Erkek kısırlığının nedenleri nelerdir? Sperm sayısı, hareketliliği ve normal yapıda ki spermlerin oranındaki azalma, menide hiç sperm olmaması ve antisperm antikorlarının varlığı kısırlığa yol açar. Ayrıca meninin vajinaya ulaşmasını engelleyen anatomik bozukluklar ve cinsel fonksiyon bozukluklarıda çocuk sahibi olmayı engeller. Azoospermi nedir? Menide hiç spermin olmadığı durumlara azospermi denir. Azospermi kanallarındaki tıkanıklığa bağlı olarak veya sperm üretiminin çok az veya olmadığı durumlarda görülür. Sperm üretiminin hiç olmaması erkek kısırlık vakaların sadece yüzde 5'inde görülür. Bu durum beyindeki bezlerden hormon üretilmediğinde veya yumurtalıkların bu hormonlara cevap veremediği durumlarda görülür. Yumurtalıkların hormonlara cevap vermediği testiküler yetmezlik olarak adlandırılan duruma, doğuştan genetik bozukluklara , inmemiş testislere, testislerdeki yaralanmalara ve kabakulak gibi enfeksiyonlara bağlı olabilir. Tüplerde ki tıkanıklık ise doğuştan veya sonradan yaralanmalar ve enfeksiyonlar sonrasında görülür. Erkeklerin yüzde 1’inde meniyi pompalayan kaslar düzenli çalışmaz ve meni mesaneye geri kaçar, retrograd ejekülasyon (geri boşalma) olarak adlandırılan bu duruma bazı ilaçlar, sinirlerdeki hasar, şeker hastalığı, yüksek tansiyon veya cerrahim girişimler yol açabilir. Azosperminin tedavisi mümkün müdür? Nedenine bağlı olarak tedavi edilebilir. Hiç sperm üretiminin olmadığı durumların tedavisi mümkün değildir. Bu durumlarda FSH hormon düzeyi çok yüksek, testisler sert ve küçüktür. Günümüzde kullanılan gelişmiş yöntemler sayesinde testiste sperm üretimi çok az ve sadece belli bölgelerde olsa dahi biopside elde edilen parçalardan spermler ayrıştırılarak bu hastalar çocuk sahibi olabilmektedir. Beyinde hormon üretiminde eksikliğin olduğu durumlar hormon ilaçları kullanılarak tedavi edilebilir. Kanallarda ki tıkanıklıklar ise cerrahi ile giderilir, cerrahi ile giderilmeyen vakalarda yumurtalıklardan biopsi ile elde edilen parçalardan spermler ayrıştırılarak mikroenjeksiyon yöntemi ile bu hastalar çocuk sahibi olur. Geri boşalma yakınması olan hastalarda ise idrardan elde edilen spermler ayrıştırılarak aşılama yapılabilir. Sperm sayısı az olan erkeklerin fizik görünüşünde bir farklılık var mıdır? Kesinlikle hayır, sperm sayısı ile erkeklerin dış görünümünün bir ilişlisi yoktur. Erkek karakteristikleri çok gelişmiş bazı erkeklerde hiç sperm olmayabileceği gibi erkek karakteristikleri hiç gelişmemiş bazı erkeklerde sperm sayısı normaldir. Varikosel nedir? Skrotum adı verilen yumurtalık torbalarında, yumurtalıkların etrafında oluşan varisli damarlardır. Sol tarafta daha sık görülür. Erkeklerin %10'unda görülen varikosel genellikle herhangi bir şikayete yol açmaz. Yumurtalıkların muayene edilmesi ve ultrasonografik inceleme ile tespit edilir. Varikoselin kan akımının yavaşlaması ile yumurtalık torbasında ısının yükselmesine ve kısırlığa yol açabileceği düşünülür. Varikosel için cerrahi girişim gerekir mi? Cerrahi tedavinin sperm sayısı ve hareketliliğini arttırması tartışmalıdır. Kısırlığın başka bir nedeni tespit edilemediğinde veya varikoselin ağrıya neden olduğu durumlarda cerrahi girişim önerilir. İnmemiş testisler ileride kısırlık nedeni olur mu? Evet, çocuk altı yaşına gelmeden önce düzeltilirse vereceği zarar daha az olur. Testislerinin bir tanesinin bile inmemiş olması sperm sayısının azalmasına neden olur. Çok fazla mastürbasyon yapmak veya sık cinsel ilişkide bulunmak kısırlığa yol açar mı? Hayır, bu bir yanlış inanıştır.
Dar ve sıkı iç çamaşırı giymek ve sıcak banyo kısırlığa neden olur mu? Soğuk duş sperm sayısını arttırır mı? Erkeklerin rahat , çok sıkı olmayan iç çamaşırı giymeleri, çok sıcak duşlardan ve saunalardan uzak durmaları, çok ağır eksersiz yapmamaları önerilir. Soğuk duş almanın sperm sayısını arttırdığına dair kesin bir kanıt yoktur.
Sigara kısırlığa neden olur mu?
Sigara sperm sayısını ve hareketliliğini azaltır. Alkol ise hem sperm sayısını azaltarak hem de fazla miktarda alındığında iktidarsızlığa neden olarak çocuk sahibi olmayı zorlaştırabilir.
Kabakulak kısırlığa neden olur mu?
Kabakulak enfeksiyonu ergenlikten sonra geçirilirse vakaların %20'sinde testisleri etkileyebilir. Eğer testislerin ikisi de etkilenirse sperm üretimi azalır ve ileride kısırlığa yol açabilir.
Hangi enfeksiyonlar kısırlığa yol açar?
Birçok enfeksiyon kısırlığa yol açabilir, bunlardan bir çoğu cinsel temas yolu ile bulaşan enfeksiyonlardır. Gonore (bel soğukluğu), klamidya ve mikoplazma enfeksiyonları ve tuberküloz kanallarda tıkanıklık yaratarak veya sperm üretimini ve hareketliliğini azaltarak kısırlığa neden olur.
Antibiyotik tedavisi yararlı mıdır?
Kısırlığın nedeni olarak enfeksiyonlar düşünülüyorsa yararlıdır. Enfeksiyon etkeni mikroorganizmalar tespit edilerek uygun antibiyotikler verilmelidir. Bu enfeksiyonların tedavisinde üreme organlarına geçerek orada yüksek konsantrasyonlara ulaşabilen antibiyotikler tercih edilmeli ve eşlerin herikiside tedavi edilmelidir.
Hormon ilaçları kullanılması sperm sayısını düzeltir mi?
Ancak hormon eksikliği tespit edildiğinde hormon tedavisi önerilir. Hormon düzeyleri normal olan hastaların androjenler(erkeklik hormonları) kullanmasının etkileri tartışmalıdır.
Aşılama nedir, nasıl yapılır?
Erkek eşten alınan meni özel yöntemler ile hazırlanarak, hareketliliği fazla ve yapısı düzgün spermlerden zengin hale getirilir. Ve hazırlanan spermler kadının vajenine yerleştirilen özel ince bir kateter ile rahim içine verilir. Bu işlemden önce kadın eş yumurtalıkların uyarılması için ilaç kullanabilir. Bu uygulama ile çoğul gebelik şansı artar. Kadın eş ilaç kullandığı süre içinde ultrasonografik incelemeler yapılarak yumurta gelişimi izlenir ve yumurtanın içinde bulunduğu folikül adı verilen kesenin çapı 18-19 mm'ye ulaştığında hCG enjeksiyonu (folikülün çatlamasını sağlayan iğne) yapılır. Bundan 38 saat kadar sonra aşılama yapılır. Aşılama yapılırken meninin hazırlanmadan kullanılması sakıncalıdır. Bu alerjik reaksiyonlara, enfeksiyonlara ve ağrıya neden olabilir.
Cerrahi kısırlaştırma ameliyatı geçirmiş bir erkek tekrar çocuk sahibi olabilir mi?
Mikrocerrahi yöntemler ile kanallar düzeltilerek birçok erkek tekrar çocuk sahibi olabilir. Fakat kısırlaştırma ameliyatının üzerinden çok uzun zaman geçtiği durumlarda erkek de sperme karşı antikorlar geliştiği ve bu antikorlar spermi hareketsizleştirdiği için çocuk sahibi olmaları mümkün olmayabilir. Günümüzde yardımcı üreme tekniklerinden yararlanılarak bu kişiler kolaylıkla çocuk sahibi olabilir.
Sperm kanalları tıkalı olan erkekler çocuk sahibi olabilir mi?
Cerrahi ile bu tıkanıklıklar açılabilir, fakat cerrahinin başarısı tıkanıklığın yerine bağlıdır. Günümüzde testislerden biopsi ile alınacak küçük parçalardan elde edilen spermler ile mikroenjeksiyon yapılarak bu kişiler çocuk sahibi olabilir.
Kısırlığa yol açan cinsel fonksiyon bozuklukları nelerdir?
Cinsel ilişkinin gerçekleşememesi, ağrılı ilişki, erken boşalma ve impotans(iktidarsızlık) kısırlığa neden olabilir.
Dr. Osman Denizhan Özgün
Maya Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi, Ankara
Tel: 0312 448 22 21 - 0312 437 28 28 info@mayatupbebek.com