Engelli çalışanların erken emekli olabilmeleri yasal düzenlemeler ile güvence altına alınmıştır. Engelli çalışanların yaş gibi bir duruma takılmadan, yatırılan prim günü ve engel oranlarına göre hesaplanabilen emeklilik süresi, binlerce engelli vatandaşımız için oldukça önemli bir konudur. Engelli çalışanların yasal mevzuatları yerine getirdikleri takdirde, daha az çalışma ile emekli olabilme imkânları sağlanmıştır.
Türkiye’de binlerce engelli çalışan bulunmaktadır. Kamu ve özel sektörde çalışan engelli bireylerin emekli olabilmeleri için bazı yasal düzenlemeler ve şartlar bulunmaktadır. İki ana şartı yerine getirmeleri durumunda engel oranına göre hesaplamalar yapılmaktadır. Engelli emeklilik şartları için en önemli iki kriter:
Bu kriterleri yerine getiren engelli çalışanların %40 ve üzeri engel oranına sahip sağlık raporlarının olmaları gerekmektedir. Doğuştan engelli emeklilik şartları da aynıdır. Çalışan engelli bireyin Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı hangi iş kolunda çalışma hayatını sürdürdüğü ve buna ek olarak engel oranına göre emeklilik sürelerine dikkat etmeleri önerilir. Engelli raporu olan ve vergi indirim belgesine sahip olunması durumunda engelli kişilerden yaş şartı aranmaz ve sigorta başlangıcına göre 15-20 yıl çalışanların ve en az 3600 prim ödeme günü olan kişiler emekli olabilir.
Engelli emekliliği için bireyin engelli raporundan en az %40 ve üzeri şeklinde bir ibare yer almalıdır. Aksi takdirde o kişi engelli emekliliğinden faydalanamaz. Engelli erken emeklilik durumu yıllar geçtikçe değişime uğramaktadır. Son yapılan değişikliklerle birlikte engelli yüzdelikleri:
Yapılan bu yeni düzenlemeden 1 Ekim 2008 4A sigorta girişli kişiler kapsam dışında kalıp bu kategoride değerlendirilmezler. Yeni düzenleme esasına göre daha önce kullanılan Balthazard uygulaması kaldırılmıştır ve bundan sonra engel durumu tespitinde kişinin en büyük tek hastalığı kabul edilecektir. Engelli raporuna sahip kişinin birden fazla hastalığı var ise en büyük engel oranı artık esas alınacaktır. Bu durumda birden fazla hastalığa sahip olup %40 ve %49 engel durumuna sahip olan kişileri olumsuz şekilde etkileyebilir.
Engelli emekli olmayı planlayan bireylerin çalışma hayatları 2008 tarihinden sonra başladıysa %40 ve %49 engel oranına sahip olmaları durumunda en geç 18 yıllık sigorta süresi olan 4680 günü doldurmaları durumunda emekli olabilirler.
Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olarak çalışanlar 4A, 4B ve 4C olmak üzere üç grupta değerlendirilirler. SGK engelli emeklilik şartları bu kategorilere göre değişiklik göstermektedir. 4A kategorisinde memurlar değerlendirilmektedir. Engelli memur çalışanları yani 4A’lılar, engel oranlarına göre ve işe giriş tarihlerine göre emekli olabilme süreleri değişiklik göstermektedir.
1 Ekim 2008 tarihinden sonra çalışma hayatına başlayanlar ve engel yüzdesi %40 ila %49 arasında olanlar, 18 yıl yani 4100 günü doldurmaları hâlinde; %50 ila %59 arasında olanlar 16 yıl yani 3700 günü doldurmaları hâlinde emekli olabilirler.
1 Ekim 2008 – 1 Ocak 2015 tarihi arasında işe girenler için kademeli geçiş ile emekli olabilme koşulları söz konusudur. Sigortanın yapıldığı ilk gün tarih olarak ilerledikçe emekli olabilme şartları zorlaşmıştır. İlk kez 1 Ocak 2015 tarihinden sonra sigorta başlangıcı yapılan engelli memurlar 4320 gün yani 16 yılı doldurmaları gerekir.