Eski – Yeni Fotoğraflarla Kars kitabı çıktı

1850 ve sonrasında, Kars yöresinde fotoğraf çeken yabancı sanatçıların ayak izlerinden yürüyerek yola çıkan fotoğraf sanatçısı, araştırmacı, yazar Vedat Akçayöz ve fotoğraf sanatçısı Yıldırım Öztürkkan, “Eski ve Yeni Kars” kitabının ikinci cildini altı yıl süren çalışmalar sonunda yayına hazır duruma getirdiler.

Akçayöz ve Öztürkkan, belgesel kitaplarında; Kars’ın eski ve yeni mimari yapısının aradan geçen zaman içerisinde nasıl yok olduğunu çarpıcı bir biçimde ortaya koymaya çalıştıklarını söylediler.

Son zamanlarda Vali Ahmet Kara’nın Kars kitaplarının basımını yaptırdığı için teşekkür eden Akçayöz, “Sayın Valimizin şimdiye kadar hiç el atılmamış konularda saha araştırması yapılarak Kars ile ilgili kitapların, hazırlanışından basımına kadar geçen süreçte yapmış olduğu çok önemli katkıları Kars Kültür ve Sanat Derneği olarak takdirle karşılıyoruz…” Dedi.

“Her şey unutulur; ama kitaplar asla unutulmaz…” diyen Akçayöz, her iki kitap içinde emeği geçen her kese teşekkür etti. Yeni çıkacak olan kitabın belge ve fotoğraflarını altı yıl süren uzun uğraşılar sonucu elde ettiklerini belirten Akçayöz, bu belge ve fotoğrafları Rusya’nın St. Petesburg şehrinde bulunan Ermitaj Müzesi, Osmanlı ve Azerbaycan arşivleri, Fransa’dan İngiltere’den gelen belgelerle ve Ermenistan Tarih Müzesi’nden ve Gürcistan Devlet Müzesinde yaptıkları araştırmaların sonucunda topladıklarını vurguladı.

Akçayöz ve Öztürkkan, birinci kitabın da Azerbaycan Devlet Başkanlığı Kütüphanesinde, Ankara’daki Devlet Kütüphanesinde, Rus Devlet Müzesi olan Ermitaj Müzesinde, Ermenistan Devlet Müzelerinde, Gürcistan Devlet Müzesindeki raflarında belgesel kitap olarak bulunmasının kendileri için gurur kaynağı olduğunun da altını çizdiler.

İkinci kitabın basılması için birçok kuruluşlardan teklif aldıklarını belirten Akçayöz, öncelikli olarak kitabın basımının Kültür Bakanlığı, Kars Valiliği veya Kars Belediyesi tarafından yapılmasının önemine de değindi. Kitabın basımı için; Ankara’daki Kars Vakfı”, Anadolu Kültür, Saffet Özdemir ve yurt dışındaki çeşitli organizasyonlardan da teklif almadıklarını belirten Akçayöz, “Kars’ın tarihi ve görsel zenginliklerinden olan Osmanlı evlerinin ve hamamlarını mimari dokusundan neler kaybettiğini bütün çıplaklığıyla gözler önüne koyuyoruz. Bu kitap; Asırlar boyunca eski Kars fotoğrafları çeken adları dahi bilinmeyen fotoğrafçılara saygı duruşudur. Hepimizin; Kars’ın tarihi ve mimari dokusunu koruması için çaba harcamalıyız…” Diye konuştu.

Kars’ın son 150 yılını; eski ve yeni fotoğraflarıyla, Kars’ın bilgi hazinesine kazandırmak istediklerine de vurgu yapan Vedat Akçayöz, bazı fotoğrafların 150 yıl öncesine dayanan gravürlerle birlikte günümüzde de o dönemdeki gibi aynı açıları ve mekanı bulabilmek için sabırla çalıştıklarını belirterek ayrı mevsimlerde binlerce fotoğraf çektiklerini söyledi.

Bu kitapta da uluslararası fotoğrafçılar ve gravür sanatçıları tarafından geçtiğimiz yüzyılda çekilen fotoğraflar ve gravürler yeni fotoğrafları yan yana koyarak Kars’ın eski ve yeni mimari yapıcısının aradan geçen zaman içerisinde nasıl yok olduğunu ellerinden geldiğince ortaya koymaya çalıştıklarını belirten Akçayöz, “Kitaplarda yer alan gravürler, İngiliz savaş muhabirleri ve yabacı gözlemcilerin Kars bölgesini gezerken çizdikleri illüstrasyonlardır. Çalışmalarımızda Rus, Osmanlı, Ermeni, Gürcü, Azeri ve Fransız kaynaklarından da faydalandık. Kitabı eline alan insanlar Kars’ın geçmişten bu güne tarihi ve mimari dokusunun iyiye mi yoksa kötü yemi gittiğine kendileri karar verecek. Daha sonra da bu insanlar, “Vay be “bu tarihi varlıklarımıza keşke yıkılmasaydı ve korusaydık diyebilmelidir ve koruma bilinci oluşturmalıdır”. İşte o zaman kitaplarının amacına ulaşacağını belirten, amaç Kars’ın tarihi ve görsel zenginliklerinden neler kaybettiğini bütün çıplaklığıyla gözler önüne sermektir. Bu kitap aynı zamanda adları dahi bilinmeyen eski Kars fotoğrafları çeken fotoğrafçılara saygı duruşudur.” Dedi.

“Yola çıkmışken geri dönmenin bir anlamı yok Öztürkan ile büyük emekler verdik. Geleceğe yönelik belgesel nitelikte olacak bu ikinci kitabın da Kars’ın geçmişine ve geleceğine yönelik bilgi bankasına kazandırmak itiyoruz. Kitapta ki fotoğraflar, Osmanlı, Selçuklu ve Ermeni yapısı 1855’lerden beri çizilen gravürler ve sonralarında çekilen fotoğraflar ve yapılan yağlı boya resimler ile birlikte bu kitapta yer alacak.” Diye konuştu.

Ama asıl önemli olan geçmiş ile günümüz arasında mukayese yapabilme ortamını yaratabilmektir. İşte bu kitapların önemi de buradadır. Geçmişte ne tür tarihi yapılarımız vardı? Günümüzde onlara ne oldu? Acaba onları koruyabildik mi?... Gibi soruları kendimize sorabiliyorsak… Cevabımız ne olursa olsun; olumlu yada olumsuz… İşte o zaman bizim kitaplarımın görevini yapmış sayılacaktır… Bizler Kars için yıllarca çalıştık, Belgesel kitaplar hazırladık, İstiyoruz ki; Kars’ı yönetenler; kültürümüzü, sanatımızı ve tarihimizi araştırarak kitap haline getiren çalışmalara daha fazla sahip çıksınlar, İstiyoruz ki Kars Valiliği gibi; Kültür Bakanlığı, Kars Belediyesi de Kars ile ilgili yazılı eserlere sahip çıksın onları basarak Kars’ın zenginliklerini gelecek kuşaklara aktarsınlar. İstiyoruz ki; 2010 yılında bastırdığımız birinci kitabımızda olduğu gibi birçok başvurumuz olduğu halde Kültür Bakanlığı, Kars Valiliği ve Kars Belediyesi bize kapılarını kapatmıştı; Umarım İkinci kitabımız da aynı akıbete uğramaz…”Haber: Tacettin Durmuş