Erzurum, Gözlemevi Şehri Olacak

Turgay İPEK/ERZURUM, (DHA)-ERZURUM, Atatürk Üniversitesi Astrofizik Araştırma Uygulama Merkez Müdürü Doç. Dr. Cahit Yeşilyaprak, yaklaşık 200 milyon liraya mal olacak Doğu Anadolu Gözlemevi (DAG) sayesinde Erzurum'un bir gözlemevi şehri olacağını söyledi.

Kent merkezine 25 kilometre uzaklıktaki Konaklı Kayak Merkezi'nin 3 bin 170 rakımlı Karakaya Tepesi'ne inşa edilen Gözelemevi inşaatını gezen Vali Seyfettin Azizoğlu ile Rektör Ömer Çomaklı'ya bilgi veren Doç. Dr. Yeşilyaprak, yapımına 2013 yılında başlanan ve 2019'un sonunda tamalanacak olan Doğu Anadolu Gözlemevi'nin Türkiye'nin en büyük ve ilk kırmızı ötesi teleskobuna sahip olacağını belirtti. DAG'ın Türkiye'nin yürütmekte olduğu en büyük temel bilim projesi olduğunu hatırlatan Doç. Dr. Yeşilyaprak, "Doğu Anadolu Gözlemevi Projesi'nin sağlayacağı sayısız bilimsel katkının yanı sıra aynı zamanda Erzurum'a bir gözlemevi şehri unvanı kazandıracak. Yurtiçi ve yurt dışından birçok bilim adamı ve turist şehrimize gelecek" dedi.

DÜNYANIN GÖZÜ BU TELESKOPTA

Erzurum'un zirvesine 4 metre çapıyla Avrupa'ya konuşlandırılmış en büyük teleskopu yerleştireceklerini ifade eden Doç. Dr. Yeşilyaprak, bu sene inşaatın beton ve çelik konstrüksiyonlarını bitireceklerini belirtti. Gözlemevinin 2019'un sonunda ilk ışığını alıp astronomiye, uzay ve bilim camiasına bu teleskopu kazandırmış olacaklarını ifade ederek şunları söyledi:

"Teleskobun özellikleri Türkiye'nin en büyük çaplı tek parça aynaya sahip. Türkiye'nin ilk kırımızı ötesi teleskobu. Bu çapta dünyada 10 tane teleskop var ama bizim eklediğimiz bir kaç optik özellikle beraber bu özellikleri bir arada barındıran dünyada tek teleskop olacak. Tasarımı ve yazılımı olduğu gibi Türk ekip tarafından yapıldı. Bir de stratejik özelliğimiz var. Burada öne çıkan bu enlem boylamda bu çapta bir teleskop yok dünya üzerinde. Dolayısıyla büyük teleskopların tamamına bakarsanız Havai ve Şili'deler. Orada gündüz olduğunda burada gece başlıyor. Oradaki projelerin devamı için şimdiden burası cazip bir yer haline geldi. Bütün dünya, astronomi ve bilim camiasının da gözü bu teleskopta. Nedeni ise gece gündüz farkını ortadan kaldıracak enlem ve boylamdayız. Erzurum'da kar yağışı ve soğuk olması, nemin az olması astronomik açıdan en önemli kriterlerden biri. Buradaki soğuk hava kırmızı ötesi gözlem yapacağımız için yani soğuk foton dediğimiz aslında dalga boylarındaki fotonları yakalamak için ideal bir durum. Kar yağışı da atmosferi temizlediği için önemli. 3170 metrenin üzerinde olmamız kırmızı ötesi bölgede bize atmosferin verdiği o pencereden gözlem yapabilmemizi sağlıyor. Bir de tabi açık gece sayısı. Orada da yaklaşık 250-260-270'e varan Erzurum'da açık gece sayımız var. Bunların hepsini bir araya topladığında alt yapısı ile üniversitesi ile şehri ile bir gözlem evi şehri olmaya da adayız."

ERZURUM DÜNYA BİLİM TARİHİNDE YERİNİ ALACAK

Sarp kayalıkların üzerine kurulan kartal yuvasını andıran Gözlemevi sayesinde hayvancılık şehri olarak tanılan Erzurum'u sanayi ile birlikte bilim şehri haline geldiğini görmekte olduğumuzu vurgulayan Vali Seyfettin Azizoğlu ise, "Buradaki tesis hizmete girdiği zaman Türkiye'nin en büyük uzay gözlemevi olacak. Dünyanın da en önemli 2-3 gözlemevinden birisi haline gelecek. Aynı zamanda dünya bilim çevreleri ile entegre bir şekilde çalışacağız. Erzurum uzayı en iyi gözleyen, bilim insanlarına en doğru gözlemleri yapma imkanlarına sağlayacak. İleriyi görmek, çağı yakalamak ve çağında ötesine geçebilmek böyle bir şey. Erzurum'da bunu belki kimse hayal etmiyordu ama bu gerçekleşmek üzere. 1.5 yıl sonra buradan uzayı gözlemlemeye başlayacağız ve dünyanın bütün bilim insanları da burada gözlemlerden istifade edecekler. Bilim insanları da buranın bitmesini dört gözle bekliyorlar. Erzurum böylece bilime katkı sunan önemli merkezlerden biri olarak Dünya bilim tarihinde yerini almış olacak" diye konuştu

KENDİ SINIFINDA BENZERSİZ

Rektör Prof. Dr. Ömer Çomaklı ise gözlemevinin yapımında kendilerini destekleyen Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım'a teşekkür etti. Kalkınma Bakanlığı'nın desteklediği bu projenin Türkiye'de yürütülmekte olan en büyük temel bilim projesi olduğunu aktaran Çomaklı, "DAG teleskobu'nun aynası Almanya kendisi Belçika, kubbesi ise İtalya tarafından üretilmekte. DAG'ın bina tasarımı ise Türk yapımıdır. Optik tasarım olarak da kendi sınıfında benzersizdir" dedi.