Bebeklik döneminden ileri yaşlara kadar herhangi bir dönemde ortaya çıkabilen bir rahatsızlık olan epilepside epilepsi nöbeti sıklıkla rastlanan bir durumdur. Nöbetler kişiden kişiye farklı olmakla birlikte birkaç dakika sürebilir. Epilepsi hakkında tüm merak ettiklerinizi sizler için derledik.
Soğuk havale, sara nöbeti ya da epilepsi olarak bilinen bu nörolojik hastalık, kişinin beyin travması sonucuna veya doğum sırasında oluşan komplikasyonlar neticesinde yaşadığı hastalıklardan biridir. Hastaların büyük bir çoğunluğunda doğum sırasında veya doğumdan kısa süre sonra hastalık belirtileri görülmeye başlar. Kontrol altında tutulması gereken ciddi bir rahatsızlık olan epilepside kontrolsüz davranış biçimleri en çok gözlenen belirtiler arasındadır.
Epilepsi hastalığının genetik faktörlerden oluştuğu ve erken dönemlerde ortaya çıktığı bilindiğinden hastaların birçoğunda çocukluk yıllarından itibaren uzun bir tedavi süreci başlar.
Çocukluk dönemlerinde başlayabilen epilepsi hastalığı ileri yaşlarda yetişkin kişilerde de görülebilir. Hayat boyu epilepsi hastalığı ile yaşamak zorunda kalan kişiler bu hastalığı kontrol altında tutmak zorundadır. Her zaman kişilerin yanında bir yakını olmayabilir. Anacak özellikle banyoda veya evde tek başına kalmak epilepsi hastaları için tehlikeli olabilmektedir. Bu yüzden hastalar mümkün olduğunca tek başlarına kalmamalıdır.
Yaklaşık 100’den fazla türü bulunan epilepsinin kontrol altında tutulması çağımızın teknolojileri ile mümkün hale gelmektedir. Birçok çeşidi bulunan epilepsi hastalığında önemsemediğiniz eklemlerde meydana gelen seğirmeler bile nöbet geçirdiğinizin göstergesi olabilir. Özellikle ebeveynlere bu konuda büyük görev düşmektedir. Hastalık genetik faktörlerin etkisinde gerçekleştiği için aile geçmişinde epilepsi hastalığı bulunan bireyler çocuklarının rutin muayenelerini aksatmamalıdır. Şüphe duyulan her durumda önce aile hekimine danışmalı ve gerekli görüldüğü durumlarda ayrıntılı test ve analizler yaptırılmalıdır. Erken teşhis hemen her hastalıkla ciddi bir öneme sahip olduğundan aile hekiminden hastalık hakkında detaylı bilgi sahibi olabilir, hastalık sebebiyle yaşanacak epilepsi krizi anında daha doğru bir ilk yardım uygulayabilirsiniz.
Epilepsi belirtisi hastanın hangi epilepsi türünden olduğuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Kimi hastada belirtiler çok uzun zaman dilimlerinde gerçekleşirken kimileri epilepsi nöbetlerini günde birkaç defa yaşayabilir. Hastalığın nöbetler şeklinde devam edeceği bilindiğinden epilepsi hastaları mutlaka bu nöbetleri minimum düzeyde atlatmak için gereken önlemi almalıdır. İlaç tedavisinin aksatılmaması epilepsi nöbetlerinin sıklığı ve şiddetini değiştirir. Genel bir tanımlama yapıldığında epilepsi belirtileri şu şekilde sıralanabilir;
Nöbet geçirirken kişilerde oluşan bazı belirtiler kendiliğinden geçebilir veya acil durumlarda tıp müdahalesi gerekebilir. Peki epilepsi nöbeti geçiren birine nasıl yardımcı olunmalıdır? Bunun için öncelikle sakin olunmalı ve mümkünse hasta kendisine zarar vermeyecek bir pozisyona getirilmelidir. Hastanın zorla hareketlerini durdurmaya, çenesini açmaya ya da dilini dışarı çıkarmaya çalışılmamalıdır. Hastanın kemer, kravat ve baş örtüsü gibi eşyaları gevşetilmelidir. Hastaya nöbet esnasında su içirmeye çalışılmamalıdır. Akabinde acil yardım hizmetlerine haber verilmeli ve hastanın tüm öyküsü uzman doktora anlatılmalıdır.
Dünya üzerinde yüzlerce kişinin hayatını olumsuz yönde etkileyen epilepsi hastalığı aniden yarattığı krizlerle ciddi sorunlar yaşanmasına neden olabilir. Bazı durumlar epilepsi hastalığında krizleri tetikleyerek oluşumuna ön ayak olmaktadır. Bu sebeple uzun süre aç kalmak epilepsi hastaları için önerilmez. Açlık kan şekerini düşüreceği için vücut mekanizmasını derinden etkiler ve nöbet geçirmek daha olası hale gelebilir. Diğer tetikleyiciler ise alkol, kahve ve kola gibi kafein içerikli içeceklerin tüketimidir. Sık aralıklarla ve hemen her gün tüketilen kafein yüzünden nöbetlerin sıklığı artabilir. Yoğun stres yine nöbet geçirmeye ön ayak olan durumların başında gelir. Hastaların yaşam tarzları epilepsi hastalığının seyrini değiştirir. Uykusuz kalmak epilepsi hastalarına asla önerilmez. Düzenli ve dengeli bir beslenme rutini ile en az 7 - 9 saatlik arası uyku epilepsi hastalığı için mutlaka uyulması gereken bir kuraldır.
Epilepsi hastalığının belirtilerini taşıyan kişilere klinik testler ve incelemeler yapılır. Daha sonrasında epilepsi tedavisi uzman hekim tarafından hastalara uygulanır. Hastalara konu hakkında tüm detaylar verilir ve dikkat edilmesi gereken hususlar konuşulur. EEG, MRG ve MR görüntüleri ışığında kişinin kullanacağı ilaç türleri hakkında fikir sahibi olunabilir. Hastalık belirlenen ilaçlar ile %95 - 100 oranında kontrol altına alınabilir. Hastalık çocuklarda daha sıklıkla görüldüğü için yine tedavi yöntemi olarak nöbet ilaçları verilir. Çocuklardaki başarı ise %70 - 80 arasındadır. Bazı hastalar için daha fazla ilaç verilmesi sık rastlanan bir durumdur.
Özellikle altta yatan farklı bir kronik rahatsızlığı bulunan kişilere birden fazla ilaç verilebilir. Nöbetin tekrarlamaması için ketojenik diyetle birlikte hastalara tüm tedavi yöntemi anlatılır. İlaçlar sayesinde epilepsi hastalığı kontrol altında tutulabilir fakat hastalığın seyrini derinden etkileyecek yaşam tarzının da mutlaka değiştirilmesi gereklidir. Uyku düzeninden beslenme alışkanlıklarına kadar birçok etken rutin bir düzene konmalı ve hastanın yoğun stresten tamamen uzaklaştırılması sağlanmalıdır.
Epilepsi genetik faktörler yüzünden oluşan bir rahatsızlık olduğu için hastalık tanısı konmuş kişiler epilepsi ile yaşamları boyunca mücadele edecektir. Bu mücadele zamanla zorlu aşamalardan geçse de hastalık tanısı almış kişilerin ilaçlara ek olarak psikolojik destek almaları ve yaşam tarzlarında iyileştirmeye gitmeleri hayati risk faktörlerini zamanla ortadan kaldıracaktır.