Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Çarşamba akşamı Ankara'da alıkonulan Suriye yolcu uçağında uluslararası hukuka aykırı şekilde, Rusya'nın resmi savunma sanayii şirketinden Suriye Savunma Bakanlığı'na malzeme taşındığını söyledi.
Suriye'nin 'korsanlıkla' suçladığı, Rusya'nın açıklama istediği Türkiye, olayla ilgili olarak Şam yönetimine nota verdi.
Rusya'nın askeri ihracat şirketi Rosoboronexport, uçakta kendilerine ait bir kargo bulunmadığını savundu.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı, uçaktaki yolcuların güvenliği ve sağlığı için gerekli önlemlerin alındığını duyurdu.
Başbakan Erdoğan, Moskova-Şam seferini yaptığı sırada zorla Esenboğa Havalimanı'na indirilen uçakla ilgili ilk açıklamasında, uçakta bulunan şüpheli malzemenin göndericisinin "Rusya'nın askeri malzeme ihracatı yapan resmi kurumu", alıcısının ise "Suriye Milli Savunma Bakanlığı" olduğunu söyledi.
Uluslararası hukuk kurallarına göre, yolcu uçaklarıyla "savunma sanayine ait hiçbir silah, mühimmat, araç gereç" taşınamayacağını hatırlatan Erdoğan, "Toplu miktarda çakı bile götüremezsiniz. Burada maalesef bu yasak çiğnenmiştir" ifadesini kullandı.
"Görüldü ki içeride maalesef bu tür malzemeler var" diyen Erdoğan, tutanaklarla tespit edilen bu malzemelerin incelenmek üzere ilgili birimlere gönderildiğini belirtti.
Erdoğan, incelemelerin ardından "gerekli açıklamanın yapılacağını" sözlerine ekledi.
Şüpheli malzemelerle ilgili bir soru üzerine, Erdoğan, "Bunun neler olabileceğini artık sizler de tahmin edin, anlayın. Şu anda bu tür malzemelere el konulmuştur" diye konuştu.
Bu arada Anadolu Ajansı, yolcu uçağının "sivil havacılık kurallarını ihlal ettiği" gerekçesiyle Suriye'nin İstanbul Başkonsolosluğu'na nota verildiğini bildirdi.
Erdoğan'ın, Türkiye'deki Makina Kimye Endüstrisi Kurumu'na benzeterek gönderme yaptığı Rosoboronexport şirketi sözcüsü, uçakta kargoları olmadığını duyurdu.
Sözcü Vyacheslav Davidenko, "Silahlarımızı her zaman uluslararası normlara uygun olarak naklederiz. Bir yolcu uçağıyla silah sevk etmek silah ihracatıyla ilgili hemen tüm hukuku çiğnemek olur" dedi.
Rusya'nın Ankara Büyükelçiliği'nden bir yetkili de, Rus haber ajansı ITAR-Tass'a, kargonun "Rusya çıkışlı olmadığını" söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aleksander Lukaşeviç ise, uçaktaki 30 yolcunun 17'sinin Rus olduğunu belirterek, bu yolcuların "hayatlarının ve güvenliklerinin tehlikeye atılması" nedeniyle Türk yetkililerden açıklama beklediklerini söyledi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı'na çağrılan Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Vladimir İvanovskiy'e, bu iddialarla ilgili bilgi verildi.
Bakanlık sözcüsü Selçuk Ünal, Moskova-Şam uçuşu yapan uçakta askeri malzeme olduğu ihbarı üzerine, pilota henüz Karadeniz üzerindeyken kontrol yapılacağının bildirildiğini söyledi.
Buna rağmen pilotun seyri sürdürdüğünü ve uçağın Esenboğa'ya indirildiğini anlatan Ünal, "tüm yolcuların emniyeti ve ihtiyaçları için önlemler alındığını, sadece birkaç yolcunun bekleme salonuna daveti kabul ettiğini, uçağa gönderilen doktorun geri çevrildiğini" söyledi.
Ünal ayrıca, "Uçağın pilotu, uçaktaki yolcu listesi ve yolcuların milliyeti konusunda tarafımıza bir bilgi vermemiştir. Uçakta Rus vatandaşlarının bulunduğu, Ankara'daki Rusya Federasyonu Büyükelçiliği'nden uçağın Ankara'dan ayrılmasından kısa bir süre önce öğrenilmiştir" diyerek, daha sonra Rus yetkililerin bilgilendirildiğini dile getirdi.
Bu arada, Rusya Başbakanı Vladimir Putin'in hafta başında gerçekleşmesi beklenen Ankara ziyaretinin 3 Aralık'a ertelendiği açıklandı.
Suriye Havayolları'na ait Airbus A-320 tipi yolcu uçağı, 17.30'da indirildiği Ankara'dan 6 saat sonra ayrılmıştı. Uçaktaki malzemelere ise inceleme amacıyla el konulmuştu.
Önceki saatlerde Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, uçakta "sivil uçuşlarda bildirim yapılması gerekip de, olması meşru olan unsurlar dışında unsurların olduğunu" açıkladı.
Türkiye'deki medya kuruluşlarıysa, uçakta askeri amaçlı haberleşme cihazları ve silah sistemi parçası olduğu sanılan malzemeler bulunduğunu öne sürdü.
Ancak Dışişleri Bakanı Davutoğlu, el konulan malzemelerin içeriğiyle ilgili bilgi vermedi.
Davutoğlu, Suriye'ye yönelik silah akışını kontrol etmeye kararlı olduklarını ve Türkiye'nin hava sahasının bu amaçla kullanılmasına izin vermeyeceklerini söyledi.
Ulaştırma ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım da, sivil uçakların askeri malzeme taşıyamayacağını hatırlatarak, "Türkiye ulusal ve uluslararası mevzuattan doğan haklarını kullanarak böyle bir işlem yapmıştır" dedi.
Suriye Ulaştırma Bakanı Mahmud Said ise, Lübnan'daki Manar televizyonuna verdiği demeçte, Türkiye'yi "hava korsanlığı" yapmakla suçladı.
Suriye havayolu şirketi Syrian Air Başkanı Gaida Abdul Latif ise, "inişe zorlayan askeri uçakların yakın uçuşu nedeniyle bir kaza meydana gelebilirdi." dedi.
Uçuş mühendisi Haitham Kasser, AP'ye yaptığı açıklamada, aramada el konulan kolileri tutanak olmadan vermeyi reddettiklerinde, Türk yetkililerin silahlı güvenlik görevlileriyle geri geldiğini anlattı.
Kasser, "Bizi kelepçeleyip yere yatırdılar, sonra bizi uçaktan çıkarıp iki araca bindirdiler" diye konuştu.
Suriye Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamasında, Türkiye'den tazminat isteneceği vurgulandı.