Erimiş çikolataya benzediği için adına çikolata kisti ( endometriozis) deniyor! Peki bu sorun kadınları nasıl etkiliyor?

Çikolata kisti hastalığı kadın üreme sistemlerinde sıkça görülen bir durumdur. İçi eski kanla dolu kalın duvarlı bu yumurtalık kistleri genelde giderek büyüme eğilimindedir. Kist içi açıldığında bu eskimiş kan, tıpkı erimiş çikolataya benzediği için bu isim verilmiştir. Ortalama %5 kadında görülmektedir. Pek çok şikayete ve bazen de gebe kalmakta zorluğa neden olan bu kadın hastalığıyla ilgili bilgiler vereceğiz.

ÇİKOLATA KİSTLERİ NEDEN OLUR?

Çikolata kistlerinin neden ve nasıl oluştuğuna dair kesin bir fikir birliği yoktur. Bu konuda en yaygın inanılan görüş yumurtalık dokusunun içinde embriyolojik yaşamdan kalan hücrelerden kendiliğinden oluştuğu şeklindedir. Bir diğer görüş yumurtlama sırasında oluşan basit kistlerin çikolata kistine dönüşmesi şeklinde iken bir diğeri rahim içinde bulunan endometrium dokusunun bir parçasının koparak yumurtalık üzerine yapışması ve kistin gelişmesi şeklindedir.

NASIL TESPİT EDİLİR?

Çikolata kistleri ultrasonografi ile rahatlıkla tespit edilebilir. Karından yada vajinal yoldan yapılan ultrasonografi en çok kullanılan yöntemlerdir. Bazen içi kan dolu basit yumurta kistleri çikolata kistine benzetilerek yanlış tanılar konulabilir. İçine kanamış basit yumurta kistleri bir yada iki ay içinde kaybolurken gerçek çikolata kistleri kendiliğinden kaybolmaz. Kistin çikolata kistinden kesin ayırt edilemediği durumlarda, hasta uygun ise bir iki adet dönemi beklenerek tekrar karar verilir. Öte yandan bir iki cm lik çikolata kistleri basit kanamalı yumurta sanılarak gözden kaçabilir. Manyetik rezonans ( MR) da tanıda yardımcı olabilir. Yumurtalık kistlerini gösteren kesin bir kan testi yoktur. Yumurtalık kanser belirteci olarak bilinen Ca 125 testi çikolata kistlerinde de yüksek çıkabilir. Ancak tek başına Ca125 testi çikolata kisti taramasında kullanılmaz.

BELİRTİLERİ NELERDİR?

• Çikolata kistlerinde en çok duyulan şikayet ağrıdır. Çikolata kistleri büyüklük – şikayet ilişkisi açısından diğer hastalıklardan farklıdır. Büyük bir çikolata kisti çok az şikayet yaparken bazen küçük bir kist çok aşırı ağrı yapabilir. Ağrı bazen adet ağrısı, bazen ilişki sırasında, bazen de spor sırasında bir kasık ağrısı şeklinde olabilir. Genelde hasta ağrıyı belli bir yerde tarif edemez bir hassasiyet olarak algılar.
• Adet kanama değişiklileri görülebilir.
• İdrar yaparken ağrı, dışkılama sırasında ağrı en sık görülen şikayetlerdendir.

NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Çikolata kistlerinin tedavisi hastanın yaşına, çocuk beklentisine, şikayetlerine ve daha pek çok değişkene göre planlanır. Bu nedenle her çikolata kistine ilaç verilir ya da ameliyat önerilir denemez. Tedavi şekli her hasta için ayrı planlanır. Endometriozis kistleri kadın adet döngüsünden beslendiği için tıbbi tedavi yani ilaç tedavisi bu döngüyü baskılama şeklinde olur.

• Doğum kontrol hapları kadın üreme sistemini ve yumurtlamayı baskılayarak hastalığın seyrini yavaşlatıp durdurabilir.
• Sadece progesteron içeren ilaçlar verilerek kistler baskılanmaya çalışılabilir.
• Hastayı geçici olarak menopoza sokan ilaçlar verilerek kistler küçültülmeye çalışılabilir.
  Bütün bunlar hastalığın erken dönemlerinde, ve yumurtalık rezervinin cerrahiden dolayı zarar görmesini istemediğimiz durumlarda uygulanır.

Cerrahi tedavi ise hastanın ağrılarının ilaç ile giderilemediği durumlarda, kist aşırı büyüdüğünde, kanser şüphesi oluştuğunda uygulanır. Cerrahi tedavide üç farklı yaklaşım vardır.

• Koruyucu ameliyat; hastanın çocuk arzusunun olduğu durumlarda yumurtalık ve rahim dokusunun korunarak sadece kistin içinin boşaltıldığı, yakıldığı yada çıkarıldığı, yapışıklıkların açıldığı, ağrı sinirlerinin yakılarak ağrının azaltılması sağlandığı ameliyat şekline verilen addır.
• Yarı-koruyucu ameliyat; kadın üreme organlarının bir kısmının alındığı geride yumurtalık dokusunun az da olsa bırakıldığı ameliyat tipidir. Artık çocuk istemeyen hastalara uygulanır. Az da olsa tekrarlama riski vardır.
• Tam ameliyat; kadın üreme organlarının yani rahim ve iki yumurtalığında alındığı ameliyat tipidir. Burada geride doku bırakılmadığı için tekrarlama çok çok nadir görülür.

**Dr. Cüneyt Genç
Web
Instagram