Üstelik aşırı miktarda et tüketmenin, kalp-damar hastalıkları ile gut hastalığı riskini arttırdığı, tansiyon ve şekerin yükselmesine neden olduğu da bilinen bir gerçek. O halde bayramda sağlıklı beslenmek için hangi noktalara dikkat etmek gerekiyor? Acıbadem Kadıköy Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Ayhan Demirel 10 soruda sağlıklı bir bayram geçirmenin püf noktalarını paylaşıyor.
Etin sağlığa yararları nelerdir?
Et, geniş anlamda sığır, koyun, kümes, av ve deniz hayvanlarının yenilebilen kaslarıdır ve iyi bir protein kaynağıdır. Kişinin günlük enerjisinin % 12-15' i proteinlerden sağlanmalıdır. Vücudun büyümesi, gelişmesi ve hastalıklara karşı direncinin sağlanabilmesi için proteine ihtiyaç vardır.
Fazla et yenmesi vücuda ne gibi zararlar verir?
Et hayvansal kaynaklı bir besin grubu içinde iken aynı zamanda içeriğinde doymamış yağları bulundurur. Aşırı miktarlarda tüketilmesi sonucu kan yağlarının yükselmesine bağlı kalp damar hastalıklarının oluşmasına neden olur. Kırmızı etin yapısında oldukça fazla miktarda demir bulunur. Kırmızı etin fazla tüketilmesi halinde alınan fazla demirden dolayı idrarla kalsiyum atımı gözlenir. Yine aynı şekilde aşırı et tüketilmesi sonucu tansiyon yükselmesi, şişmanlık ve insülin metabolizma dengesi bozulacağından diyabet gözlenebilir.
Kurban bayramı nedeniyle oldukça fazla et yenilmesi mideyi nasıl etkiler?
Her besin öğesinin vücut içindeki işleyişi ve sindirim biçimi farklılık gösterir. Dini bayramlarımızdan biri olan kurban bayramında gereğinden fazla miktarda et tüketimi birçok rahatsızlıklara neden olabileceği gibi olan rahatsızlıkların da ilerlemesine neden olabilir. Bunlardan biri de mideye olan olumsuz etkileridir. Aşırı miktarlarda et tüketiminin yanında ete uygulanan pişirme teknikleri de önemlidir. Pişirme yöntemi olarak kavurma ve kızartma gibi sindirimi zor ve mide asidesini artıracak yöntemler tercih edilmemelidir.
Etin mideye ve bünyeye zarar vermemesi için etle birlikte ne yenmelidir?
Ette, özellikle kırmızı ette demir oldukça fazla miktarlarda bulunur. Bu demirin vücut içinde biyo yararlılığını artırabilmek için C vitamini yönünden zengin besin kaynaklarını etle birlikte tüketmekte yarar vardır. Örneğin, uygun pişirme teknikleriyle yapılan eti bol miktarda yapılan limonlu bir yeşil salatayla birlikte tüketmeyi tercih edebiliriz.
Sindirim sistemine etkileri nelerdir?
Et sindirimi zor olan bir besin öğesidir. O nedenle de aşırı miktarlarda tüketimi sindirimi güçleştireceğinden midesinde sağlık problemleri olan kişilerin aşırı miktarlarda et tüketmesi sakıncalıdır. Et posalı bir yiyecek grubu değildir. Aşırı miktarlarda tüketimi sonucunda kabızlık problemi ile karşılaşmak mümkündür. Bundan dolayı etin yanında en iyi posa kaynakları olan sebze ve meyve tüketilmelidir.
Kronik hastalığı olanların et tüketmesinde bir sakınca var mıdır?
Kronik hastalıklardan en yaygın olanları diyabet, tansiyon ve kalp damar hastalıklarıdır. Bu hastalıklardan biri veya birkaçı birlikte bulunan kişiler beslenmelerine dikkat etmeleri gereğinden dolayı aşırı miktarlarda et tüketmeleri sakıncalıdır. Aşırı miktarlarda ve uygun koşullarda pişirilmemiş etler tansiyonun ve şekerin yükselmesine neden olur. Doymuş yağların aşırı miktarlarda tüketimi kalp damar hastalıkları için sakıncalıdır ki et fazla miktarda doymuş yağ içerir. Fazla miktarlarda kırmızı et tüketimi kan basıncını olumsuz etkileyeceği için tansiyonun yükselmesine neden olabilir.
Taze etin hemen tüketilmemesi gerektiği söyleniyor. Doğru mudur?
Hayvanlar ilk kesildiklerinde ölüm sertliği dediğimiz sertlikte olur. Bekledikçe metabolizma ile oluşan asitlerin de etkisi ile bu sertlik yavaş yavaş kaybolur. Ölüm sertliğinin geçmesi hayvanın cinsine etin beklediği ısı derecesine bağlıdır. Kümes hayvanlarında ölüm katılığı bir saatte geçer. Sığır, koyun gibi büyük baş hayvanların ölüm sertliği sıfır derecede 10 gün içinde, 15 derecede üç günde kaybolur ve et yenecek konuma gelir.
Kurban eti nasıl saklanmalıdır?
Etler uzun süre saklanılmak istenildiğinde birer pişirimlik parçalara ayrılarak yağlı kağıda sarılarak, -2 derece ki buzdolabında bir kaç hafta saklanabilir. Etler soğuk depolarda –32 derecede dondurularak, -18 derecede uzun süre saklanabilir. Donmuş etler soğuk yerde yani buzdolabında çözdürülür. Çözdürülen etlerin tekrar dondurulması tehlikelidir.
Et yemeyenler, vücudun ihtiyacı olan bu açığı nasıl kapatabilir?
Et yemeyenler vücudun ihtiyacı olan proteini diğer protein kaynaklarından sağlamaya çalışmalıdır. Örneğin süt, peynir, yumurta, gibi diğer protein kaynaklarını, yine yüksek miktarda protein içeren kuru baklagilleri ( kuru fasulye, nohut, mercimek ) tüketmelidirler. Daha öncede belirttiğimiz gibi etin yapısında fazla miktarda demir bulunur. Gerekli miktarlarda veya hiç et tüketmeyenlerde demir eksikliğine bağlı anemi gözlenebilir. Bu kişilerin demir içeren besin kaynaklarını ( pekmez, kuru kayısı, kuru incir, kuru üzüm, kuru baklagiller) tüketmeleri yanında demir ihtiyaçlarını karşılayabilmek için hekimleri uygun görüyorsa demir içeren preparatlar kullanabilirler.
Kurban bayramı için önerileriniz nelerdir?
Vücudun, kişinin yaşına, cinsiyetine, kilosuna, boyuna göre besin gruplarına olan ihtiyacı değişiklik gösterir. Her besinin fazlasının vücuda zarar verebileceği gibi fazla miktarlarda et tüketiminin de zararlı olacağı göz ardı edilmemelidir.