdirde rahatsız edici olabilir. Gıdalar herkeste aynı etkiyi göstermeyebilir. Bunun için deneme yanılma ile reflüyü tetikleyen besinlerin öğrenilmesi gerekir.
Reflü atağında varsa doktor tarafından verilen ilaçlar kullanılabilir. Bununla birlikte yatıştırıcı özellikteki bitki çayları içilebilir ya da mide asidini emecek gıdalardan yardım alınabilir. Bunlarla birlikte reflü hastaları yaşamlarındaki değişiklikler ve dikkat edecekleri birkaç ayrıntı ile reflü şikayetlerini azaltabilir. Reflü hastaları tedavilerini tamamlasalar bile yaşam tarzlarına dikkat etmek zorundadırlar.
Reflü bir yetişkin hastalığı gibi görünse de bebekleri de etkileyen bir sorundur. Bebeklerde reflü hastalığında, süt veya mama yemek borusuna geri kaçar. Kendiliğinden iyileşse de bebeğin gelişimini etkilemeye başladığı durumlarda dikkat edilmesi gerekir. Kusma, bebeklerde reflünün en önemli belirtisidir. İştahsızlık, uykuya dalmada güçlük ve sık görülen hıçkırık da diğer belirtiler arasında yer alır. Reflülü bebeklerde dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir;
Bebeğin karın bölgesini sıkan kıyafetler giydirilmemelidir. Buna karşın rahat ve bol kıyafetler ideal seçim olacaktır.
Anne sütü ile beslenme reflü riskini azaltır.
Bebeğin alerji ihtimali göz önünde bulundurularak tükettiği besinlere dikkat edilmelidir.
Bebeğin yaşam alanında sigara içilmesinin önüne geçilmelidir.
Yalancı emzik kullanımı bazı bebeklerde reflü şikayetlerinin artmasına neden olabilir.
Yemeğin hemen ardından bebeğin çok fazla hareket ettirilmesi, zıplatılması kusmasına neden olabilir.
Bebeğin baş kısımın daha yukarıda olmasını sağlayan reflü yatağı kullanılmalıdır.
Bu dönemde bebek sık aralıklarla emzirilmeli ve emzirmeden hemen sonra gazının çıkartılmasına dikkat edilmelidir. Mama ile beslenen bebekler için ise özel olarak üretilmiş biberon başlıklarının tercih edilmesi gerekir. Bu başlıklar bebeğin beslenmesi sırasında daha az hava yutmasını sağlayacak şekilde dizayn edilirler. Bebek beslenmenin ardından hemen yatırılmamalıdır.
Reflü hastalarında aynı zamanda gastrit de görülebilir fakat bu iki hastalık birbirinden farklıdır. Gastrit mide ve onikiparmak bağırsağının mide asidine karşı savunmasız kalmasıdır. Reflü, mide salgılarının yemek borusundan yukarı doğru hareket etmesidir. Bazı belirtileri aynı olsa da gastritin kendine has semptomları bulunur. Mide bulantısı ve kusma daha gastritte yoğun bir şekilde görülür. Ayrıca çoğu gastrit hastası ağızlarında oluşan kötü bir tattan yakınır. Baş ağrısı ve iştahsızlık da semptomlar arasındadır. Tedavisi ise reflüden farklı bir şekilde yürütülür. Ülser ise bütün bu hastalıklar içinde en şiddetli ağrıya yol açan sindirim sistemi hastalığıdır. Sindirim sistemi üzerinde oluşan yaralar ülser olarak tanımlanır.