Bağımsız bir şekilde düzenleme ve denetleme yetkilerini kullanabilen EPDK; doğal gaz, elektrik, petrol gibi enerjilerin üretildiği piyasaları kontrol altında tutar. Enerji kaynaklarının daha verimli, kaliteli, düşük maliyetli hâle getirilmesinde ilgili kurumun rol oynadığı belirtilir. 3 Mart 2001 tarihinde kurulduğu zaman Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu olarak isimlendirildiği görülen bu oluşum, zaman içerisinde geniş kapsamlı yetki ve sorumluluklar kazanmıştır. Dolayısıyla günümüzde bu kurumun hangi alanlarda yetki ve görev sahibi olduğunun anlaşılması için 5 ayrı kanundan söz edilmelidir.
3 Mart 2001 tarihinde kurulan EPDK’nın bu dönemdeki adı Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu olarak belirtilir. Bu kurumun 24335 sayılı Resmî Gazete kapsamında yayımlandığı bilinen 4628 sayılı eski Elektrik Piyasası Kanunu ile bağlantılı olarak oluşturulduğu görülür. Yine 2 Mayıs 2001 tarihinde yayımlanan 24390 sayılı Resmî Gazete kapsamında 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu çerçevesinde kurumun adı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu olarak değiştirilmiştir. Günümüzde ise bu oluşumun yetkileri ve sorumlulukları, güncel yönetmelik olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında açıklanmaktadır. “EPDK ne iş yapar?” diyenlere ilgili kurumla ilişkili olan temel unsurlar aşağıdaki gibi sıralanmalıdır:
Güncel yönetmeliğe göz atıldığı zaman EPDK’nın görev ve yetkilerinin zaman içerisinde daha kapsamlı bir hâl aldığı söylenebilir. Belirli kanunlar çerçevesinde çeşitli sorumlulukları yerine getirmekle yükümlü olan kurum; doğal gaz, petrol, elektrik, LPG’ye dair denetleme ve kontrol yetkilerine sahiptir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu; sıralanan unsurların yeterli, kaliteli, daha uygun maliyetli, sürekli ve çevreyle uyumlu olmasında görev üstlenir. Böylece enerji üretiminde istikrar elde edilmesi ve kalite kontrolü yapılması mümkün olur.
EPDK görev ve yetkileri arasında tüketicilere sunulan enerjilerin maliyetinin denetlenmesi de yer alır. Bu nedenle enerji kaynaklarına daha uygun fiyatlarla erişim sağlanması amacıyla maliyeti azaltma çalışmaları yürütülür. Rekabet ortamının var olduğu enerji piyasasının güçlendirilmesi, sürekli kılınması ve şeffaflık kazanması için EPDK’nin stratejilerinden yararlanılır. Bağımsız bir düzenleme ve denetleme yetkisine sahip olduğu görülen kurumun yetkileri ile sorumlulukları şunlardır:
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun kamu tüzel kişiliğini koruduğu ve idari/mali özerkliğe sahip olduğu belirtilmelidir. Bu oluşuma yönelik olarak sıklıkla yanıt aranan sorulardan biri ise “EPDK bir devlet kurumu mu?” olarak öne çıkar. Bağımsız bir düzenleme ve denetleme yetkisini bünyesinde barındıran kurum, Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile ilişkilidir. Dolayısıyla bu oluşumun bir kamu kurumu olmasıyla birlikte devletin vesayeti altında bulunmadığı söylenmelidir. Ayrıca EPDK, dağıtım bölgelerinde temel müşteri ilişkilerinin yürütülmesi için irtibat büroları kurma hakkına sahiptir.