Korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalınamaması durumu infertilite (kısırlık) olarak tanımlanır. Tıbbi bir problem olmasının yanında aynı zamanda sosyal bir sorundur. Elbette her kadın ve her erkek anne ya da baba olmak ister. Çocuk sahibi olmak, kişinin tüm yaşamını bebeğinin üzerine kurması demektir. Aile olmanın en güzel yanı bebek sahibi olmaktır. Ancak eşlerden birinin yaşadığı bazı sağlık sorunları nedeniyle çocuk sahibi olmak zorlaşır ya da hiç olamaz. Bu durum eşlerin ikisini de psikolojik açıdan sarsan ve üzen bir durumdur. Hayatları boyunca çocuk sahibi olamayacakları düşüncesi yıpratıcıdır. Ancak tıbbın gelişmesiyle birlikte kadın ya da erkekten kaynaklanan kısırlık probleminin teşhis edilmesiyle, aşılama yoluyla ya da tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olmak kolaydır.
Çocuk sahibi olamayan kişilerin denedikleri pek çok yöntemden sonra en son başvurduğu, başarı oranı yüksek bir tedavidir, ancak çocuk sahibi olmak isteyen pek çok aile tüp bebek konusunda yanlış yönlendirmeler ve bilinçsiz yapılan tedaviler sonucunda hayal kırıklığına uğrayabiliyor. Bu tedavide esas olan, aile ile hekimin bu süreci koordineli bir şekilde yürütmesi. Gelişen teknolojiyle birlikte, başarılı sonuçlar elde edilmesi sağlanıyor.
Tüp bebek tedavisi çeşitli yöntemlerle gebe kalamayan kişiler için laboratuvar ortamında, yumurtalıkların spermle döllendirilmesi ve tekrar rahmin içerisine yerleştirilmesi esasına dayanıyor. Genellikle bu tedaviye başvurulmasının sebeplerinin başında, tüplerin tıkalı olmasından ötürü spermle yumurtanın buluşamaması gelir. Aynı zamanda yaşı ilerlemiş bayanların yaşamış olduğu yumurtlama problemlerinden dolayı oluşamayan gebelik durumlarında uygulanır. Erkek kısırlığı durumunda ise, teknoloji oldukça ilerlemiştir. Sperm yokluğu yaşayan erkeklerin testislerinden, iğne aspirasyonu ile alınan spermlerden elde edilen hücreler direk kadının rahmine yerleştirilerek, kadının gebe kalması sağlanır. Tüp bebek fiyatlarına da bakılacak olursa, enflasyona ve doların artışına göre değişen fiyatların, 2017 de oldukça arttığı söylenebilir. Şu an için özel merkezlerde uygulanan en yüksek rakam 6800 TL'dir.
Çiftlerin en az bir sene boyunca korunmasız ilişki yaşamaları sonucunda, çocuk sahibi olamadıklarında uygulanan ve sadece birkaç dakika süren bir işlemdir. Tüp bebek tedavisiyle benzerlik gösterir. Ancak tüp bebek tedavisinden önce tercih edilen bir yöntemdir.
Tüp bebek tedavisinin ilk aşaması ön görüşmedir. İnfertil çift ile görüşme yapılarak, hem kadının hem de erkeğin öyküsü dinlenir ve kaydedilir. Öncesinde yapılmış olan testler, rahim filmi ya da yapılan diğer testler değerlendirilmeye alınır. Bu değerlendirmeler ışığında çiftlere, jinekolojik ve ürolojik muayene yapılır ve sonucunda çiftler için uygulanabilecek tedavi yöntemlerine ve sürecine karar verilir. Jinekolojik muayene sonrası, kadında tedavi öncesinde rahime uygulanabilecek herhangi bir müdahaleye gerek olup olmadığına bakılır. Çünkü bazı durumlarda miyomla, poliple ya da rahimde doğumsal anatomik problemlerle karşılaşılabiliyor. Bu sorunların varlığında Histeroskopi yöntemiyle operasyona gerek duyulabilir. Uygulanacak tedavi aşamaları belirlenirken yumurta rezervine, kadının yaşına, endometriozisin varlığına, daha önce geçirdiği operasyonlara ve hormon seviyelerine bakılır.
Bu tedaviye genel olarak, reglin 2. ya da 3. günü başlamak uygundur. Tekrar bir jinekolojik muayenenin ardından, yumurta rezervine tekrar bakılır. Yumurtalıkta var olan herhangi bir kistin olup olmadığına bakılarak bir risk teşkil etmiyorsa tedaviye başlanır. Yumurta geliştirmek için Folikül geliştirici hormon denilen ilaçlar iğne yardımıyla uygulanmaya başlanır. Genellikle göbek etrafından ya da koldan yapılır. İğnelerini düzenli şekilde yapan hasta, 3-4 gün sonra yumurta gelişiminin değerlendirilmesi için kontrole çağrılır. Uygulanan tedavi, 5-8 gün içerisinde birkaç kez daha kontrol edilir. Yumurtaların en az üçü 17 mm’ye ulaştığında iğne tedavisi sonlandırılır.
Yumurtaların olgunlaşması için son iğne olan çatlatma iğnesi, belirli bir saatte uygulanır. Uygulandığı saat oldukça önem arz eder çünkü yumurtaları toplama işlemi, çatlatma iğnesinin uygulandığı saatten 35-36 saat sonra yapılmalıdır. Yanlış saatte uygulanan iğne yumurtaları çatlatabilir. Genel olarak adet başlangıcından 10-12 gün içerisinde bitirilmiş olan bu aşama, kaliteli yumurta elde edilmesi hususunda çok önemlidir. Bu dönemde ilaç kullanmak, röntgen çektirmek, alkol ve sigara kullanmak yasaktır. Tüp bebek süreci biraz uzun ve meşakkatli bir süreç olsa da, sonuçları buna değer.
Uygulanan üçüncü aşama yumurtaları toplama aşamasıdır. Olgunlaşma iğnesi uygulanarak olgunlaştırılan yumurtaların toplanması işlemine, “Oosit Pick Up” denir. İşlem için genel anestezi uygulanır. Yaklaşık 15 dakika süren bu işlem sonrası hasta, 2 saat dinlendirilip evine gönderilebilir. Transvajinal ultrason yardımıyla yapılan işlem, vajinal ultrason probunun ucuna takılan uzun bir iğne kullanılarak yumurtalıklara ulaşılır. Tüm yumurtalara girilip içlerindeki sıvı dışarı çıkarılır. Embriyologlar bu sıvıları hemen mikroskopla incelemeye alırlar ve yumurta hücresi bu sıvı içerisinden ayıklanır. Toplanan bu yumurtalar özel dolapların içerisine alınır ve bir süre bekletilir. Bu esnada da erkekten sperm örneği alınır. Ancak erkeğin spermi hiç yoksa, Mikro Tese denilen operasyonla sperm bulunmaya çalışılır. Sperm bulunabilirse kadının yumurta toplama işlemi gerçekleştirilir. Eğer sperm bulunamazsa da, yumurta toplama işlemini yapmak anlamsızlaşacaktır.
Çok ince bir iğne yardımıyla özel bir mikroskop altında, yumurtanın içerisine spermin yerleştirilmesi işlemi yapılır. Toplanan yumurtalar M2 denilen olgunlaşma aşamasına gelmişlerse, Mikro enjeksiyon sonrasında embriyo halini alırlar. Yani yumurta döllenmiş olur. Mikro enjeksiyon işleminde kullanılan yumurtalar kaliteli ve yeterince olgunlaşmışsa %80 oranında döllenme gerçekleşecektir. Bu uygulamadan 17 saat sonra, döllenmenin olup olmadığı anlaşılmış olur. Elde edilen embriyo sayısına göre, döllenen yumurtaların ikinci gününden beşinci gününe kadar olan bir dönemde transfer zamanına karar verilir.
Mikro enjeksiyon yöntemiyle oluşturulan embriyoların, anne rahmine geri yerleştirilmesi işlemine embriyo transferi denir. Gelişmiş olan embriyo sayısı çok değilse genellikle 3. gün yapılır. Eğer yeterli miktarda embriyo varsa, 5. güne kadar yapılabilir. 5. günde yapılmasının sebebi ise bu embriyolara blastokist denmesi ve gebelik potansiyellerinin daha fazla olmasıdır. İşlem basit ve ağrısızdır. Karından ultrason ile birlikte uygulanır. Rahmin ultrasonda görülebilmesi için mesane dolu olmalıdır. Bu nedenle işlemden önce hastaya su içirilerek idrar sıkışması sağlanır. Rahim ağzını görüntüleyebilmek için vajinaya spektrum yerleştirilir. Bir kateter yardımıyla rahim ağzından rahim içine embriyolar aktarılır ve işlem sonlandırılır.
Tüp bebek transfer sonrası, embriyoların anne rahmine tutunabilmeleri için ilaç tedavisi uygulanır. Genellikle vajinal jel olarak uygulanan progesteron hormonu verilir. Aynı zamanda östrojen hormonu, aspirin ve türevi ilaçlar kullanılır. 12 günlük süreç sonunda kanda gebeliğe bakılır.