HÜSEYİN YILDIZ/MUHAMMET MUTAF - Ermenistan'daki baskılardan kaçarak Türkiye'ye dönen Türkler, yeni bir yaşam kurdukları Taşburun köyünde, baskı ve zulüm dolu günleri unutmaya çalışıyor.
Iğdır'ın Karakoyunlu ilçesine bağlı Taşburun köyünde, nüfusun büyük çoğunluğunu, Ermenistan'ın başkenti olan, geçmişte "Revan" olarak bilinen ve Ermeni kuşatmasının ardından adı Erivan olarak değiştirilen kentten kaçarak Türkiye'ye sığınan Türkler oluşturuyor.
Anavatanları Erivan'a 10 kilometre mesafedeki Taşburun köyünde, kendilerine yeni bir yaşam kuran Türkler, acı hatıraların izlerini silmek için mücadele veriyor.
Taşburun'a yerleşen köylülerden Tanrıverdi Eyrice, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Ermenilerin kendilerine yaptığı baskıları anlattı.
Türklerin geçmişte Erivan'daki baskı yüzünden farklı yurtlara yerleştiklerini belirten Eyrice, "Babalarımız ilk olarak İran'a gitmişler, İran'da tutunamayınca Ermenistan'a geri dönmüşler. Komünist düzen, mallarını, hayvanlarını toplayınca Atatürk'ün izniyle bir gece tüm köylüler Taşburun'a geçti." dedi.
Türkiye topraklarına kaçışın uzun yıllar sürdüğünü aktaran Eyrice, "Bu köyün hepsi Erivan'dan gelmedir, oradaki köylerin karmasıdır. Gruplar halinde geçmişler, biri bugün geçmiş, biri 10 gün sonra geçmiş, biri bir ay sonra geçmiş. Böyle böyle geçmişler. Biz buraya geldiğimizde burada yerleşim yoktu. Daha önceden Taşburun'da yerleşim varmış ancak 10 sene boş kalmıştı, devlet bize burayı vermiş. Bazılarımız da İran'a geçmiş, bazıları barınamayınca geri dönmüş." diye konuştu.
Köylülerden İsrafil Yurdakul ise "O taraftan (Ermenistan) 15 köy dağıldı, bu 15 köyün hepsi buraya toplanmış. Her köyden 3-5 ev takım takım geldi. Göç 1927 yılında başladı, 1937'ye kadar geldiler. Her defasında 3 ev, 5 ev geldiler. Şu anda 15 köyün insanı burada. Her kabileden gelenler oldu." ifadelerini kullandı.
- Kaçak: "Van'dan gelen Ermeniler buradan Revan'a geçecekti"
Revan'da yaşayan Türklerin, baskılardan kurtulmak için Azerbaycan, İran ve Türkiye'ye kaçtıklarını anlatan Yaşar Kaçak ise şöyle konuştu:
"Amca çocuklarım orada kaldı. Ondan sonra bir sıkıştırma oldu. Bugün Azerbaycan'da 'kaçkınlar' denilen grubun içindeydi onlar. Şimdi Azerbaycan'ın Ağcabedi bölgesinde yaşıyorlar. Onları ziyarete de gittik. Onlar orada, babam da buraya geldi, Revan'da Avşar köyü vardı oradan geçti. Babam geldi kardeşi orada kaldı. Van'dan gelen Ermeniler buradan Revan'a geçecekti. Köylüleri kandırdılar, camilerden gelin diye duyurdular, topladılar hepsini camide yaktılar, öldürdüler, sonra da çekip gittiler."
- Kürkçüoğlu: "Ermeni nüfusunu çoğaltmaya çalıştılar"
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi ve Türk Ermeni İlişkileri Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Erol Kürkçüoğlu, 19. yüzyılın başlarında, Rusların Kafkasya ve Doğu Anadolu Bölgesine yönelik projelerinin olduğunu ve bu projenin, bölgedeki Müslümanların zorla göçe yöneltilerek boşalttıkları yerlere Ermenileri getirip yerleştirmek olduğunu söyledi.
Ruslar'ın Revan'da Ermenistan oluşturulma düşüncesi olduğunu anlatan Kürkçüoğlu, "1814'te yapılan bir çalışmaya göre Revan'daki halkın yüzde 84'ü Müslümanlardan, yüzde 14'ü ise gayrimüslim ve Ermenilerden oluşmaktaydı." dedi.
Kürkçüoğlu, şöyle devam etti:
"Ruslar, 1812 Gürcistan Antlaşması öncesinde bölgeye geldiklerinde, Rus komutanları, anlattıkları eserlerde bölge hakkında verdikleri bilgide, 'Uzaktan Revan'a baktık ve bir Osmanlı şehri olduğunu gördük' demişler. 1830'larda 2. Mahmut zamanında Rusya'dan ve İran'dan getirilen Ermeniler, Revan'a yerleştirilmiş. Revan tamamen bir Türk coğrafyası olduğu halde Rusların bu bölgedeki politikaları doğrultusunda bugünkü Ermenistan oluşturuldu. Yani 19. asrın başlarında nüfusun yüzde 84'ü Müslümanlardan oluştuğu halde maalesef göçlerle, bilhassa 1988'de yoğun şekilde Ermenistan'dan 250-300 bin Müslüman Türk Azerbaycan'a göç etmek zorunda kaldı. 20. yüzyılın başlarında Revan ve çevresi, Türk'ün Müslüman beldesi olduğu halde maalesef Ermenilerin ve Rusların politikalarıyla burada tek bir Müslüman bırakmadan Türkleri göçe zorlayıp, yerlerine Ermenileri yerleştirerek, o bölgede yoğun şekilde Ermeni nüfusunu çoğaltmaya çalıştılar."
Kürkçüoğlu, Erivan'dan göç eden Türklerin bir kısmının da Anadolu ve Iğdır'daki Taşburun'a geldiğini sözlerine ekledi.
- ASİMDER Genel Başkanı Gülbey
Uluslararası Asılsız Ermeni İddialarıyla Mücadele Derneği (ASİMDER) Genel Başkanı Göksel Gülbey de geçmişte Türkler'in Ermeni baskısı sebebiyle başka ülkelere göç etmek zorunda kaldığını ifade ederek, şunları aktardı:
"1930 yıllarında Rusya destekli Ermenilerce işkenceye maruz bırakılan Müslüman Türkler yurtları olan Revan Hanlığındaki evlerini kaçarcasına terk edip Azerbaycan, İran ve Türkiye'ye sığınmışlardır. Bu kaçış esnasında sınır olan Aras nehrinde yüzlerce insan ya boğulmuş ya da sırtından Ermenilerce silahla vurularak katledilmiştir."
Gülbey, söz konusu dönemde Türklerin Ermenistan'da kalan evleri, camileri ve mezarlıklarının iş makineleriyle yıkılıp yerlerine bina ya da park bahçe yapıldığını anlatarak, "Dünya, Ermenistan'dan zorla sürülen 50 bin Müslüman Kürt ve 1 milyonu aşkın Müslüman Türk'e çektirilen zulmün çığlıklarına kulaklarını kapatmıştır." ifadelerini kullandı.
- Doğum yeri: Revan
Erivan'dan kaçıp Taşburun'a yerleşen vatandaşların kimliklerinde, doğum yeri olarak Revan yazıyor.
Iğdır ve çevresinde yaşayan Azerbaycan Türkleri, Türk dünyasında Revan veya İrevan olarak bilinen ve edebi eserlerde adından sıklıkla bahsedilen bölgenin hasretiyle yaşıyor.
Dededen toruna neredeyse herkesin görmeyi arzuladığı Revan'da, Türk kültürüne ait birçok tarihi yapı da bulunuyor.