Medicana Samsun Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Sevinç Bilgin, menopoz hakkında önemli bilgiler verdi. Menopoz, yaş almanın doğal sonucu olarak, yumurtalıkların yumurta ve kadınlık hormonları olan östrojen-progesteron üretimini durdurması sonucu adet kanamalarının kesilmesi ile kendini belli eden bir dönemdir. Irk ve genetik yapıya bağlı olarak değişen menopoz yaşı, Türk kadınında ortalama 45-55 yaşları aralığındadır. Kadınların yaklaşık yüzde 88’i 45-55, yüzde 10’u 40-45 yaş arası doğal menopoza girer” bilgilerini verdi.
YAŞAM BİÇİMİ ERKEN MENOPOZU ETKİLİYOR
Erken menopozun, 40 yaş altında yumurtalıklardaki yumurta hücrelerinin (follikül ) tükenmesi sonucu, yumurta üretimi ve hormon üretiminin durması olduğunu belirten Opr. Dr. Sevinç Bilgin, “Erken over yetmezliği ise adet düzensizliği, over rezervinin(yumurta-follikül sayısının ) azalması ve kısırlık la kendini gösteren bir tablodur. Menopozdan farkı çok nadirde olsa geri dönebilen, yüzde 5-10 arası olasılıkta kendiliğinden gebelik olabilen bir tablodur. Kız çocuklarındaki yumurta üretimi daha anne karnında başlar milyonlarca üretilir ancak belli bir süreden sonra(anne karnında 6.ay ) üretim durup giderek sayı azalmaya başlar. Doğduğunda 2 milyon olan yumurta hücresi ergenlik döneminde yaklaşık 400 bin tanedir. Her ay yumurta büyütüp atılması dışında yüzlerce yumurta hücresi de kendiliğinden harap olup yıkım sonucu kaybolur. Irk, genetik alt yapı(aile menopoz yaşı ), beslenme, yaşam biçimi, sigara ve stres gibi faktörler menopoz yaşını belirler. Kadındaki yumurta hücrelerini (follikül ) hızla tüketen çeşitli sebepler erken over yetmezliğine ve erken menopoza gidişe yol açar” diye konuştu.
ERKEN OVER YETMEZLİĞİ VE ERKEN MENOPOZ
Opr. Dr. Sevinç Bilgin şöyle devam etti: “Erken over yetmezliği ve erken menopoz 2 şekilde olur. Bunlar: Yumurta hücresinin(follikül ) tükenmesi (doğuştan rezervin az olması veya sonradan hücre yıkımı ile) genetik yapıdan etkilenir. Ailede anne, abla teyze gibi yakınlarda erken menopozun olması bir risk faktörüdür. Yumurta hücresi fonksiyonunu yapamaması(hormona cevapsız hücreler). Hücre yıkımı ya da cevapsızlığının sebepleri çoğunlukla bilinmemekle birlikte en çok eşlik eden durumlar şunlar: Oto immun hastalıklar: Bilinmeyen bir sebeple vücudun bağışıklık sistemindeki bozulma sonucu, vücut kendi hücrelerini yabancı gibi kabul eder ve onlara karşı ürettiği antikorlar (oto-kendine antikor) ile kendi hücrelerini tahrip ederek hızla tükenmelerine yıkılmalarına yol açar. Bu oto immun (kendi kendini yok etme ) reaksiyon, overdeki hücreleri tahrip etmeye yönelik olursa erken over yetmezliği ve erken menopoz olurken vücudun başka endokrin organ ve başka dokularına karşıda olabilir. Tiroit te hashimato, böbrek üstü bezinde adisson hastalığı, pankreas diyabet, miyastenia gravis, ciltte vitiligo, paratiroid bezi gibi birçok başka hastalıkta olabilir. O yüzden erken menopoz bazı başka önemli hastalıkların ön habercisi olabilir. Genetik kusurlar-kromozom bozuklukları: En çok frajil x sendromu(zeka geriliği ve otizm eşlik eder). Özellikle 30 yaş altındaki hastalarda kromozom ve genetik anormallikler daha çok görülür. Over hasarı: Radyasyona maruz kalma ya da kemoterapi görme sonucu yumurta hücre yıkımına ve kaybına bağlı olabildiği gibi, çikolata kisti yada endometriom gibi sebeplerle yapılan ameliyatlar sonrası da yumurta hücresi ve over rezervi azalır.”
ERKEN MENOPOZ BELİRTİLERİ
Dr. Sevinç Bilgin, erken menopozun belirtilerini şöyle sıraladı: Adet düzenliği( oligo amenore), 3-4 ay adet görmeme, ateş basması, terleme, uykusuzluk, cinsel istekte azalma, vajinal kuruluk, kısırlık. Erken menopoz ya da erken over yetmezliğinin en önemli ve tahripkâr etkisi kısırlıktır. Yumurta üretiminin ve yumurtalık fonksiyonunun bittiği durumda gebe olma şansı kalmayabilir. Ancak adet aralarının açıldığı ve over rezervinin (follikül sayısının) azaldığı ara bir dönem vardır ki bu dönem yakalanabilirse, hastayı tüp bebeğe yönlendirme çocuk sahibi olmaları açısından bir fırsat olabilir. Ancak çoğu zaman bu ara dönem kaçırılır ya da yumurta tükenişi hızla menopoza götürebilir. Kardiyovasküler hastalıklar: Erken menopoz ve östrojenin koruyucu, destekleyici etkisinin ortadan kalkması ile uzun vadede kalp ve damar hastalıkları riski artar. Östrojen hormonu eksikliğine bağlı kemik yoğunluğunda azalma ve ileri yaşlarda kemik kırılganlığının artması ve kolay kemik kırıkları için risk oluşur. Erken menopoz ya da prematür over yetmezliğinin tedavisi ya da önlenmesi söz konusu değildir. Over rezervinin azaldığı dönem yakalanabilirse, özellikle çocuk sahibi olmak isteyenlere tüp bebek tedavisi için bir şans tanımak için bilgilendirmek ve yönlendirmek gerekir. Erken menopozun tedavisi eksilen hormonları yerine koyma şeklindedir. Östrojen rogesteron kombinasyonu olan ilaçlar, kullanılmasını engelleyecek bir hastalık olmadığı sürece doğal menopoz yaşı olan 50 yaşa kadar devam ettirilebilir. Bu yerine koyma tedavisi boyunca hastalar, başka bazı hastalıkların kontrolü için mutlaka yakın takip altına alınmalıdır.”